Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Α’
1. Πότε να μετράμε την πίεσή μας;
Κάθε υγιής ενήλικας θα πρέπει να μετρά την πίεσή του τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, τις πρωινές συνήθως ώρες. Αν βρεθεί αυξημένη, θα επισκεφθεί τον γιατρό του για όλες τις περαιτέρω οδηγίες. Ο υπερτασικός που μόλις αρχίζει να λαμβάνει αντιυπερτασικά φάρμακα, θα πρέπει τις πρώτες 3-4 βδομάδες, να μετρά την πίεση του τακτικά, ίσως και δύο φορές την ημέρα (πρωί και βράδυ) πριν τη λήψη των φαρμάκων. Μετά το διάστημα αυτό, που η πίεση του αναμένεται να έχει ρυθμισθεί, θα πρέπει να την παρακολουθεί μία ή δύο φορές την εβδομάδα, εκτός και αν παρουσιάσει κάποιο άλλο σύμπτωμα ή έχει διαφορετικές οδηγίες από το γιατρό του. Πριν την προγραμματισμένη επίσκεψη στο γιατρό καλό είναι να έχει καταγράψει σε ένα χαρτί τις μετρήσεις της πίεσης του τις τελευταίες 3-5 μέρες. Στη περίπτωση αυτή μετράει την πίεση δύο φορές την ημέρα, πρωί και βράδυ, κάνοντας τρεις μετρήσεις σε κάθε συνεδρία.
2. Με τι πιεσόμετρονα μετράται η πίεση;
Η αρτηριακή πίεση μετράται πολύ εύκολα με ένα όργανο που λέγεται σφυγμομανόμετρο (πιεσόμετρο), το οποίο ανακαλύφθηκε πριν από 100 και πλέον χρόνια τον Riva Roci. Υπάρχουν πολλών ειδών πιεσόμετρα. Τα υδραργυρικά σφυγμομανόμετρα είναι τα πιο ακριβή στις μετρήσεις τους, αλλά είναι πιο δύσκολο να χρησιμοποιηθούν από τον μη ειδικό διότι απαιτούν κάποια μικρή εκπαίδευση στην χρήση τους. Επίσης, η χρήση τους αναμένεται να περιοριστεί για περιβαλλοντικούς λόγους λόγω της τοξικότητας του υδραργύρου που περιέχουν. Αντίθετα τα αυτόματα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα είναι εύκολα στην χρήση τους και για αυτό είναι ευρέως διαδομένα αφού έχουν ικανοποιητική ακρίβεια στις μετρήσεις τους. Ενδείκνυνται ιδιαίτερα εάν έχετε προβλήματα ακοής ή οράσεως και δεν υπάρχει κάποιος στο σπίτι να σας βοηθήσει στη μέτρηση της πίεσης. Να θυμάστε ότι αν έχετε αρρυθμία πχ κολπική μαρμαρυγή, τότε οι ενδείξεις τους μπορεί να μην είναι ακριβείς. Οι συσκευές που μετρούν την πίεση στον καρπό ή τα δάχτυλα δεν είναι τόσο ακριβείς όσο αυτές που μετρούν την πίεση στο βραχίονα, ως εκ τούτο, συνίσταται η αποφυγή της χρήσης των πρώτων. Αποδεκτά είναι, επίσης, και τα πιεσόμετρα-ρολόγια. Να έχετε υπ’ όψιν σας όμως, ότι τόσο τα πιεσόμετρα-ρολόγια όσο και τα αυτόματα («ηλεκτρονικά») χρειάζονται, περιοδικό έλεγχο, εν αντιθέσει προς τα υδραργυρικά πιεσόμετρα. Αν θέλετε μπορείτε να βρείτε ποιοι τύποι ηλεκτρονικών πιεσόμετρων έχουν πιστοποιητικά εγκυρότητας από επιστημονικούς οργανισμούς καταφεύγοντας σε ειδικά site στο διαδίκτυο.
3. Ποια αρτηριακή πίεση να αξιολογούμε περισσότερο, τη συστολική (μεγάλη) ή τη διαστολική (μικρή);
Σήμερα γνωρίζουμε ότι σε νεαρά άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών, η διαστολική υπέρταση είναι η πιο επικίνδυνη. Στα άτομα ηλικίας 40-60 ετών η συστολική και η διαστολική υπέρταση έχουν την ίδια επικινδυνότητα. Μετά τα 60 η συστολική υπέρταση είναι πολύ συχνότερη και είναι αυτή που καθορίζει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο. Με την αύξηση του μέσου όρου ζωής, αυξάνει ο πληθυσμός των ατόμων που είναι πάνω από 70 ετών και πολλές φορές πάνω από 80 και αυτά τα ηλικιωμένα άτομα πάσχουν από την λεγόμενη μεμονωμένη συστολική υπέρταση, δηλαδή έχουν συστολική πίεση πάνω από 14.
4. Ποια αρτηριακή πίεση να αξιολογούμε περισσότερο, την πίεση κατά την ημέρα ή την πίεση της νύχτας;
Η αρτηριακή πίεση μεταβάλλεται από ημέρα σε ημέρα αλλά και κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επίσης η πίεση, όπως και πολλές άλλες λειτουργίες του οργανισμού, ακολουθεί μια κιρκάδια (νυχθημέρια) διακύμανση κατά τη διάρκεια του 24ώρου. Τις πρώτες πρωινές ώρες μετά το ξύπνημα η πίεση συνήθως είναι αυξημένη. Ακολούθως, σταδιακά, σταθεροποιείται κατά τη διάρκεια της ημέρας μέχρι τις νυκτερινές ώρες του ύπνου οπότε συνήθως μειώνεται στα χαμηλότερα επίπεδα της. Αυτή η φυσιολογική μείωση της πίεσης κατά τις ώρες του ύπνου σε σχέση με την πίεση της ημέρας παρατηρείται στους 6 με 7 από τους 10 υπερτασικούς –οι οποίοι καλούνται dippers– ενώ αυτοί που δεν παρουσιάζουν αυτή την μείωση καλούνται non-dippers. Οι τελευταίοι φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς σε αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα. Ωστόσο, αν εσείς εργάζεσθε σε νυχτερινή βάρδια, τότε η νυχθημέρια διακύμανση της πίεσης σας αλλάζει και σιγά-σιγά συγχρονίζεται με το πρόγραμμα των ωρών εργασίας και αναπαύσεως αντίστοιχα.
Η εκτίμηση της διακύμανσης της αρτηριακής πίεσης στο 24ωρο φαίνεται ότι έχει ιδιαίτερη κλινική σημασία. Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες η νυχτερινή πίεση φαίνεται ότι σχετίζεται πιο στενά με την εκδήλωση εγκεφαλικού αγγειακού ή καρδιακού επεισοδίου από εκείνη της ημέρας.
Οι υπερτασικοί με αυξημένη νυχτερινή πίεση εμφανίζουν και δυσμενέστερο μεταβολικό προφίλ, είναι δηλαδή περισσότερο παχύσαρκοι, με υψηλές τιμές σακχάρου και λιπιδίων, χαρακτηρίζονται από υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος καθώς και από ενεργοποίηση μηχανισμών οξειδωτικού στρες και φλεγμονής που προάγουν τελικώς την αθηροσκλήρυνση.
5. Πρέπει να πάρετε φάρμακα για την υπέρτασή σας;
Η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης είναι συνήθως συνδυασμός παρέμβασης στον τρόπο ζωής του ατόμου (δίαιτα, άσκηση, απώλεια βάρους, περιορισμός αλκοόλ, διακοπή καπνίσματος, αποφυγή στρες) και φαρμακευτικής θεραπείας. Σήμερα είναι ξεκάθαρο ότι η σωστή αντιμετώπιση του υπερτασικού ατόμου πρέπει να στοχεύει στο να μειώσει το συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς και όχι μόνο να περιορίζεται στην ελάττωση της τιμής της πίεσης του. Αυτό γίνεται διότι σπάνια ένα άτομο έχει αυξημένη μόνο την πίεση του: συνήθως είναι και καπνιστής ή έχει αυξημένη τη χοληστερίνη του ή έχει σάκχαρο ή αυξημένο σωματικό βάρος. Με την συνύπαρξη αυτών των παραγόντων κινδύνου οι επιπλοκές της υπέρτασης είναι πολλαπλάσιες. Ο ιατρός θα αποφασίσει εάν, εκτός από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, θα αρχίσετε φαρμακευτική θεραπεία συνεκτιμώντας την αυξημένη τιμή της πίεσής σας, την παρουσία ή όχι των λοιπών παραγόντων κινδύνου και την παρουσία υπερτροφίας στην καρδιά με το υπερηχοκαρδιογράφημα ή μικροαλβουμινουρία με την εξέταση των ούρων. Ακόμα και αν χρειάζεται να παίρνετε φάρμακα για την υπέρτασή σας ο τρόπος που ζείτε παίζει σημαντικό ρόλο. Η φαρμακευτική αγωγή δεν αντικαθιστά τον υγιεινό τρόπο διατροφής και την τακτική σωματική δραστηριότητα αλλά δρα συμπληρωματικά και συνεργατικά στην αντιμετώπιση της υπέρτασης και των επιπλοκών της.
