Της Νόρας Κωνσταντινίδου
Ο Ξενοφώντας χρησιμοποιώντας τη λέξη ευανδρία αναφέρεται το πρώτο στην αφθονία των ανδρών και το δεύτερο στην ιδιοσυγκρασία όσων φέρνουν τα γνωρίσματα των γενναίων ανθρώπων, των αγαθών και των υψηλοφρόνων. Η ανδρεία, ή το ανδρικό φρόνημα, η γενναιότητα, η ευανδρεία απασχολεί τον Ευριπίδη στο δραματολόγιό του, στην «Ηλέκτρα» συγκεκριμένα. Η ανατροφή των παιδιών, η οργανωμένη στροφή προς την γυμναστική και η καλλιέργεια του νου αποβλέπει στην κατά περίπτωση ενσωμάτωση της ευανδρίας στο άτομο. Εύανδρος αποκαλείται η πόλις ή η χώρα, στην οποία γεννιούνται – κατοικούν χαρισματικά άτομα. Η εύανδρος Ήπειρος λέμε για τη γενέθλια γη στην οποία είδαν το φως του ήλιου οι Εθνικοί Ευεργέτες, Σίνας, Ριζάρης, Αβέρωφ, Τοσίτσας, Στουρνάρας τόσοι μόνο από μια της από μνήμης φευγαλέα θύμηση. Ο Εύανδρος Πόντος λένε οι διαβασμένοι και δημιουργούν εκπλήξεις για πολλούς άλλους που δεν αποδέχονται το γνώρισμα, ακόμα κι όταν είναι αποδεδειγμένο. Σε επάρκεια οι γενναίοι και σε έξαρση οι καπεταναίοι.
Στο τελευταίο επετειακό δημοσίευμά μου (Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2020, Κωνσταντίνος Τσάτσος… με ρίζες από τον εύανδρο Πόντο) στην εφημερίδα ΧΡΟΝΙΚΑ της Δράμας που γράφθηκε σε σχέση με την ημερομηνία του θανάτου του πρώτου Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας στις 8 Οκτωβρίου 1987, αναφέροντας τις γενεαλογικές ρίζες του, έγραψα, αντιγράφοντας αράδες από τη βιογραφία του, σαν αυτές που αξιοποιούν την δυο λέξεων φράση, όπως εύανδρος Πόντος, αναγνώρισα μερικό κενό στα προσδιοριστικά στοιχεία. Καθότι όμως κανείς ποτέ από τους πάμπολλους που έγραψαν ή μίλησαν για τη βιογραφία του δεν έκαναν, από όσο γνωρίζω, σχετική μνεία για τις γενεαλογικές ρίζες του κορυφαίου των ελληνικών γραμμάτων, εντόπισα το κενό. Με καθαρή την πρόθεση για την κάλυψη της παράληψης κατέφυγα στο δίτομο συγγραφικό έργο του ιδίου, του βιογραφούμενου πνευματικού άνδρα, με τη χρήση του τίτλου «ΛΟΓΟΔΟΣΙΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ», όπου και η επίσημος επικύρωση με την υπογραφή του συνόλου των γραπτών στην «εκκλησία του Δήμου» που τίμησε. Διάβασα και αντέγραψα και παραθέτω στο σημείο αυτό ολοκληρωμένες επιβεβαιώσεις. Στο πρώτο μέρος και στο κεφάλαιο, «Η μυθολογική περίοδος της ζωής μου», γράφει: «Ακόμα από την καταγωγή μου έφερα το στίγμα του κοινού μέσου όρου. Η οικογένειά μου δεν ήταν ούτε από τις πρώτες του τόπου μα ούτε και μια μικροαστική οικογένεια ήταν. Έμποροι είτανε οι περισσότεροι πρόγονοί μου και ακόμα και σήμερα, εκτός από μένα και τον αδελφό μου, όλοι οι Τσάτσοι έμποροι και επιχειρηματίες είναι. […]. Ένας δαιμόνιος έμπορος από τα μέρη του Πόντου κατέφθασε φτωχό παιδί στο τέλος του 18ου αιώνα στην Πόλη και εκεί, δουλεύοντας σκληρά σ’ ενός εμπόρου ρωμηού το μαγαζί, κατάφερε από απλό τσιράκι να γίνει μια μέρα γαμπρός του και συνεχίζοντας τη σκληρή δουλειά του πεθερού του να κερδίσει πολλά. Το 1821 φεύγοντας τους διωγμούς πήγε στο Λονδίνο όπου είχε ήδη εγκατεστημένους τους αντιπροσώπους του και συνέχισε και εκεί τη δουλειά του. Στο μεταξύ, αυτός ο Κώστας Ιμπλιξής του Πόντου, μια που μεγαλοπιάστηκε, έκρινε πως έπρεπε, διαλέγοντας ένα όνομα, να μετονομασθή σε Κωνσταντίνο Ιωνίδη. Χάρη σε αυτόν με λένε κι εμένα Κωνσταντίνο”.
Ο Κωνσταντίνος Ιπλικτσής γεννήθηκε στον Πόντο το 1775. Ήταν το πρώτο μέλος της ελληνικής κοινότητας που εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο το 1815, και πέθανε στη ίδια πόλη το 1852. Υπήρξε έμπορος υφασμάτων που το εμπόριο συνέβαλλε στην απόκτηση περιουσίας μεγάλης. Για το λόγο αυτό συνέδραμε με χρηματικό ποσό στην ανέγερση του κτιρίου του Πανεπιστημίου στην Αθήνα κι όταν ο Δήμαρχος Σκυλίτσης του ζήτησε χρήματα για να κτισθεί το πρώτο σχολείο στον Πειραιά του έδωσε. Ο Δήμαρχος κύριος σε όλα του έδωσε στο Δημόσιο Σχολείο το όνομα του δωρητή «Ιωνίδιος Σχολή». Ακόμη και σήμερα είναι ομολογούμενα το πρώτο δημόσιο σχολείο του Πειραιώς. Άφησε Ιμπλιξής ένα κεφάλαιο για υποτροφίες.
Ο γιός του Κωνσταντίνου Ιωνίδη, Αλέξανδρος Ιωνίδης κατά μάνα – κατά κύρη, ανταποκρίθηκε στο υποδειγματικό του χρέος. Διετέλεσε επίτροπος του ναού της Αγίας Σοφίας στο Λονδίνο, του απενεμήθη το παράσημο του χρυσού σταυρού του Σωτήρος το 1886 και το 1888 ο σταυρός των Ταξιαρχών.
Αλλά, το επώνυμο σόι, καθώς φαίνεται, κατέχει τα ηνία στην κούρσα των ευεργεσιών. Ο εγγονός Κωνσταντίνος και γιος του Αλέξανδρου δωρίζει τους πίνακες της Πινακοθήκης του στη βασίλισσα Βικτωρία, την πινακοθήκη που ο Κωνσταντίνος Τσάτσος είχε τη χαρά να δει αναρτημένους στο Victoria and Albert Musseum τα μέλη της οικογένειας του στους πίνακες ντυμένους με φουστανέλλες.
Στον κατάλογο των ανδρών, οι άνδρες από τον εύανδρο Πόντο που προσφέρουν τις περιουσίες του στο Δημόσιο δεν είναι μικρός από ονόματα. Ο Καβάφης Γεώργιος του Ιωάννου (1806 – 1891) θα μας πήγαινα μακριά με τα γιατί και πως και ίσως κάπου εδώ θα έπνιγε στο άδικο με τις παραλήψεις μου. Ωστόσο, όσοι έχουν αγαθές τις προθέσεις, δεν πελαγοδρομούν με κουπιά τις ερωτήσεις τους.
