Αφιέρωμα των “Χ” στην Εκατονταετηρίδα 1922-2022, κάθε Δευτέρα
Γεωργία Μπακάλη, δρ Ιστορίας
Για ένα θιγμένο φιλότιμο…, αναγκάζονται να εξομολογηθούν τον πόνο τους οι εκπρόσωποι εξήντα οικογενειών προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη. Πόνος για τον ξεριζωμό από την πατρίδα. Πόνος για τις συνθήκες έσχατης δοκιμασίας στη νέα πατρίδα…
Αν ο Θεσσαλονικιός διηγηματογράφος Γιώργος Ιωάννου −οι γονείς του κατάγονταν από εκεί κοντά, από τη Ραιδεστό και την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης− περιδιάβαινε ανάμεσα στους υπαιθρόβιους πρόσφυγες, θα είχε συγκινηθεί από το δράμα και την απόγνωσή τους. Και πιθανόν να το μεταποιούσε σε πεζογράφημα, αφού συνήθιζε να τριγυρνά μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς… και να αρδεύει από τον πόνο τους.
Στη Δράμα λοιπόν του 1924. Η πόλη από 15 χιλιάδες περίπου έφτασε να συγκεντρώνει σχεδόν τριπλάσιο αριθμό. Καπναποθήκες, αποθήκες, βαγόνια, σχολεία, τζαμιά, υπόστεγα, στάβλοι, τρώγλες όλα υπερπλήρη. Σκηνές στημένες και πρόχειρα παραπήγματα όπου υπήρχε άδειος χώρος. Το πρόταγμα ήταν ο στεγάζων εαυτόν, στεγασάτω…
Όσοι πρόσφυγες ήρθαν πρώτοι το φθινόπωρο του 1922, μπόρεσαν να βρουν στέγη, κάποιοι μάλιστα αγοράζοντας ή νοικιάζοντας οικίες. Όσο όμως τα παλιρροϊκά, προσφυγικά κύματα κατέκλυζαν την πόλη από τον χειμώνα του 1923 μέχρι και το 1924, δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο. Γι’ αυτό και πολλοί στεγάζονταν επί μακρόν στο ύπαιθρο. Μέχρι και το 1924 δεν είχε ξεκινήσει η ανέγερση προσφυγικών συνοικισμών στην πόλη. Το στεγαστικό ήταν γάγγραινα. Ο υπεύθυνος για την εγκατάσταση και στέγαση των προσφύγων στη Δράμα, προϊστάμενος του Εποικισμού (δηλαδή της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων), φέρεται να τους αποπέμπει. Ας μη θεωρηθεί πάντα δεδομένη όχι μόνο η συμπάθεια προς τους αναξιοπαθούντες πρόσφυγες αλλά ούτε η στοιχειώδης ευγένεια. Αναφορές σε κακομεταχείριση, αυταρχική συμπεριφορά και υπέρβαση καθήκοντος από την πλευρά κρατικών υπαλλήλων ή μεσαίων και κατώτερων στελεχών της ΕΑΠ μπορούν να αποδοθούν σε διάφορους λόγους, ιδεολογικούς, πολιτικούς. Γνωστή η απέχθεια ορισμένων αντιβενιζελικών προς τους βενιζελικούς πρόσφυγες. Αλλά και η υπέρμετρη και ανεξέλεγκτη συγκέντρωση εξουσίας στα εκτελεστικά αυτά όργανα.
Θάρρος, 12.11.1929.
ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΩΝ/ΛΕΩΣ
Κύριε Διευθυντά,
Είμεθα υποχρεωμένοι δι’ υμών να υποβάλωμεν τα πικρά προς τον κ. Προϊστάμενον του Εποικισμού παράπονα δια τον τρόπον μεθ’ ού μας απέπεμψε χθες εκ του γραφείου του, ένθα προσήλθομεν όπως συζητήσωμεν περί του τόπου της εγκαταστάσεως μας. Διότι αρκετά επί δίμηνον αναμένομεν εις το ύπαιθρον εις τον σταθμόν Νεοχωρίου, ελπίζοντες την εκ του Εποικισμού επίβλεψιν, αποκαμόντες δε προσήλθομεν ευλαβώς ίνα ζητήσωμεν έδαφος και πρόχειρον στέγην εγκαταστάσεώς μας.
Ο βαθύς πόνος της προσφυγιάς μας, όστις θα έπρεπε να μετριασθή μερίμνη των Εποικιστικών υπηρεσιών και άλλωστε καθήκον έχουσι, διότι προς τον σκοπόν τούτον ιδρύθησαν, ογκούται.
Αι παρακλήσεις τας οποίας ηθελήσαμεν να υποβάλωμεν προς τον κ. Σπυρόπουλον συνίσταντο εις το να μας χορηγηθή 500 στρεμμάτων γης και 2-3 παραπήγματα, όπως στεγασθώμεν εξήκοντα οικογένειαι παραμένουσαι ως είπωμεν εις το ύπαιθρον και εις αθλίαν κατάστασιν.
Δια την τοιαύτην συμπεριφοράν του κ. Προϊσταμένου θίγουσα την φιλοτιμίαν μας διαμαρτύρομεθα εντόνως προς τας αρμοδίας αρχάς, τους προϊσταμένους του και προς ολόκληρον την κοινωνία αναμένοντες εν απογνώσει την αποκατάστασίν μας.
Εν Δράμα, τη 14/10/24.
Μετά τιμής
Η επιτροπή προσφύγων
περιφέρειας Κωνσταντινουπόλεως
Αγίου Γεωργίου
Ν. Καβακόπουλος
Ιωάννης Γαβριηλίδης
Το κείμενο δημοσιεύεται στα ΧΡΟΝΙΚΑ της Δράμας και αναρτάται στην ιστοσελίδα Πύλη της Δράμας (pylidramas.gr).
