Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Από την ευαίσθητη ηλικία των δεκαέξι ετών καταναλώνουν συστηματικά αλκοολούχα ποτά και καπνίζουν συστηματικά. Οι Έλληνες έφηβοι από πολύ τρυφερή ηλικία γίνονται όμηροι των εξαρτήσεων, αν και δεν εμπλέκονται με παράνομες ναρκωτικές ουσίες όσο οι συνομήλικοί τους άλλων χωρών.
Επειδή η ηλικία έναρξης χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών είναι η μέση εφηβική ηλικία, όλες οι μελέτες εστιάζονται στη συμπεριφορά των μαθητών μεταξύ 14-18 ετών. Και αυτό γιατί ο κίνδυνος της εξάρτησης αυξάνει όσο πρωιμότερη είναι η ηλικία έναρξης της χρήσης. Η μελέτη ESPAD που γίνεται σε 16χρόνους μαθητές σε 35 χώρες δείχνει ότι η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με τα χαμηλότερα ποσοστά χρήσης ναρκωτικών σε αυτή τη συγκεκριμένη ηλικία. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με τις νόμιμες εξαρτησιογόνες ουσίες, στις οποίες κατατάσσονται ο καπνός, το αλκοόλ και τα ψυχοδραστικά φάρμακα.
Η έρευνα που στην Ελλάδα διενεργείται από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής κάθε τέσσερα χρόνια, σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1000 μαθητών από δεκατεσσάρων έως δεκαοχτώ ετών, έδειξε ότι δεν υπάρχει έφηβος που να μην έχει δοκιμάσει αλκοόλ, ενώ οι μισοί μαθητές έχουν καπνίσει έστω και ένα τσιγάρο. Ένας στους πέντε εφήβους καπνίζει συστηματικά και ένας στους επτά καταναλώνει αλκοολούχα ποτά δύο-τρεις φορές την εβδομάδα. Γι’ αυτό και η Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με την υψηλότερη συχνότητα κατανάλωσης αλκοόλ στους εφήβους. Ευτυχώς, προς το παρόν η ποσότητα των ποτών που πίνουν είναι περιορισμένη συγκριτικά με άλλες χώρες, αν και ένα στα δέκα παιδιά δηλώνει ότι έχει μεθύσει, έστω και μία φορά στη ζωή του…
Χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών κάνουν περισσότερο τα αγόρια και τα παιδιά που προέρχονται από ασθενέστερες οικονομικά τάξεις. Το κάπνισμα είναι περισσότερο διαδεδομένο μεταξύ των μαθητών στα σχολεία της Αθήνας. Αντίθετα, αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ από εφήβους διαπιστώνεται στην περιφέρεια της χώρας. Η χρήση ναρκωτικών ουσιών είναι συχνότερη στα μεγάλα αστικά κέντρα. Πρώτη έρχεται η Αθήνα, ακολουθεί η Θεσσαλονίκη και έπονται οι πρωτεύουσες των νομών και οι επαρχιακές πόλεις. Ένας στους δέκα μαθητές αναφέρει ότι έχει δοκιμάσει κάνναβη, που είναι η πιο δημοφιλής ναρκωτική ουσία, και οι μισοί από αυτούς ότι έχουν επαναλάβει τη χρήση. Μάλιστα, το 25% των εφήβων λένε ότι είναι εύκολο, εάν θελήσουν, να βρουν το συγκεκριμένο ναρκωτικό.
Συνήθως ένας νέος δεν πηγαίνει κατ’ ευθείαν στα ναρκωτικά. Προηγείται το κάπνισμα και το αλκοόλ, καθώς η μία εξάρτηση φέρνει την άλλη. Μελέτες έχουν δείξει ότι πρόσωπα που άρχισαν να καπνίζουν πριν από την ηλικία των δεκαοχτώ ετών είναι πιθανότερο να εμπλακούν με αλκοολισμό και ναρκωτικές ουσίες.
Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς να δίνουν το καλό παράδειγμα και να ενημερώνουν τον έφηβο, αφού έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα εμπιστοσύνης και διαλόγου, για τους κινδύνους που διατρέχει από τις εξαρτησιογόνες ουσίες. Μεγάλο ρόλο για τη στάση των εφήβων διαδραματίζουν, ωστόσο, και οι συνήθειες των γονιών και των μεγάλων αδελφών, πρότυπα που συνήθως ακολουθούν τα παιδιά. Εάν θέλουμε, να μην επιτρέπουμε το κάπνισμα και τη μέθη στο σπίτι μας ούτε από τους καλεσμένους μας. Είναι ανάγκη οι γονείς και η ευρύτερη οικογένεια να αποτελέσουν ένα υποστηρικτικό δίκτυο, το οποίο δεν έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη από αυτούς που ασχολούνται με τις πολιτικές πρόληψης της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών από τους νέους τα τελευταία χρόνια.
