Για τα Ελευθέρια των πόλεων της Μακεδονίας έγραψαν κι έβαλαν σε σπιρτοκούτι που έκρυψαν σε σχισμή σαν σε κρύπτη του Παρθενώνα το 1913, σπουδαγμένοι γλύπτες οι Τήνιοι μαρμαροτεχνίτες.
Η επιτροπή και η υπηρεσία Συντήρησης των Μνημείων της Ακρόπολης στα πλαίσια των δέκα χρόνων λειτουργίας από την έναρξη του Μουσείου ως σήμερα, εκθέτουν στον μνημειακό χώρο της Ακρόπολης «στους βαμμένους με έντονο μπλε χρώμα τοίχους, 100 και πλέον τεράστιες ασπρόμαυρες εκτυπώσεις». Το γιγαντο- φωτογραφικό αναρτημένο υλικό αποκαλύπτει τον αγώνα που έγινε στα εργοτάξια. «Ανθρώπινες στιγμές γεμάτες ένταση, αγωνία, αδρεναλίνη, όπως αποτυπώθηκαν στο φακό από τις εργασίες στα Προπύλαια, στο Ερεχθείο, στο Ναό της Αθηνάς Νίκης, στον Παρθενώνα». Αυτός είναι ο καταληκτικός απολογισμός σε δημοσίευμα της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ1. Αποδίδεται, θα έλεγε κανείς, ο γραπτός ο θαυμασμός προς την πλειάδα των σύγχρονων σπουδαγμένων Τηνίων μαρμαροτεχνιτών, οι οποίοι στην πλειονότητά τους έχουν εκπαιδευθεί στη Σχολή Καλών Τεχνών του νησιού της Παναγίας της Ευαγγελίστριας.
Είναι γνωστό, πως στην Ακρόπολη και στον αντίστοιχο κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, έχει ενταχθεί στην έγκυρη λίστα από το 1915 η παγκόσμια άυλη πολιτιστική κληρονομιά του Οργανισμού του Μουσείου. «Η πορεία που διαγράφει το μουσείο είναι εντυπωσιακή κερδίζοντας διαρκώς διακρίσεις που το κατατάσσει στην πρώτη πεντάδα παγκοσμίως», δηλώνει ο Θεσσαλονικιός καθηγητής και Διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης κ. Δημήτρης Παντερμαλής, ενώ ταυτόχρονα συμβουλεύει: «Μην προσπεράσετε την προθήκη με το σπιρτόκουτο του 1913. Βρέθηκε στον βόρειο τοίχο του σηκού2 του Παρθενώνα, χωμένο σε μια σχισμή. Εκεί κρύβονταν δεκαετίες το μυστικό: το σπιρτόκουτο και το σημείωμα στο εσωτερικό του. Οι «Τήνου τεχνίτες» Νικόλαος Πουγγής και Ζαχαρίας Π. Μηλιός, γράφουν για την αναστήλωση των ετών 1900- 1913, οπότε έγιναν οι δικοί μας πόλεμοι και νικήσαμε Τούρκους και Βουλγάρους».
Με το ίδιο πνεύμα κινείται και η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ στα ένθετα φύλλα της με τίτλο πολιτισμός, με ημερομηνία 16 Ιουνίου 2019, απ’ όπου και αντιγράφουμε από τον υπότιτλο που τιτλοφορείται, Οι αφανείς της Ακρόπολης, την επισήμανση: Η έκθεση «Σμίλη και μνήμη», η οποία εγκαινιάσθηκε στο Μουσείο Ακρόπολης, ταξιδεύει τον επισκέπτη στην ιστορία αναστήλωσης των μνημείων του Ιερού Βράχου» από τεχνίτες ιδιαίτερης παραδοχής. Ο προσεταιρισμός επομένως των δύο αθηναϊκών εφημερίδων ως προς την άυλη πολιτισμική κληρονομιά γίνεται παραδειγματικός στην πράξη. Οι μαρμαροτεχνίτες της Τήνου αμέσως με την κυκλοφορία της είδησης για νίκη των Ενόπλων Δυνάμεων στη Μακεδονία έχουν ταυτιστεί με αυτήν και την εναποθήκευσαν στο σημείο όπου ο πανδαμάτωρ χρόνος δεν έχει προσβάσεις και η πνευματική διασύνδεση επιζεί διαχρονικά με την άφθαρτη δυνατότητα της πνευματικής πνοής που δεν υπόκειται στη φθορά.
Το γεγονός πως σε κανένα βαθμό ορατής φθοράς και κάτω από το βάρος των χρόνων που ξεπέρασαν την εκατονταετηρίδα η ημέρα μνήμης των Ελευθερίων της Δράμας, η συγκεκριμένη ημέρα, η 1η Ιουλίου 1913, η ημέρα της απελευθέρωσης τιμάται εμφαντικά: Με την έπαρση σημαίας στην πλατεία Ελευθερίας. Με Δοξολογία στον Ίερό Ναό Αγίων Αναργύρων χοροσταντούντος του Μητροπολίτη Δράμας κ.κ. Παύλου. Με επετειακή ομιλία από εκπαιδευτικό της πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Και με επιμνημόσυνη δέηση στο άγαλμα της Ελευθερίας στο Δημοτικό κήπο.
Το περίτεχνο άγαλμα της «Ελευθερίας» στον κήπο της Δράμας ενέχει το μύθο του και την εμπράγματη ιστορία του. Αρχιτέκτων του αγάλματος ο Γιαννούλης Νικολάου Χαλεπάς. Ο πλέον δεξιοτέχνης Τήνιος δουλευτής του μαρμάρου, που ξεχωριστά γνώριζε να δίνει υπόσταση στους στίχους του Διονυσίου Σολωμού: «Φως στο χέρι, φως στο πόδι κι όλα γύρω του φως». Γλύπτης και συντελεστής της ολοκλήρωσης του αγάλματος της Ελευθερίας μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο από πατέρα Τήνιος Λάζαρος Λαμέρας που γνώριζε καλά από στατιστική του ύψους. Βραβεύθηκε σχετικά. Αλλά τα παραπέρα σε συνέχεια.
1 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, Τέχνες και Γράμματα: Σάββατο 15- Κυριακή 2019
2 Σηκός, κυρίως ναός.
