Οι άγνωστες πτυχές από το «διδακτικό και ηθοπλαστικό χριστιανικό έθιμο».
Μια απολαυστική περιγραφή του λόγιου Θεόφιλου Αθανασιάδη (1931)
«Η Δράμα έχει το όνομά της συνδεδεμένο με την αγία Βαρβάρα. […] Αυτή η γιορτή είναι από τις παλιότερες μεγάλες γιορτές της Δράμας. […] Έως τα 1912, την ημέρα αυτή γιώρταζε όχι μόνο η Δράμα αλλά και όλα τα γύρω της χωριά. […]
Η Παρθένος Βαρβάρα […] θεωρείται προστάτις των παρθένων, τις προφυλάσσει από κάθε κακογλωσσιά και επιβουλές των πονηρών νέων, που δεν σκέπτονται γάμον, και διευκολύνει τα συνοικέσιά των. Γι’ αυτό δεν πιάνουν δουλειά προς τιμήν της προστάτιδος από την ώρα που θα χτυπήσουν οι καμπάνες για τον εσπερινό και όλη την ημέρα τις 4 Δεκεμβρίου. Στον εσπερινό […] της παραμονής της μνήμης της αγίας τα κορίτσια κατά ομάδες πήγαιναν στα νερά της αγ. Βαρβάρας και στον ανατολικό τοίχο της μικράς λίμνης, που σχηματίζεται απ’ τις πηγές και όπου κατά την παράδοσι ήταν η παλιά εκκλησία της αγίας, που βούλιαξε και βγήκαν τα νερά, άναβαν κεριά […] και περίμεναν προσευχόμενα να καή μεγάλο μέρος του κηριού και παρακαλούσαν την αγία να τα χαρίσει υγεία και καλό τυχηρό. Πολλά μάλιστα κολλούσαν αναμμένα κηριά σε ένα κομμάτι σανίδας το οποίο τοποθετούσαν στην επιφάνεια του νερού και έβαζαν ό,τι ποθούσαν με το νου τους, το οποίον θα πετύχαινε, αναλόγως του δρόμου και της κατευθύνσεως που θα ακολουθούσε η φωτοστολισμένη σανίδα με τα καιόμενα κηριά των οποίων οι φλόγες ίσως να συμβόλιζαν και τη φλόγα της παρθενικής καρδιάς των κοριτσιών της εποχής εκείνης. Αλλοίμονο αν σε καλοκαιρία –γιατί λόγω του χειμώνας δεν αποκλείεται η βροχή ή ο αέρας– έσβυνε κανένα από τα κηριά της σανίδας, που ήταν στον αριθμό ανάλογα με τον αριθμό κοριτσιών που αποτελούσαν την ομάδα και κάθε κηρί αντεπροσώπευε και την παράκλησι και καρδιά ενός κοριτσιού ή ήτον το ωνοματισμένο με την Α ή Β φίλη που δεν μπόρεσε να παραστή σε αυτή τη δοκιμή της τύχης και των διαθέσεων της αγίας. Στην περίπτωσι αυτή το σβύσιμο εθεωρείτο αποτυχία και το αποτέλεσμα ήτον η θλίψις και στενοχώρια. Δεν χάνοταν όμως και οι ελπίδες, γιατί η τέτοια αποτυχία του κοριτσιού αυτού θα ανεπληρώνετο από το όνειρο που θάβλεπε τη νύχτα στον ύπνο της και θα της παρουσιάζονταν η αγία, καθώς έλεγαν και τα άλλα κορίτσια, που δεν έσβυσε το κηρί τους.
Τώμορφο, διδακτικό και ηθοπλαστικό αυτό χριστιανικό έθιμο των κοριτσιών γίνεται και τώρα, αλλά σε πολύ περιωρισμένο κύκλο, γιατί τώρα η αφέλεια και αθωότης δεν αποτελούν κατά το πλείστον τις σπουδαιότερες αρετές της παρθενικής καρδιάς, σαν άλλοτε.
[..] Τους παλαιοτέρους κατοίκους για την τιμή της αγίας και τη χάρι της ηκολούθησαν και όλοι οι νεώτεροι κάτοικοι οι εγκατασταθέντες εις αυτήν. […]
[…] Την αγία τιμούσαν και πολλοί Τούρκοι της Δράμας έως την ανταλλαγή των, αφιερώνοντες στην εικόνα της λαμπάδες, προπαντός αι γυναίκες των, πολλές από τες οποίες πήγαιναν το πρωί σαν οι Χριστιανές και νίβονταν με το αγιασμένο νερό της Αγίας για καλό τους κι έπαιρναν νερό για να νίψουν και τα παιδιά τους για προφύλαξι από τις επιδημίες».
(«Η Αγία Βαρβάρα», Ημερολόγιον Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, 1931, σελ.142-144. Το κείμενο είχε πρωτοαναρτηθεί στην Πύλη της Δράμας πριν ένα χρόνο περίπου)
[Τα Χρονικά της Δράμας συνεργάζονται με τη δραμινή ιστοσελίδα ιστορίας και πολιτισμού Πύλη της Δράμας (pylidramas.gr), και δημοσιεύουν επιλεκτικά σχετικά κείμενά της]
[…] source […]