Της Νόρας Κωνσταντινίδου
Η ημερομηνία της 14ης Απριλίου συμπίπτει με την επιλεγμένη ημερομηνία της 14ης Απριλίου 1837, με την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ημέρα επομένως ανήκει στα γενέθλια του πανεπιστημιακού Ιδρύματος και συνδέεται με το Βασιλικό διάταγμα της ίδρυσης τιμώντας την ιστορία του, που προηγήθηκε, και την προσφορά του.
Η ίδρυση πανεπιστημίου αποτέλεσε ένα από τα όνειρα των επαναστατημένων Ελλήνων και για τον λόγο αυτό πριν από τη συμπλήρωση δεκαετίας από την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους το Πανεπιστήμιο εύρισκε τους πλέον θερμούς υποστηρικτές του. Ο αριθμός του πληθυσμού της Αθήνας, ο οποίος το 1837-1938 μόλις ακουμπούσε τους 752.500 κατοίκους φυσικά και δεν προσδοκούσε από μόνος του να ανταπεξέλθει σε ένα τόσο μεγαλεπήβολο έργο. Το ευτύχημα ήταν πως από πολύ νωρίς αγωνιστές της Επανάστασης κυρίως, αλλά και Έλληνες της Διασποράς ενεπλάκησαν στη δημιουργία και ταυτόχρονα στη λειτουργία που Πανεπιστημίου ως δωρητές ή και ως καθηγητές. Το «διπλούν ορώσιν οι μαθόντες Γράμματα» δεν απευθύνονταν μόνο στην μαθητιώσα νεολαία, αλλά στους Πανέλληνες και Φιλέλληνες, οι οποίοι διψούσαν για περισσότερη παιδεία.
Από μελέτες που ασχολήθηκαν συστηματικά με την παρουσία πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, διαπιστώνεται πως υπήρξε το μόνο, ως το 1920, ανώτατο εκπαιδευτικό ελληνικό ίδρυμα. Λειτούργησε ως θεματοφύλακας της μνήμης της επαναστατικής περιόδου, χωρίς να επιβαρύνεται ο αντίστοιχος εκπαιδευτικός του ρόλος και η παράλληλη σπουδή των απανταχού Ελλήνων ώστε να μην υπάρχει στέρηση σε κανένα τομέα γνώσης. Διότι διπλά βλέπουν όσοι μαθαίνουν Γράμματα.
