Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Α’
Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση στεφανιαίας νόσου. Είναι υπεύθυνο περίπου για το 1/3 του συνόλου των θανάτων από τη νόσο, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται ακόμη περισσότερο σε νεαρότερες ηλικίες: για παράδειγμα στις ηλικίες κάτω των 65 ετών ευθύνεται για το 45% των θανάτων στους άνδρες και το 41% στις γυναίκες. Επιπλέον, αν λάβουμε υπόψη τις ολέθριες συνέπειες του καπνού συνολικά στο καρδιαγγειακό, το αναπνευστικό και τα άλλα συστήματα του ανθρωπίνου οργανισμού, αλλά και την εξάρτηση την οποία προκαλεί λόγω της νικοτίνης, μπορούμε να πούμε ότι το κάπνισμα είναι ίσως ο βλαπτικότερος ψυχοδραστικός παράγοντας για την ανθρώπινη υγεία.
Οι θεραπείες αντικατάστασης της νικοτίνης μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων στέρησης από τη διακοπή του τσιγάρου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν τον καπνιστή που είναι αποφασισμένος να το κόψει: η πιθανότητα επιτυχούς διακοπής μπορεί να μη φτάνει τα ποσοστά διακοπής με φαρμακευτικές ουσίες όπως είναι η βαρενικλίνη, μπορεί όμως μέχρι και να διπλασιαστεί με τη βοήθειά τους. Υπάρχουν πολλές επιλογές τέτοιων σκευασμάτων που περιέχουν νικοτίνη: τσίχλες, ρινικά sprays, παστίλιες, διαδερμικά επιθέματα, υπογλώσσια δισκία και συσκευές εισπνοής. Όλα αυτά τα σκευάσματα έχουν δοκιμαστεί σε τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες με πολύ καλά αποτελέσματα ενώ ταυτόχρονα έχει τεκμηριωθεί και η ασφαλής χορήγησή τους σε καπνιστές που προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα. Για αυτούς τους δυο λόγους άλλωστε, τα παραπάνω σκευάσματα έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν σε πολλές χώρες. Στις παραπάνω εγκεκριμένες συσκευές δεν περιλαμβάνεται το ηλεκτρονικό τσιγάρο.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι μια ηλεκτρονική συσκευή εισπνοής νικοτίνης ή και ουσιών που δεν περιέχουν νικοτίνη. Διαφημίζεται συχνά ως ένα μέσο διακοπής του καπνίσματος και αυτό γίνεται για δυο λόγους: πρώτον, διότι η παροχή νικοτίνης με την εισπνοή ανακουφίζει άμεσα τον καπνιστή από τα βασανιστικά συμπτώματα της έλλειψης και της σωματικής εξάρτησης και δεύτερον, διότι η ρουτίνα χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου μοιάζει πολύ με αυτή του κανονικού τσιγάρου χάρη στην απελευθέρωση ορατού ατμού αλλά και στην παρουσία μιας λυχνίας στο μπροστινό τμήμα η οποία παράγει κόκκινο φως και μοιάζει με την καύτρα ενός κανονικού αναμμένου τσιγάρου. Με αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζεται και το πρόβλημα της ψυχολογικής εξάρτησης του καπνιστή από τη συνολική διαδικασία του καπνίσματος. Το πρόβλημα είναι ότι κανένα ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν έχει δοκιμαστεί σε μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες ώστε να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά του ως μέσο διακοπής του καπνίσματος, και ακόμη περισσότερο η ασφάλειά του η οποία και δε θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Αντίθετα, υπάρχουν κάποιες μικρές μελέτες, ακόμα και από τον Ελληνικό χώρο, που δείχνουν ότι η χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου επιδεινώνει άμεσα τις δοκιμασίες λειτουργικότητας των πνευμόνων με τρόπο αντίστοιχο με το συμβατικό τσιγάρο. Επίσης θα πρέπει να αναφερθούν και οι συχνές παρενέργειες του ηλεκτρονικού τσιγάρου με 1 στους 3 χρήστες να παραπονιούνται για ξερόβηχα και πόνο στο φάρυγγα ενώ σπανιότερα αναφέρονται ερεθισμός του στόματος, ναυτία, ζάλη και κεφαλαλγίες.
Τα πιθανά προβλήματα από τη χρήση του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι πολλά. Αρχικά, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι περισσότερες από αυτές τις συσκευές κατασκευάζονται σε εργοστάσια αμφιβόλου ποιότητας στη Κίνα και διακινούνται στις Ευρωπαϊκές χώρες από μικρές εταιρείες με περιορισμένες δυνατότητες ελέγχου της ποιότητας. Το αποτέλεσμα είναι να παρουσιάζονται πολλά τεχνικά προβλήματα με συσκευές που παρουσιάζουν διαρροές ή απελευθερώνουν ξαφνικά πολύ μεγάλες και δυνητικά επικίνδυνες ποσότητες νικοτίνης.
