Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Η βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή βιταμίνη, η σύνθεση της οποίας γίνεται στον οργανισμό, κυρίως μέσω της επίδρασης του ήλιου στο δέρμα μας. Όμως η βιταμίνη D προσλαμβάνεται και από την κατανάλωση ορισμένων τροφών, με κύριο ρόλο στη σωστή ανάπτυξη των οστών και την προαγωγή της υγείας του σκελετού μας. Τα τελευταία χρόνια, πλήθος επιστημονικών μελετών υπογραμμίζουν τον σημαντικότατο ρόλο της βιταμίνης D στη συνολική υγεία του οργανισμού.
Όπως αναφέρθηκε, η κύρια πηγή πρόσληψης βιταμίνης D είναι η σύνθεση αυτής στο δέρμα μας. Ο σχηματισμός βιταμίνης D ελαττώνεται με την πρόοδο της ηλικίας, ενώ άτομα με σκουρόχρωμη επιδερμίδα χρειάζονται μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο για να παράγουν ικανοποιητικά επίπεδα. Η άλλη λιγότερο σημαντική πηγή βιταμίνης D είναι οι τροφές μας. Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι ορισμένα «λιπαρά» ψάρια, όπως ο σολομός, το σκουμπρί, ο τόνος, ο μπακαλιάρος, η πέστροφα, οι σαρδέλες. Επίσης, βιταμίνη D λαμβάνουμε με το μουρουνέλαιο, τα αβγά και το βοδινό συκώτι, καθώς επίσης και μερικές τροφές που μπορεί να εμπλουτισθούν με βιταμίνη D, όπως το γάλα, ο χυμός πορτοκαλιού και τα δημητριακά.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο από έλλειψη βιταμίνης D; Γιατί είναι συχνή η έλλειψη βιταμίνης D στη χώρα μας;
Πρόσωπα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D είναι:
α) άτομα με σκούρο δέρμα και
β) άτομα με μικρή η μηδενική έκθεση στον ήλιο.
Συγκεκριμένα, πρόκειται για ηλικιωμένους που παραμένουν περιορισμένοι στην κατοικία τους, πρόσωπα που καλύπτουν πλήρως το δέρμα τους με ρούχα λόγω θρησκευτικών ή πολιτιστικών πεποιθήσεων (π.χ. μοναχές), άλλους που αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο λόγω αισθητικής η θεμάτων υγείας, πρόσωπα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του δέρματος (π.χ. οικογενειακό ιστορικό μελανώματος). Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν επίσης εκείνοι στους οποίους ενοχοποιείται το επάγγελμα με μικρή έκθεση στον ήλιο, όπως οι νυκτοφύλακες και άλλοι υπάλληλοι γραφείου. Υπάρχουν και παθολογικές καταστάσεις που προδιαθέτουν σε έλλειψη βιταμίνης D, όπως η παχυσαρκία, η χρόνια νεφρική νόσος και η ηπατική ανεπάρκεια.
Παράδοξο για την ηλιόλουστη χώρα μας είναι ότι τα επίπεδα βιταμίνης D σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι πολύ χαμηλότερα του φυσιολογικού. Το ίδιο συμβαίνει και σε άλλες μεσογειακές χώρες. Βέβαια, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συνηθέστερη στις χώρες του βορρά.
Ποια προβλήματα υγείας μπορεί να προκαλέσει η έλλειψη βιταμίνης D;
Οι σοβαρότερες επιπλοκές είναι:
α) Υπασβεστιαιμία, με χαμηλά επίπεδα Ca και φωσφόρου αίματος.
β) Ραχίτις. Η πάθηση αυτή εμφανίζεται στα παιδιά και οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της αναπτύξεώς τους.
γ) Οστεομαλακία και οστεοπόρωση στους ενήλικες, οι οποίοι έχουν αυξημένη πιθανότητα κατάγματος επειδή πέφτουν συχνά.
Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη βιταμίνης D συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών.
Συγκεκριμένα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος:
α) εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας,
β) σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2,
γ) διαφόρων μορφών καρκίνου (ειδικά του εντέρου),
δ) καρδιαγγειακής νόσου,
ε) ψυχιατρικών νοσημάτων και
στ) αυτοάνοσων νοσημάτων.
Ως προς την κλινική εικόνα έλλειψης βιταμίνης D, οι πάσχοντες αναφέρουν κόπωση, γενικευμένη μυική αδυναμία, κράμπες, πόνο στις αρθρώσεις, αδυναμία συγκέντρωσης, κεφαλαλγίες.
Διάγνωση έλλειψης βιταμίνης D
Γίνεται εξέταση αίματος για 25-υδροξυ-βιταμίνη D η 25 (OH) D3. Φυσιολογικές είναι οι τιμές πάνω από 30 ng/ml. Ενδεικτικές ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι οι 20-30 ng/ml και ενδεικτικές έλλειψης, δηλαδή με σοβαρότερη μείωση είναι <20 ng/ml.
Αντιμετώπιση έλλειψης βιταμίνης D
Η θεραπεία υποκατάστασης της βιταμίνης D είναι πολύ ασφαλής και συνήθως δεν παρατηρούνται προβλήματα από τη χορήγησή της. Συνιστάται η χορήγηση χοληκαλσιφερόλης, επειδή έχει τη φυσική μορφή και τη δυνατότητα να ανεβάσει τα επίπεδα της ολικής βιταμίνης D αποτελεσματικότερα. Η δόση βιταμίνης D εξαρτάται από τον βαθμό μείωσής της και εδώ απαιτείται εξατομίκευση της δόσης από τον θεράποντα ιατρό. Η βιταμίνη D3 διατίθεται σε δισκία, κάψουλες, σταγόνες, αλλά και σε μορφή spray, που αποτελεί πολύ εύληπτη και δραστική μορφή χορήγησης.
