Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Β’
Ο αυτόματος εξωτερικός απινιδιστής είναι ένα τεχνολογικό επίτευγμα με πολύτιμο θεραπευτικό εκτόπισμα. Το σύνολο των δεδομένων από πειραματικές και κλινικές μελέτες υποστηρίζουν την αναμφισβήτητη αξία του άμεσου επινιδισμού, δηλαδή της άμεσης χορήγησης ηλεκτρικού ρεύματος – shock. Μελέτες για τους αυτόματους εξωτερικούς απινιδιστές με στόχο τον ταχύ απινιδισμό καταδεικνύουν βελτίωση στην επιβίωση σε ποικίλες ενδείξεις και καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων διασωστών της αστυνομίας και πέραν αυτών προσωπικού α) ασφαλείας στο καζίνο, β) σε αεροδρόμια, γ) σε αεροπορικές πτήσεις. Μπορεί επίσης να γίνει προσπάθεια με λειτουργική δυνατότητα και επιτυχή απινιδισμό σε ανακοπή προσώπου του ευρέος κοινού, π.χ. ποδοσφαιρικού γηπέδου, οδού η πλατείας με πλήθη διερχομένων, πολυκαταστήματα και εμπορικά κέντρα, πολυχώρους ψυχαγωγίας, μεγάλα ξενοδοχεία, σχολεία γυμναστήρια και γενικότερα αθλητικές εγκαταστάσεις και χώρους πολυσχιδούς ανθρώπινης δραστηριότητας.
Ο αυτόματος εξωτερικός απινιδιστής είναι εύχρηστη φορητή συσκευή, απολύτως αξιόπιστη, η οποία αναλύει τον υποκείμενο καρδιακό ρυθμό στο θύμα της καρδιακής ανακοπής και παρέχει σαφείς φωνητικές οδηγίες για τη χρήση του. Εάν πρέπει να γίνει ηλεκτρικό shock, ο εκπαιδευμένος διασώστης το χορηγεί στο θύμα της καρδιακής ανακοπής με ασφάλεια για τον ίδιο το διασώστη και τους παρευρισκόμενους. Το ηλεκτρικό shock αποτελεί την ειδική θεραπεία στην πλειονότητα των καρδιακών ανακοπών. Εάν δεν ενδείκνυται χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος, παρέχεται σαφής φωνητική οδηγία για διενέργεια θωρακικών συμπιέσεων/εμφυσήσεων εναλλάξ, σε αναλογία 30:2 για 2 λεπτά. Στο τέλος αυτού του χρονικού διαστήματος, ο αυτόματος εξωτερικός απινιδιστής αναλύει εκ νέου το ρυθμό του θύματος καρδιακής ανακοπής και δίνει εκ νέου σαφή φωνητική οδηγία για το διασώστη. Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι να ανανήψει το θύμα της καρδιακής ανακοπής ώστε να φθάσει η εξειδικευμένη βοήθεια με το ΕΚΑΒ. Ο χρόνος περνάει και όταν κουραστεί τόσο πολύ ο διασώστης ώστε να αδυνατεί να συνεχίσει την προσπάθειά του, τότε παύει και το όραμα της διάσωσης.
Απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός με τήρηση των προϋποθέσεων που προβλέπονται από την ήδη αποκτηθείσα ευρωπαϊκή εμπειρία, ήτοι υποδομή σε επίπεδο τεχνολογικού εξοπλισμού, όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό με έμφαση στην ευόδωση του εθελοντισμού και περιοδική συντήρηση του εξοπλισμού.
Σύμφωνα με την προϋπάρχουσα εμπειρία, όπως αυτή αποτυπώνεται τόσο στην αμερικανική όσο και στην ευρωπαϊκή επικράτεια, η δικτύωση σε σύστημα παροχής Β.ΚΑΡ.Π.Α. και πρόσβασης απινιδισμού στο κοινό επιτυγχάνει ουσιαστική κοινωνική προσφορά.
Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της συμμετοχής σε πρόγραμμα απινιδισμού στο κοινό των ανδρών ασφαλείας σε καζίνο στο Σιάτλ των ΗΠΑ, με βελτίωση της έκβασης μετά από καρδιακή ανακοπή πελατών του καζίνο. Το ποσοστό επιβίωσης ανέρχεται σε 74% για όσους υποβλήθηκαν σε απινιδισμό-χορήγηση ρεύματος τα πρώτα 3 λεπτά και σε 49% για πρόσωπα που υποβλήθηκαν σε απινιδισμό-χορήγηση ρεύματος μετά τα πρώτα 3 λεπτά.
Αντίστοιχα στην Ευρώπη, η οργάνωση προγράμματος απινιδισμού στην πόλη Πιατσέντζα (Πλακεντία) της Ιταλίας είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των θανάτων μετά από καρδιακή ανακοπή.
Σε αναδρομική μελέτη παρατήρησης σε 2.193 ασθενείς μετά από έξω-νοσοκομειακή καρδιακή ανακοπή παρουσία «μαρτύρων» στη διάρκεια 15 ετών, επιβεβαιώνεται η σημασία της «πρώιμης» χορήγησης ρεύματος και της διενέργειας βασικής ΚΑΡ.Π.Α. από το «μάρτυρα» της καρδιακής ανακοπής, καθώς καταδεικνύεται ότι οι δύο αυτοί παράγοντες επιδρούν θετικά στην επιβίωση.
Η εκπαίδευση αφορά το σύνολο των πολιτών με έμφαση και προτεραιότητα στην υιοθέτηση της βασικής ΚΑΡ.Π.Α. και της χρήσης απινιδιστή από συγκεκριμένους φορείς, όπως πυροσβέστες, αστυνομικούς, δημοτικούς υπαλλήλους, υπαλλήλους ιδιωτικής ασφάλειας, ξενοδοχοϋπάλληλους, αλλά και δασκάλους και καθηγητές, καθώς και αθλητές.
Υπογραμμίζεται ότι η εκπαίδευση αποτελεί προϋπόθεση για τη διενέργεια Β.ΚΑΡ.Π.Α. και χρήσης του αυτόματου εξωτερικού απινιδιστή και μόνο πιστοποιημένα πρόσωπα, μετά από επιτυχή παρακολούθηση 4ωρού σεμιναρίου, δύνανται και δικαιούνται να παρέχουν της πρώτες βοήθειες. Απαραίτητος κρίνεται και ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, ώστε να ευοδωθεί η προσπάθεια προσέλκυσης του ενδιαφέροντος για ενεργό συμμετοχή σε προγράμματα εκπαίδευσης των απλών πολιτών.
Περιοδική επανάληψη εκπαιδευτικού προγράμματος επιβάλλεται, πιθανότατα, για τη διασφάλιση της χρήσης του απινιδιστή από τους εθελοντές σε εξαιρετικά στρεσογόνες συνθήκες, γεγονός που σε πρακτικό επίπεδο υπερβαίνει τα όρια ενός προγράμματος δημόσιας υγείας, σε κόστος και προσωπικό χρόνο. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση των εθελοντών με ευχερή πρόσβαση και τακτική επανατροφοδότηση του ενδιαφέροντος και του γνωστικού αντικειμένου, με παράλληλες παρεμβάσεις ως video, διαφημιστικά μηνύματα, ενεργοποίηση κοινωνικών φορέων, ευαισθητοποίηση νέων ανθρώπων.
Στην ελληνική πραγματικότητα επιδιώκεται η οργάνωση στοχευμένων σεμιναρίων βασικής ΚΑΡ.Π.Α. και πρόσβασης απινιδισμού στο κοινά από την Ομάδα Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας με αποδέκτες νοσηλευτές, δημοτικούς υπαλλήλους, υπαλλήλους ιδιωτικών ασφαλειών, αστυνομικούς, πυροσβέστες, αλλά και απλούς πολίτες, όπως συγγενείς καρδιοπαθών, δασκάλους, μαθητές και αθλητές, ώστε να αποτελέσουν τοπικούς πυρήνες κατά περιοχή και να στελεχώσουν την οργάνωση τοπικών δικτύων διενέργειας Β.ΚΑΡ.Π.Α. και χρήσεις του απινιδιστή.
Η υιοθέτηση και εφαρμογή στην πράξη μεθοδικής και στοχευμένης οργάνωσης και διενέργειας Προγραμμάτων Βασικής Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης και Πρόσβασης Απινιδισμού στο κοινό, προσαρμοσμένης στις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες σχεδιασμού, αποτελεί πολλά υποσχόμενη προοπτική για τη βελτίωση της επιβίωσης και αντανακλά την ωριμότητα της ελληνικής κοινωνίας να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει τη δυνατότητα που παρέχει η σύγχρονη επιστήμη και τεχνογνωσία προς όφελος του πρωταρχικού δικαιώματος του ανθρώπου, της διαφύλαξης της ζωής.
