Το πέρασμα από την Εβδομάδα των Παθών στην ελπίδα της Ανάστασης του Ιησού και τα τοπικά εθιμικά δρώμενα του Πάσχα στη Δράμα
Σε κλίμα θρήνου και κατάνυξης κορυφώνεται σήμερα Μεγάλη Παρασκευή το Θείο δράμα. Χιλιάδες πιστοί, όπως κάθε χρόνο προσέρχονται σε όλους τους ιερούς ναούς της Δράμας συμμετέχοντας στο πένθος και προσκυνώντας τους στολισμένους με άνθη επιτάφιους. Στον πόνο της Παναγίας για τον επίγειο θάνατο τού Ιησού δεν μπορεί παρά να συμμετέχουν και οι πιστοί με τις καμπάνες των εκκλησιών να χτυπούν πένθιμα όλη τη ημέρα.
Στη 1 το μεσημέρι, στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων των Α΄ Κοιμητηρίων της πόλης μας, ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας κ. Δωρόθεος θα τελέσει την ακολουθία του Επιταφίου. Μετά την ακολουθία το Ιερό Κουβούκλιο του Επιταφίου θα λιτανευθεί εντός των κοιμητηρίων. Το απόγευμα μεταξύ 7:00 – 09:00 μ.μ. ο Σεβασιμότατος Μητροπολίτης Δράμας θα χοροστατήσει κατά την Ακολουθία του επιταφίου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Εισοδίων της Θεοτόκου Δράμας ενώ στις 9.30 το βράδυ θα πραγματοποιηθεί στην πλατεία Ελευθερίας η συνάντηση των επιταφίων από τους ιερούς ναούς της πόλης μας.
Η διαδρομή των Θείων παθών τη μεγάλη Εβδομάδα οδηγεί από την κατάνυξη, στο πένθος και τελικά στην ελπίδα που φέρνει η Ανάσταση του Ιησού. Το Άγιο Πάσχα είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Χριστιανοσύνης η οποία τόσο στην Δράμα όπως και στην υπόλοιπη Ελλάδα εκτός από το θρησκευτικό συναίσθημα συνοδεύεται και από τις τοπικές παραδόσεις του λαού μας.
Όπως είναι φυσικό, μια τόσο μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης δεν θα μπορούσε να μη συνοδεύεται από τα έθιμα της τοπικής λαϊκής παράδοσης.
Το κάψιμο του Ιούδα στην Χωριστή
Στην Χωριστή Δράμας, το Μεγάλο Σάββατο την ώρα της Ανάστασης γίνεται ανελλιπώς για περισσότερο από 100 χρόνια, με μια μικρή διακοπή κατά την επταετία, το “κάψιμο του Ιούδα”, ένα έθιμο που κρατά από τις μέρες της Τουρκοκρατίας. Τα παιδιά άλλα και οι μεγαλύτεροι, συνηθίζεται να φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα από άχυρα και να το τοποθετούν στο προαύλιο χώρο του ναού. Μόλις ο ιερέας ξεκινήσει να διαβάζει το σχετικό Ευαγγέλιο, ανάβουν τη φωτιά με τις Αναστάσιμες λαμπάδες καίγοντας το ομοίωμα του Ιούδα, δίνοντας ένα ιδιαίτερο χρώμα και συμβολισμό, στην Αναστάσιμη ακολουθία. Ενώ μόλις ολοκληρωθεί η καύση μερικοί κάτοικοι συνηθίζουν να παίρνουν μια χούφτα από τη συγκεκριμένη στάχτη την οποία ρίχνουν στα μνήματα.
Οι αυγομαχίες του Ξηροποτάμου
Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, στη δημοτική κοινότητα Ξητοποτάμου του δήμου Δράμας, εδώ και πάρα πολλά χρόνια αναβιώνουν οι «αυγομαχίες». Μικροί και μεγάλοι κάτοικοι της περιοχής, με ιδιαίτερη φροντίδα παρουσιάζουν τα αυγά τους και ξεκινούν μια ιδιόμορφη μάχη τσουγκρίσματος. Νικητής είναι αυτός που θα έχει στην κατοχή του τα λιγότερα σπασμένα αυγά και άρα τα πιο δυνατά. Η προετοιμασία αυτής της γιορτής ξεκινάει εβδομάδες πριν, με τη συγκέντρωση των καλύτερων αυγών από κότες και φραγκόκοτες.
Η Πέμπτη της Διακαινησίμου στην Καλή Βρύση
Τις πασχαλινές αυτές μέρες, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πομπική περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως, γύρω από το χωριό της Καλής Βρύσης, την Πέμπτη της Διακαινησίμου, που γίνεται για προστασία του χωριού από κάθε κακό και ιδιαίτερα από το χαλάζι, που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο για την παραγωγή την ανοιξιάτικη περίοδο. Στην Καλή Βρύση τη Πέμπτη της Διακαινησίμου μετά τη θεία λειτουργία και την τέλεση αγιασμού στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία ξεκινάει πομπή υπό μορφή λιτανείας για καλή καρποφορία της γης. Παίρνει μέρος πλήθος κόσμου με επικεφαλής τον ιερέα της εκκλησίας και την εικόνα της Αναστάσεως και ένα μεγάλο σήμαντρο που το κρατούν και χτυπούν συνέχεια δύο νέοι άντρες κατά την διάρκεια όλης της διαδρομής ψάλλοντας το Χριστός Ανέστη. Την πομπή συνοδεύουν αναβάτες αλόγων ξεκινώντας από τον Προφήτη Ηλία περνούν άλλοτε από αγροτικούς δρόμους και άλλοτε από καταπράσινα μονοπάτια φτάνοντας στα γεωγραφικά όρια του χωριού στα οποία υπάρχουν ξωκλήσια. Σε κάθε ξωκλήσι τοποθετείται ένα κομμάτι αντίδωρο από την λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης τυλιγμένο σε ένα σβόλο άσπρου κεριού.
Τα ξωκλήσια από τα οποία περνάει η πομπή είναι τα εξής: Ζωοδόχου Πηγής, Aγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Αγίου Αντωνίου, Αγίου Αθανασίου και Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Παλιότερα περνούσαν και πέρα από τον ποταμό Αγγίτη φτάνοντας στο ξωκλήσι της Αγίας Κυριακής αλλά σήμερα όμως είναι αδύνατη η προσπέλαση.
Ύστερα από πεντάωρη πεζοπορία και επίπονη διαδρομή 18 χιλιομετρων καταλήγουν στα ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Βλασίου, προστάτη των γεωργών και των κτηνοτρόφων που βρίσκεται σε ορεινή περιοχή του Μενοικίου όρους. Στη συνέχεια ο ιερέας κάνει δέηση και αγιάζει την περιοχή.
Με το τέλος του αγιασμού ακολουθεί γλέντι απ’ όλους τους κατοίκους του χωριού με ήχους παραδοσιακών οργάνων γκάιντας και νταχαρέ. Επίσης γίνονται και αυτοσχέδιοι αγώνες πάλης.
Στους Σιταγρούς
Το δικό της χαρακτήρα έχει η Δευτέρα του Θωμά στους Σιταγρούς, όπου οι εκεί εγκατεστημένοι Πόντιοι συνεχίζουν πανάρχαια έθιμα των κοιτίδων τους, όπως επισκέψεις στα μνήματα, με διανομή κόκκινων αυγών και γλυκισμάτων και με τραγούδια, έθιμα με καθαρά αρχαϊκή μορφή και με συνακόλουθες μεταφυσικές δοξασίες και αντιλήψεις.
Το Ταφικό Έθιμο στα νεκροταφεία της Νέας Κρώμνης
Τα Ταφικό Έθιμο είναι η αναβίωση του γνωστού Ποντιακού δρωμένου που διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ακρίτες Νέας Κρώμνης και από τον Σύλλογο για την αποκατάσταση και διατήρηση των μνημείων της Νέας Κρώμνης.
Την Κυριακή του Θωμά μετά την Θεία Λειτουργία, συγγενείς και φίλοι των νεκρών συγκεντρώνονται στα κοιμητήρια της Νέας Κρώμνης και τιμούν τους νεκρούς τους δείχνοντας ότι δεν τους ξεχνούν τις ημέρες του Πάσχα. Με την συνοδεία της ποντιακής λύρας περιδιαβαίνουν τα κοιμητήρια και αφήνουν κόκκινα πασχαλινά αυγά στα μνήματα. Πρόκειται για ένα έθιμο το οποίο λέγεται ότι έχει προχριστιανική αφετηρία και προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Εντούτοις είναι ένα δρώμενο που έχει συνδεθεί με την παράδοση των Ποντίων οι οποίοι το διέσωσαν και το έφεραν από τον Πόντο.
