Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Α’
Η υπέρταση στα παιδιά είναι, δυστυχώς, συχνότερη από όσο πιστεύαμε οι περισσότεροι, και μάλιστα με ανοδική τάση. Η αύξηση αυτή οφείλεται στην αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία, για την οποία η χώρα μας κατέχει τα πρωτεία στην Ευρώπη. Εκτός από την παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, η καθιστική ζωή, η ενασχόληση όλο και περισσότερο των παιδιών με παρακολούθηση διαφόρων θεμάτων στην οθόνη, όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, η τηλεόραση κ.ά., σε σημαντικό ποσοστό συνοδεύονται με αύξηση της αρτηριακής πίεσης που συχνά εξελίσσεται σε υπέρταση στην ενήλικη ζωή. Η υπέρταση οδηγεί σε γένεση σοβαρού επιδημιολογικού και κλινικού προβλήματος και εδώ έχει αποδειχθεί ότι η ιδιοπαθής αρτηριακή υπέρταση των ενηλίκων πηγάζει από την παιδική και εφηβική ηλικία.
Η προσέγγιση στο πρόβλημα της αυξημένης αρτηριακής πίεσης στα παιδιά είναι διαφορετική από εκείνη των ενηλίκων, επειδή σε υπέρταση οι βλάβες στο καρδιαγγειακό σύστημα συνήθως χρειάζονται πολλά χρόνια για να εμφανισθούν. Στις νέες αυτές ηλικίες δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα παρόμοια των ενηλίκων.
Οι επίσημες οδηγίες των διαφόρων επιστημονικών εταιρειών Ευρώπης και Αμερικής περιλαμβάνουν μέτρηση της αρτηριακής πίεσης σε όλα τα παιδιά άνω των 3 ετών, κάθε φορά που υποβάλλονται σε ιατρική εξέταση. Από τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης στα παιδιά, τα τελευταία χρόνια έχουμε τις εξής παρατηρήσεις:
Η αυξημένη αρτηριακή πίεση δεν είναι τόσο σπάνια.
Σε πολλές περιπτώσεις με καθυστέρηση αναγνωρίζεται η υπέρταση, η οποία ήταν πρώιμη και παρέμεινε αδιάγνωστη επί μακρό χρονικό διάστημα ετών.
Επειδή η αρτηριακή πίεση κυμαίνεται, παρουσιάζει μεταβλητότητα, όπως λέμε στην ιατρική, δηλαδή πότε είναι υψηλότερη και πότε χαμηλότερη, και προκύπτει πλήθος διαγνωστικών προβλημάτων.
Τα αίτια της υπέρτασης στα παιδιά και στους εφήβους είναι παρόμοια με εκείνα της υπέρτασης των ενηλίκων. Η διαφορά είναι ότι στα παιδιά συχνά διαπιστώνεται συγκεκριμένη αιτία της υπέρτασης και με θεραπευτική αντιμετώπιση αυτής της αιτίας υποχωρεί οριστικά η υπέρταση. Στα παιδιά κάτω των 12 ετών, το πιο συχνό αίτιο της αρτηριακής υπέρτασης είναι η βλάβη των νεφρών. Ακολουθούν η στένωση της αορτής και διάφορα ενδοκρινικά νοσήματα. Αιτιολογικό πρόβλημα υπέρτασης στα παχύσαρκα παιδιά μπορεί να είναι η άπνοια κατά τον ύπνο. Οι γονείς πρέπει να ευαισθητοποιούνται και να γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει πρόβλημα στον ύπνο του παιδιού, κοιμάται καλά χωρίς να σταματάει για λίγο η αναπνοή του.
Το παιδί πρέπει να έχει μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο, αλλά και εκτός ιατρείου. Έτσι, με σχολαστικότητα βεβαιώνεται η φυσιολογική πίεση ή γίνεται διάγνωση της υπέρτασης. Έτσι αποφεύγεται η υπερδιάγνωση ή η υποδιάγνωση της υπέρτασης, να λέμε δηλαδή ότι το παιδί είναι υπερτασικό ενώ δεν είναι, ή το παιδί δεν έχει υπέρταση ενώ έχει. Αυτά τα λάθη οδηγούν σε ταλαιπωρία του παιδιού και των γονέων, μερικές φορές και όλου του συγγενικού περιβάλλοντος. Απαιτείται να υπάρχει ειδικός πίνακας μετρήσεων της αρτηριακής πίεσης που μας δίνει την ακριβή διάγνωση της φυσιολογικής πίεσης ή της υπέρτασης. Δυστυχώς, το συμπέρασμα αυτό δεν λαμβάνεται μόνο με ένα νούμερο από το πιεσόμετρο. Απαιτούνται πολλές μετρήσεις. Εν προκειμένω, πρέπει να γίνονται τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις του παιδιού στον ιατρό και να αποφεύγονται λάθη κατά τη μέτρηση της πίεσης. Δεν πρέπει να μετράμε πίεση σε άγχος ή μετά από σωματική άσκηση του παιδιού, ούτε να χρησιμοποιείται ακατάλληλη περιχειρίδα, ούτε να λαμβάνεται μόνο μία μέτρηση για τη σωστή διάγνωση. Τέλος, η υπέρταση στο παιδί πρέπει να βεβαιώνεται και με 24ωρη δοκιμασία Holter πίεσης σε μια συνηθισμένη σχολική ημέρα. Και, βέβαια, για τη διάγνωση της παιδικής υπέρτασης χρησιμοποιούνται τα σωστά κριτήρια βάσει της ηλικίας, του φύλου και του ύψους του παιδιού.
