Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Β’
Δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων ή υψηλής πρωτεΐνης
Η χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων και, επομένως, η υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης έναντι των χαμηλών λιπαρών στη διατροφή έχει συνδυαστεί τα τελευταία χρόνια με μεγαλύτερη απώλεια βάρους, όπως διατείνονται οι συγγραφείς για τη δίαιτα Atkins και Dukan. Είναι αρκετά τα συγγράμματα που έχουν δημοσιευτεί γύρω από την απώλεια βάρους με τέτοια δίαιτα και οι υποθέσεις είναι πολλές. Το σπουδαιότερο, δεν έχει απαντηθεί επαρκώς αν η απώλεια βάρους που προκύπτει από δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων σημαίνει και χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Σε μία μελέτη, που δημοσιεύτηκε το 2009, συμμετείχαν 811 υπέρβαροι ενήλικες, οι οποίοι ακολούθησαν, για δύο χρόνια, τέσσερα διαφορετικά διαιτητικά σχήματα, με ποικίλο περιεχόμενο σε λιπαρά, υδατάνθρακες και πρωτεΐνη και έλλειμμα ενέργειας 750 θερμίδων. Εξ αυτών, ομάδα ανθρώπων ακολούθησε δίαιτα χαμηλών λιπαρών, δηλαδή από αυτά οι εξεταζόμενοι ελάμβαναν μόνον το 20% των θερμίδων της ημέρας και, αντιστρόφως, δίαιτα με υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης που έφθανε το 25% των θερμίδων της ημέρας. Αυτή, λοιπόν, η ομάδα παρουσίασε τη μεγαλύτερη μείωση στα επίπεδα της «κακής» LDL – χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, όπως και της αρτηριακής πίεσης.
Πρόσφατα, έγινε και μία δημοσίευση μετα-ανάλυσης που συμπεριέλαβε 24 κλινικές μελέτες και έδειξε ότι η δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνη προκαλεί πιο ευνοϊκή αλλαγή στο βάρος των ανθρώπων, με σαφή επίδραση στη λιπώδη μάζα και στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, από όσο η δίαιτα χαμηλής πρωτεΐνης. Οι αλλαγές στα επίπεδα γλυκόζης αίματος, ολικής, LDL και HDL – χοληστερόλης ήταν παρόμοιες και στα δύο διαιτητικά σχήματα.
Όμως υπάρχει πρόβλημα σ’ αυτή τη δίαιτα και η επιστημονική κοινότητα είναι αρκετά επιφυλακτική, επειδή αυτή η διατροφή με μεγάλη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη μπορεί να μειώσει την οστική πυκνότητα και να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις σε ασθενείς με κάποια νεφρική διαταραχή.
Μεσογειακή δίαιτα
Οι μελέτες δείχνουν ότι η μεσογειακή διατροφή προστατεύει από καρδιακή νόσο, μεταβολικό σύνδρομο, παχυσαρκία, διαβήτη τύπου ΙΙ, άνοια, νόσο Αλτζαχάιμερ, και, ακόμα, αυτή η μεσογειακή διατροφή συνοδεύεται από ελάττωση ορισμένων μορφών καρκίνων. Οδηγεί σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Πέραν, βέβαια, της διατροφής είναι και ο τρόπος ζωής που έχουν υιοθετήσει οι Μεσογειακοί λαοί, σαφώς διαφορετικός από άλλους λαούς, βορείους και νοτίους, της Ανατολής και της Δύσης.
Η μεσογειακή διατροφή, όπως αποδεικνύεται σε πολλές μελέτες, επηρεάζει θετικά όλους σχεδόν τους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου: προκαλεί ελάττωση της ολικής χοληστερόλης, της «κακής» LDL- χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων, υποχωρεί η υπέρταση, όπως επίσης και το σάκχαρο αίματος στους διαβητικούς.
Για παράδειγμα, η PREDIMED μελέτη συνέκρινε τη μεσογειακή διατροφή με διατροφή χαμηλή σε λιπαρά. Βρέθηκε πως η μεσογειακή διατροφή έχει πιο ευεργετικά αποτελέσματα σε όλους τους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου.
Βασικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής είναι τα εξής:
• Έμφαση σε τρόφιμα που προέρχονται από φυτικές πηγές, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, πατάτες, ψωμί και δημητριακά, όσπρια, ξηροί καρποί και σπόροι.
• Έμφαση σε ποικιλία από ελάχιστα επεξεργασμένα και, στο μέτρο του δυνατού, εποχιακά, φρέσκα και τοπικά τρόφιμα, πλούσια σε αντιοξειδωτικά.
• Το ελαιόλαδο ως το κύριο λίπος αντικαθιστά άλλα λίπη και έλαια, συμπεριλαμβανομένου του βουτύρου. Το συνολικό προσλαμβανόμενο λίπος κυμαίνεται από 25 έως 35% της συνολικής ενέργειας ημερησίως, με τα κορεσμένα λιπαρά π.χ. βούτυρο ή λίπος κρέατος να μην υπερβαίνουν το 7 με 8%.
• Καθημερινή, μικρή έως μέτρια κατανάλωση τυριού και γιαουρτιού. Προτιμώνται τα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά π.χ. γιαούρτι με 2% λιπαρά.
• Δύο φορές την εβδομάδα κατανάλωση ψαριών και πουλερικών σε μικρές έως μέτριες ποσότητες.
• Τακτική σωματική δραστηριότητα, ώστε ο άνθρωπος να είναι λεπτός και ευκίνητος.
Δίαιτα DASH
Η δίαιτα DASH είναι διά βίου προσέγγιση για την υγιεινή διατροφή, που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τη θεραπεία ή την πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης. Η δίαιτα DASH ενθαρρύνει τη μείωση του νατρίου (αλατιού) στη διατροφή και την αυξημένη κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά, που βοηθούν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, όπως κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, τα τρόφιμα που περιέχουν σε μεγαλύτερη περιεκτικότητα αυτά τα συστατικά είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, χαμηλής περιεκτικότητας λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα, ξηροί καρποί, σπόροι και όσπρια.
Η μείωση του αλατιού στη διατροφή έχει συσχετιστεί σε πολλές μελέτες με μειωμένο κίνδυνο αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακής νόσου (στεφανιαία, στηθάγχη).
Η δίαιτα DASH παρέχει κατευθυντήριες οδηγίες και για όλα τα είδη άσκησης, συμπεριλαμβανομένων της αερόβιας, αντοχής, ευελιξίας και ισορροπίας.
Συμπερασματικά, η καλύτερη δίαιτα για τον καρδιαγγειακό ασθενή είναι αυτή που περιλαμβάνει χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και διαιτητική χοληστερόλη, υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, κατανάλωση ψαριών 2 φορές την εβδομάδα, φρούτα και λαχανικά, 7 μερίδες την ημέρα συνολικά, και προϊόντα ολικής άλεσης, σε αντικατάσταση των λευκών επεξεργασμένων αλεύρων και της ζάχαρης. Επίσης, ενθαρρύνεται η κατανάλωση ξηρών καρπών (ανάλατων, 14-24 γραμμάρια ημερησίως) και η προσθήκη πρωτεΐνης σόγιας, διαλυτών φυτικών ινών και φυτοστερολών στην ημερήσια διατροφή. Συνεπώς, η διατροφή που βασίζεται σε υγιεινές τροφές και στη σωματική δραστηριότητα είναι η συνταγή για μακρά, υγιή ζωή και, πάνω από όλα, σύμμαχος της καρδιάς.
