Της Νόρας Κωνσταντινίδου
Με τη σαββατιάτικη επίσκεψή μου στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Δράμας, από τα πρώτα βήματά μου ήθελα να εκφράσω ένα από καρδιάς ευχαριστώ προς τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Δράμας κ. κ. Παύλο Αποστολίδη, καθότι από έντονο και βαθύρριζο πατερικό ενδιαφέρον συνέβαλε να δω από κοντά και να περιηγηθώ σε έναν χώρο που με επιτήδεια προσαρμογή το Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας μετέτρεψε σε εκθεσιακό, αναρτώντας σε κατάλληλες, καλαίσθητες προθήκες εικόνες Νεομαρτύρων Αγίων, που σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσα να τις δω αλλού, να αναριγήσω και να τις θαυμάσω. Αυτό σημαίνει πως χρωστώ δημόσιες ευχαριστίες προς τον ακάματο της Δράμας Ιεράρχη κ. Παύλο, του οποίου οι προσωπικές ανησυχίες απέδωσαν το ευχάριστο αποτέλεσμα, ώστε ο λαός της περιοχής μας να γευθεί αγιορείτικες ευωδιές και, μαζί με τον θαυμασμό που αποπνέουν οι Νεομάρτυρες θυσιάζοντας τη ζωή τους προς χάριν του γενικού καλού, να προκύψει ανυποψίαστα το θαύμα: Όπως δηλαδή η θυσία των Νεομαρτύρων που εκτίθενται στα πλαίσια του εορτασμού των 200 χρόνων, να προσμετρηθεί ως μετάγγιση αίματος για να ενισχυθεί και να αναγνωρισθεί η δύναμη που έκρυβαν στα φιλοκάρδια τους τα θύματα και να φανερωθεί η νίκη που καταργεί την έχθρα.
Διότι η θυσία των Νεομαρτύρων ήταν αληθινή και, όπως από καταβολής κόσμου συμβαίνει το αληθινό να συντρίβει το ψεύτικο, έτσι το ίδιο το αποτέλεσμα (νίκη απέναντι στην οργή) δεν αφήνει αδιάφορο κανέναν. Δένεται παντοτινά με τη ζωή, «μένει αείζωο» και ενώνει τον κόσμο, «ενοποιεί τον κόσμο» με μία ουράνια κορδέλα πίστης, έγραψε ο Αρχιμανδρίτης π. Βασίλειος Ιβηρίτης τον Φεβρουάριο του 1997. Την αφορμή του δημοσιεύματός του τότε στην εφημερίδα «Το Βήμα» την έδωσαν οι προετοιμασίες για τη γνωστή και μεγάλη έκθεση στην Αμερική με τίτλο: «Η Δόξα του Βυζαντίου». Στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης με εικόνες, έργα τέχνης και ιερά κειμήλια της Μέσης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον ένατο ως τον δέκατο τρίτο αιώνα οργανώθηκε η έκθεση και λειτούργησε παραδειγματικά. Στα φύλλα «Νέες Εποχές», το «Βήμα» διασώζει το κείμενο του Αρχιμανδίτη των Ιβήρων π. Βασίλειου: «…το άφατο μυστήριο της Αγάπης αγκαλιάζει την Οικουμένη» έγραψε. Στο λεύκωμα που κυκλοφόρησε η «Αγιορείτικη Εστία» με έδρα τη Θεσσαλονίκη και τίτλο: «Νεομάρτυρες: Πορεία προς την Ελευθερία», ο Αρχιμανδρίτης π. Βασίλειος Ιβυρίτης σημειώνει στην κατακλείδα του: «Ο τόπος αυτός, αν έζησε, έζησε από την Ορθόδοξη πίστι. Και αν ζήση, θα ζήση από την Ορθόδοξη πίστι». Ίσως γι’ αυτό να γίνεται εντελώς απαραίτητο να δίνονται εξηγήσεις για το ποιος είναι ο ορισμός του Νεομάρτυρα.
Για την Εκκλησία της Ελλάδας Νεομάρτυρες είναι κυρίως όσοι μαρτύρησαν για την πίστη τους στον Χριστό μετά την Άλωση της Πόλεως από τους Τούρκους το 1453. Η γραπτή περιγραφή του Αποστόλου Παύλου δίνει έναν ορισμό κατανοητό από πολλούς σήμερα: «Ημίν εχαρίσθη το υπέρ Χριστού, ου μόνον το εις Αυτόν πιστεύει, αλλά και το υπέρ αυτού πάσχειν». Καίριος λόγος, κατανοητός και εφαρμόσιμος. Ο Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος βίωσε στην πράξη τον παραπάνω λόγο του Αποστόλου Παύλου. Έζησε τους χρόνους των πρώτων Χριστιανών που δέχθηκαν το κήρυγμα του Αποστόλου των Εθνών στους Φιλίππους και βαπτίσθηκαν στον Ζυγάκτη ποταμό. Το κεφάλαιο μεγάλο και ίσως να μην χωράει στην παρούσα περιγραφή, ωστόσο συνδέεται ολοκάθαρα με τις διώξεις, τις κατακόμβες και τα μαρτύρια στο Κολοσσαίο, όπου οι αξερίζωτες ρίζες της αληθινής πίστης.
Στον χαιρετισμό του Δημάρχου Θεσσαλονίκης και Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου της Αγιορειτικής Εστίας διαβάζουμε μέρος από την ουσιαστική ένδειξη των αιτίων που καθιστούν αναγκαία την αντίστοιχη έκθεση, όπως: «Η έκθεση για τους Νεομάρτυρες που παρουσιάζεται στους εκθεσιακούς χώρους αποτελεί μέρος του επετειακού μας προγράμματος, και μέσα από τα έργα των Νεομαρτύρων έχουμε τη δυνατότητα να θαυμάσουμε τόσο την εικαστική αποτύπωση του κάθε καλλιτέχνη, αλλά να λάβουμε επίσης και σημαντικές πληροφορίες για τους ηρωικούς βίους των απλών και λαϊκών ανθρώπων που αποφάσισαν να θυσιάσουν τη ζωή τους για την πίστη στον Χριστό και την πατρίδα τους και να χαράξουν τη δική τους πορεία προς την Ελευθερία». Τον βίο και την πολιτεία των απλών και λαϊκών ανθρώπων στο λεύκωμα τον έχει αποδώσει ο «Μικρός Συναξαριστής» με επαρκή βιογραφικά σημειώματα. Από μία φευγαλέα ματιά μου και όχι αρκετά προσεγμένη καταγραφή οι βιογραφούμενοι Άγιοι είναι 42 στον αριθμό, εκτός από τους αφανείς μάρτυρες του Πόντου και την ακούσια απουσία που ορίζει ως αναγκαία τη σύναξη.
Το γενικότερο συμπέρασμα που θα μπορούσε να επισημάνει κανείς είναι το γεγονός πως η δεύτερη έκθεση, ύστερα από την πρώτη στη Θεσσαλονίκη, γίνεται στη Δράμα για πολλούς και διάφορους λόγους, τους οποίους ως «κόρη οφθαλμού» φυλάγει ο αξιότιμος κύριος Πρόεδρος, το Διοικητικό Συμβούλιο της Αγιορείτικης Εστίας. Τους ευχαριστώ ολόψυχα και τους εύχομαι το δρομολόγιο της πορείας για την ολοκλήρωση του καταλόγου των Νεομαρτύρων να το αξιωθούν, όπως η καρδιά και το πνεύμα τους ποθούν. Ευχαριστίες αρμόζουν και στους συνοδούς της έκθεσης, όπως στον Διευθυντή της Αγιορείτικης Εστίας, κ. Αναστάσιο Ντούρο, και τους πανάξιους ομιλητές, τον καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διευθυντή του Πατριαρχικού Ιδρύματος και τον Γέροντα Νικόδημο Αγιοπαυλίτη.
Η έκθεση θα λειτουργήσει στο Αρχαιολογικό Μουσείο ως την ημέρα των Εισοδίων της Παναγίας (21 Νοεμβρίου).
