Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
ΜΕΡΟΣ Β’
Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν επιβεβαιώθηκε η πολύ μεγάλη αξία της άσκησης για την καλή μας υγεία και μάλιστα αυτής που προκύπτει από την απλή, αλλά τακτική χρησιμοποίηση των… ποδιών μας! Γνωρίζουμε σήμερα πως το όφελος για όλους μας, όχι μόνο για τους πάσχοντες, προκύπτει όταν αφήσουμε την πολυθρόνα και αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τα πόδια μας. Από το απλό, γρήγορο βάδισμα μέχρι την ενασχόληση με κάποιο απαιτητικό άθλημα αεροβικής άσκησης, π.χ. να τρέξεις 200 μέτρα να γίνεις πρωταθλητής Ελλάδος, η επιπλέον ωφέλεια είναι μικρή. Αυτό το σημείωμα στέκεται ειδικώς στην άσκηση, αφού δεν γνωρίζουμε άλλο «φάρμακο» που να επιδρά ευεργετικά σε όλους τους γνωστούς παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο, αυτούς που οι καρδιολόγοι ονομάζουμε προδιαθεσικούς παράγοντες. Οι σημαντικότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία, η υπερχοληστεριναιμία, με αύξηση της κακής χοληστερίνης στο αίμα, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και το οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή η κληρονομική προδιάθεση κάποιου να αναπτύξει νόσο των αγγείων. Με εξαίρεση το τελευταίο, όλα τα υπόλοιπα επιδέχονται την ευεργετική επίδραση της ασκήσεως. Ας δούμε πώς:
Η τακτική άσκηση μέτριας έντασης για 150 λεπτά τουλάχιστον κάθε εβδομάδα, π.χ. έντονο βάδισμα 30 λεπτών της ώρας, καλύπτοντας 2,5 χιλιόμετρα περίπου, πέντε φορές την εβδομάδα μειώνει την «κακή» χοληστερίνη (LDL) και τα τριγλυκερίδια αυξάνοντας την «καλή» χοληστερίνη (HDL). Εναλλακτικά, αεροβική, δηλαδή κινητική άσκηση υψηλής έντασης (τρέξιμο, κολύμπι, ποδηλασία, διάδρομος, κτλ.) έχει εξίσου ευεργετικά αποτελέσματα, όταν επαναλαμβάνεται καθημερινώς ή μέρα παρά μέρα, π.χ. επί 20-30 λεπτά, ώστε να ασκούμαστε τουλάχιστον 100 λεπτά την εβδομάδα. Η κινητική άσκηση, όχι η στατική με π.χ. άρση μεγάλου βάρους, είναι ο καλύτερος τρόπος που έχουμε, μαζί με τη διακοπή του καπνίσματος, για να αυξήσουμε την ποσότητα της «καλής», HDL χοληστερίνης στο αίμα μας. Η «καλή» χοληστερίνη αντιστοιχεί στην ποσότητα εκείνη της χοληστερίνης, που απομακρύνεται από τα αγγεία μας, οπότε όσο μεγαλύτερη η συγκέντρωση της στο αίμα τόσο καλύτερα για την υγεία μας.
Επίσης, η τακτική αερόβια άσκηση μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης. Το αποτέλεσμα είναι καλύτερο όταν συνδυάζεται με μικρότερη λήψη άλατος στο φαγητό. Σε μελέτες έχει διαπιστωθεί η πτώση της πίεσης σε πρόσωπα με μέτρια υπέρταση χωρίς την προσθήκη φαρμακευτικής αγωγής, χάρη στην αλλαγή τρόπου ζωής, μέρος του οποίου ήταν κάποιου τύπου αεροβική άσκηση, πολύ συχνά το βάδισμα.
Παράλληλα, όσοι ασκούνται συστηματικά έχουν σημαντικά μικρότερη πιθανότητα ανάπτυξης σακχάρου (διαβήτη), χάρη στον περιορισμό της παχυσαρκίας, αλλά όχι μόνο, αφού φαίνεται πως επιδρά και με άλλους τρόπους. Πρόσφατες μελέτες μάλιστα αναδεικνύουν την καθιστική ζωή σημαντικότερο προδιαθεσικό παράγοντα από την παχυσαρκία για την ανάπτυξη σακχαρώδη διαβήτη, δηλαδή καλύτερα παχύσαρκος που ασκείται καθημερινά, παρά καθιστική ζωή χωρίς περιττά κιλά. Το καλύτερο βέβαια είναι να έχουμε αμφότερα: δηλαδή τακτική άσκηση, η οποία συντελεί στη διατήρηση και του φυσιολογικού βάρους.
Προσθέστε στα παραπάνω ευεργετήματα της άσκησης την ευνοϊκότατη επίδραση της στην αποφυγή του στρες, τη γενικότερη συμβολή της στην καλή μας διάθεση, καθώς και στην επίδραση που έχει σε καπνιστές βοηθώντας τους να κόψουν το κάπνισμα, αλλά και να μην υποτροπιάσουν μετά τη διακοπή του καπνίσματος, στο πλαίσιο πάντοτε μιας γενικότερης αλλαγής τρόπου ζωής.
Θυμήθηκα το «πολυτιμότερο φάρμακο» των φοιτητικών μου χρόνων, διαβάζοντας ένα ιατρικό άρθρο, που προσπαθεί να ποσοτικοποιήσει την επίδραση της άσκησης στη μακροζωία ασθενών μετά από έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο. Πρόκειται για ενδιαφέρουσα ανάλυση σειράς σχετικών μελετών, που συγκρίνει την ωφέλεια της άσκησης αντιπαραβάλλοντας την με την ωφέλεια μιας σειράς φαρμάκων, που συνήθως συνταγογραφούμε στους ασθενείς. Η μελέτη διεξήχθη από το London School of Economics και την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και δημοσιεύτηκε στο Βρετανικό Ιατρικό Περιοδικό (British Medical Journal, 1 Οκτωβρίου 2013). Φαίνεται, λοιπόν, πως η άσκηση οδηγούσε σε μείωση των ανθρώπινων απωλειών, όπως και καθένα από τα βασικά φάρμακα, που θεωρούνται απαραίτητα σε ασθενείς μετά από έμφραγμα. Στην περίπτωση ασθενών μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο το όφελος της άσκησης δείχνει να είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των φαρμάκων. Ήταν σαν να έβρισκα το ίδιο μήνυμα που είχα διδαχθεί ως τεταρτοετής φοιτητής: μην περιορίζετε τον ρόλο σας στη συνταγογράφηση, καλή και άγια και πάντα θα την χρησιμοποιείτε όπως ακριβώς χρειάζεται, αλλά δεν θα ξεχνάτε και το «πολυτιμότερο φάρμακο», θα καταναλώνετε χρόνο στο ιατρείο σας, στο νοσοκομείο, παντού, ώστε να τονίσετε με έμφαση της αξίας του καθημερινού βαδίσματος και γενικότερα της άσκησης. Θα εξηγείτε τη σημασία του υγιεινού τρόπου ζωής, χωρίς κάπνισμα, με καθημερινό βάδισμα και μεσογειακή διατροφή σε όλους, πάσχοντες και μη, και θα δίνετε, όποτε μπορείτε, το καλό παράδειγμα. Δεν είναι κάτι έξω από την Καρδιολογία ή έξω από την Ιατρική να θυμάστε και να θυμίζετε πόσο ωφέλιμη είναι η τακτική χρήση των ποδιών μας!
