Γράφει ο Αχιλλέας Παπαδόπουλος, Ειδικός Καρδιολόγος
ΜΕΡΟΣ Α
Υπέρταση ονομάζεται η κατάσταση στην οποία η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη. Η πίεση του αίματος μετράται συνήθως σε χιλιοστά υδραργύρου (mmHg) και καταγράφεται ως δυο πιέσεις: 1) συστολική πίεση (η μεγάλη) και 2) διαστολική (μικρή), π.χ. 140/90 mmHg, το 140 είναι η συστολική και το 90 η διαστολική. Όσοι έχουμε πίεση μεγαλύτερη από 140/90 είμαστε υπερτασικοί και εδώ μπορεί να είναι αυξημένη μόνο η συστολική, μόνο η διαστολική ή και οι δύο. Στους 100 υπερτασικούς μόνο σε πέντε (5) μπορούμε να βρούμε την αιτία και να τη θεραπεύσουμε, ενώ στους υπολοίπους 95 μειώνουμε τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης κάτω από 140/90, ώστε να αποφύγουμε τις επιπλοκές.
Η υπέρταση είναι κύρια αιτία καρδιακών, εγκεφαλικών και νεφρικών παθήσεων. Δυστυχώς, είναι ασυμπτωματική και αρκετά συχνή. Ένας στους τέσσερις ενήλικες και ένας στους δύο ηλικίας άνω των 65 ετών είναι υπερτασικός. Μόνο εάν μετράμε την πίεση μας, γνωρίζουμε αν είμαστε υπερτασικοί ή όχι. Έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος με τον οποίο μετράμε την πίεσή μας σχετικά με το πιεσόμετρο, π.χ. να έχει περιχειρίδα που καλύπτουν όλο τον βραχίονα και εδώ πρόβλημα συνήθως είναι οι παχείς, για τους οποίους χρειάζεται μεγαλύτερη περιχειρίδα. Σημασία, επίσης, κατά τη μέτρηση έχει το περιβάλλον και η ψυχική κατάσταση του εξεταζόμενου. Πριν τη μέτρηση θα πρέπει να επικρατεί ηρεμία επί αρκετό χρόνο, με τον εξεταζόμενο καθιστό και τον βραχίονα να στηρίζεται σε τραπέζι, στο ύψος περίπου της καρδιάς του. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η αρτηριακή πίεση, έστω και ελαφρά, μεταβάλλεται διαρκώς και σε συνεργασία με τον γιατρό μας θα κάνουμε τη σωστή επιλογή και αξιολόγηση.
Στο ερώτημα αν μόνο με φάρμακα μπορώ να μειώσω την αρτηριακή πίεση, η απάντηση είναι όχι. Υπάρχει υψηλού βαθμού τεκμηρίωση μέσω μελετών για τα βήματα που θα κάνει ο υπερτασικός, ώστε να μειώσει την πίεση χωρίς φάρμακα ή να τη ρυθμίσει λαμβάνοντας λιγότερα. Βασικοί παράγοντες που πρέπει να βρίσκονται σε φυσιολογικά επίπεδα είναι το σωματικό βάρος, η υγιεινή διατροφή, η μείωση της πρόσληψης άλατος με το φαγητό, όχι περισσότερο από 2 ποτήρια κρασί ημερησίως, να υπάρχει σωματική δραστηριότητα εντός των ορίων του φυσιολογικού και φυσικά όχι κάπνισμα. Εάν μάθουμε να ζούμε με αυτό τον τρόπο, τότε έχουμε όφελος για την υγεία μας και, πέραν της υπέρτασης, αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις γνωστές σοβαρές παθήσεις των αναπτυγμένων χωρών. Έτσι, πέραν της υπέρτασης ελαττώνονται πολύ οι πιθανότητες παχυσαρκίας, σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστερολαιμίας και επιτυγχάνεται πρόληψη της αθηροσκλήρωσης των στεφανιαίων και άλλων αρτηριών, ως η στηθάγχη, το έμφραγμα, το εγκεφαλικό κ.ά.
Επί παχυσαρκίας η απώλεια βάρους 5-10 κιλών μπορεί να μειώσει την πίεση τόσο όσο και η λήψη ενός φαρμάκου. Σε συνεργασία με τον ιατρό τους οι παχύσαρκοι θα μπορούσαν για ένα διάστημα να δοκιμάσουν να χάσουν μερικά κιλά πριν αρχίσουν φαρμακευτική αγωγή. Η απώλεια βάρους απαιτεί μείωση πρόσληψης θερμίδων και αυξημένη κατανάλωση θερμίδων με σωματική άσκηση. Αποφεύγουμε την απότομη και ταχεία απώλεια βάρους, επειδή εύκολα ξαναπαίρνουμε το χαμένο βάρος και μάλιστα περισσότερο. Μεθοδικά, αργά και σταθερά μειώνουμε το βάρος μας. Εκτός από το όφελος στην αρτηριακή πίεση, βελτιώνονται το σάκχαρο και τα λιπίδια αίματος, ο άνθρωπος κοιμάται καλύτερα χωρίς σοβαρές απνοϊκές κρίσεις κατά τον ύπνο και βέβαια προλαμβάνονται παθήσεις των οστών.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να παραμείνουμε υγιείς, αλλά η διατροφή θα είναι πάντα το θεμέλιο της καλής υγείας. Η μεσογειακή διατροφή, αυτή η διατροφή των προγόνων μας δοκιμασμένη σε βάθος χρόνου, μας χαρίζει υγεία, γευστική ικανοποίηση και μακροζωία. Τροφές πλούσιες σε Κ (κάλιο), άφθονα φρούτα, λαχανικά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αποξηραμένα φρούτα, πατάτες. Επίσης, ανάλατοι ξηροί καρποί (καρύδια, αμύγδαλα, φουντούκια), ψάρια πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα επιφέρουν μείωση της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) σε μικρό διάστημα, π.χ. με μια μερίδα ψάρια των 100 γρ., τέσσερις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα.
