Εάν είστε ένας από αυτούς, που το βράδυ –κατά την κατάκλιση– δυσκολεύεται να κοιμηθεί (έχετε ανησυχία, στριφογυρνάτε στο κρεβάτι σαν σουβλάκι) ή σας λείπει ο ύπνος γιατί κοιμάστε λίγο, γνωρίζετε πολύ καλά από μόνοι σας, ότι αυτό επιδρά αρνητικά στην καθημερινή σας παραγωγικότητα, στην συγκέντρωση στην εργασία, στην έλλειψη διάθεσης για άσκηση η άλλες δραστηριότητες αναψυχή , και πολλές φορές συμβάλλει στον εύκολο, καθημερινό, συχνά αδικαιολόγητο, εκνευρισμό σας. Όμως, οι συνέπειες της κακής ποιότητας ύπνου έχουν πολύ περισσότερες επιπτώσεις από την σκοτεινή σας διάθεση. Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν, ότι ο κακής ποιότητας ύπνος έχει αρνητικές επιδράσεις στην καρδιακή λειτουργία.
Τουλάχιστον ένα στους δέκα ενήλικες παραπονιέται για χρόνια έλλειψη ύπνου. Αν και πολλοί ροκανίζουν το παραδοσιακό 8ωρό του νυκτερινού ύπνου σε 5-6 ώρες, λόγω επέκτασης του ωραρίου εργασίας τους ή καθημερινών απαιτητικών κοινωνικών υποχρεώσεων, υπάρχει και μία άλλη ομάδα, που πάσχει από αϋπνία ή άλλες διαταραχές ύπνου, π.χ. υπνική άπνοια, που επίσης επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα του νυκτερινού ύπνου. Έχει γίνει αποδεκτό, ότι η απόκλιση του χρόνου ύπνου, από το παραδοσιακά αποδεκτό χρονικό διάστημα των 7-9 ωρών, δημιουργεί προβλήματα, όπως η παχυσαρκία, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η στεφανιαία νόσος. Η βραχεία διάρκεια του ύπνου , λιγότερο από 6 ώρες κάθε βράδυ, μπορεί να είναι αρκετά επιβλαβείς για την καρδιά. Αυτό οφείλεται τόσο στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης στους έχοντες μειωμένες ώρες νυκτερινού ύπνου, αλλά και στην ενεργοποίηση του νευρικού συστήματος, που με τη σειρά του πυροδοτεί μηχανισμούς χρόνιας φλεγμονής στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Η συσχέτιση των πολλών ωρών νυκτερινού ύπνου(περισσότερο από 9 ώρες κάθε βράδυ) με τα καρδιαγγειακά νοσήματα δεν είναι τόσο εμφανής όσο με τις λίγες ώρες ύπνου, που αναφέραμε προηγούμενα. Υπάρχουν, όμως, ενδείξεις μεγαλύτερης σκληρότητας των αγγείων σε αυτούς που κοιμούνται πολλές ώρες, σε σχέση με αυτούς που κοιμούνται το παραδοσιακό οκτάωρο. Βέβαια, αυτό το φαινόμενο μπορεί να οφείλεται στο ότι, αυτοί που κοιμούνται πολλές ώρες, έχουν ήδη κακό επίπεδο καρδιαγγειακής υγείας και νιώθουν χρονίως ένα έλλειμμα ύπνου και, ίσως, οι πολλές ώρες ύπνου δεν είναι αυτές που πυροδοτούν την κακή τους καρδιαγγειακή υγεία. Όμως, δεν θα πρέπει να αγνοούμε επιπρόσθετες συσχετίσεις των πολλών ωρών νυκτερινού ύπνου με την καρδιαγγειακή υγεία. Πράγματι, όποιος κοιμάται πολλές ώρες το βράδυ έχει λιγότερες καθημερινές δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο εύκολα παχύσαρκος.
Όμως η παχυσαρκία, δεν αποτελεί μόνο έμμεσο αποτέλεσμα των πολλών ωρών νυκτερινού, εφόσον η καθημερινή δραστηριοποίηση περιορίζεται, αλλά έχει συσχέτιση και με τις λίγες ώρες ύπνου. Υπάρχουν διαφορετικές θεωρίες, που υποστηρίζουν την αύξηση της παχυσαρκίας με τις λίγες ώρες ύπνου. Η πρώτη εξ αυτών υποστηρίζει, ότι αυτοί που κοιμούνται λίγες ώρες κάθε βράδυ τρώνε κατά βάση περισσότερο, σε σχέση με αυτούς που κοιμούνται σε «φυσιολογικά» επίπεδα. Πράγματι, οι λίγες ώρες ύπνου ενεργοποιούν το νευρικό σύστημα και διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, που περιλαμβάνουν τα κέντρα που ρυθμίζουν την επιθυμία για φαγητό και την διάθεση για επιλογή διαφορετικών ειδών φαγητού. Υπάρχουν, πράγματι, μελέτες, που υποστηρίζουν ότι αυτοί που κοιμούνται λίγες τρώνε λιγότερα λαχανικά και προτιμούν περισσότερο τα γλυκά και τις λιπαρές τροφές. Τέλος, αυτοί που κοιμούνται λίγες ώρες, συνήθως έχουν ημερήσια κόπωση και δύσκολα συμμετέχουν σε δραστηριότητες άσκησης. Ως αποτέλεσμα, στερούνται τόσο των συνεπειών της άσκησης στο καρδιαγγειακό όσο και της απώλειας, μέσω άσκησης, μέρους των προσλαμβανόμενων θερμίδων, που, όπως είπαμε, είναι συχνά πολλές (λιπαρές τροφές).
Η μικρή διάρκεια του νυκτερινού ύπνου (έλλειψη ύπνου) δεν είναι το ίδιο πράγμα με την αϋπνία. Η αϋπνία (insomnia) είναι η δυσκολία που έχει κάποιος να πέσει για ύπνο ή να διατηρήσει τον ύπνο του. Η συχνότητα της αϋπνίας είναι εξαιρετικά μεγάλη και υπολογίζεται ότι ένας στους τρείς, σε κάποια περίοδο της ζωής του, βιώνει αυτήν την διαταραχή. Επιπρόσθετα, ένα μέρος αυτών που πάσχουν από αϋπνία χαρακτηρίζονται, επίσης, από υπερδιέγερση (υπερένταση) και διάγουν μια περίοδο της ζωής τους με εκσεσημασμένο άγχος (stress). Άρα, λοιπόν, η αϋπνία μπορεί να πυροδοτήσει μια περίεργη μορφή υπέρτασης, που παρουσιάζεται σε μικρή χρονική περίοδο, συσχετιζόμενη με την αϋπνία. Συνήθως η υπέρταση αυτή υποχωρεί με την απόσυρση της αϋπνίας. Βέβαια, αν η περίοδος της αϋπνίας είναι σημαντικής διάρκειας, για πολλούς μήνες ή χρόνια, τότε η υπέρταση δεν υποχωρεί ακόμη και όταν η αϋπνία «διορθωθεί». Εκτός της υπέρτασης, η αϋπνία, με την συνδυαζόμενη υπερένταση στην καθημερινότητα, μπορεί να πυροδοτήσει καρδιαγγειακά επεισόδια οφειλόμενα τόσο σε σπασμό( σημαντική συστολή) των αγγείων, όσο και σε χρόνια φθοράς τους.
Ο μεσημεριανός ύπνος είναι στο DNA του Έλληνα και έχει περιγραφεί για πρώτη φορά στην Οδύσσεια του Ομήρου. Βέβαια, ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει αλλάξει της συνήθειες του ύπνου και πλέον δεν είναι τόσο συχνός, αν και σε ορισμένες περιοχές όπως η Ικαρία, που φημίζεται για την μακροζωία των κατοίκων της, παραμένει πολύ δημοφιλής. Ο μεσημεριανός ύπνος, εκτός της Ελλάδας, είναι πολύ συχνός και σε άλλα μεσογειακά κράτη. Πολύ πρόσφατα, στην Ισπανική πόλη Ador (κοντά στη Valencia), η διακοπή των εργασιών για μεσημεριανό ύπνο, από τις 2 έως τις 5, έχει πλέον θεσμοθετηθεί. Βέβαια, ο μεσημεριανός ύπνος (siesta) έχει βαθιά τις ρίζες του στο Μεξικό και σε άλλες χώρες της Κεντρικής Αμερικής με ζεστό κλίμα.
Ως πρώτη παρατήρηση, ο μεσημεριανός ύπνος δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη μειωμένη διάρκεια, τον βραχείας διάρκειας νυκτερινό ύπνο. Μάλιστα, για κάποιους ερευνητές, ο μεσημεριανός ύπνος αποτελεί ένα δείκτη κακής ποιότητας ή διάρκειας νυκτερινού ύπνου. Το καίριο ερώτημα που απασχολεί αρκετούς ερευνητές αν την υφήλιο, είναι εάν ο μεσημεριανός ύπνος είναι επωφελής ή όχι για το καρδιαγγειακό σύστημα. Αν και τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα, ο μεσημεριανός ύπνος φαίνεται περισσότερο να οφείλεται σε κακή καρδιαγγειακή υγεία, παρά να αποτελεί το αίτιο για ανάπτυξη καρδιοπαθειών. Κάποιος που κοιμάται το μεσημέρι μπορεί να έχει μειωμένες εφεδρείες και, ίσως, ήδη πάσχει από καρδιαγγειακό νόσημα. Αλλά, για να μην φοβηθούν οι διάγοντες μεσημεριανό ύπνο, ότι μπορεί να έχουν καρδιοπάθεια, θα πρέπει να πούμε, ότι οι περισσότεροι που κοιμούνται το μεσημέρι απλά έχουν συνηθίσει να το κάνουν. Ο περιορισμένης διάρκειας μεσημεριανός ύπνος (30-45 λεπτών) δεν συσχετίζεται με κακή καρδιαγγειακή υγεία.
Ως επιμύθιο, ο νυκτερινός ύπνος διάρκειας 7-8 ωρών συνδυάζεται με καλή καρδιαγγειακή υγεία και προάγει την γενικότερη ευεξία. Ο μεσημεριανός ύπνος σε καμία περίπτωση δεν αναπληρώνει τις ευεργετικές συνέπειες ποιοτικού νυκτερινού ύπνου.
