Ζούμε στη χώρα της Μπανανομίας; Του Ανομιστάν;

Του Παναγιώτη Χατζηγεωργίου,
Δικηγόρου Δράμας

Βομβαρδιζόμαστε από ειδήσεις ακατανόητες, εξοργιστικές, αντίθετες με το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
Ελαφρυντικό στον Κορκονέα; Ελεύθερος! Αναστέλλουσα η έφεση Λιγνάδη; Ελεύθερος! Πλήθος δηλώσεων πολιτών, δημοσιογράφων, πολιτικών, συχνά αντικρουόμενων, ανάλογα με την ιδεολογικοπολιτική τοποθέτηση του καθενός.
Άλλες προερχόμενες από την Αντιπολίτευση, τον «προοδευτικό χώρο», για Δικαιοσύνη που ενίοτε δεν είναι τυφλή, όπως θα ‘πρεπε, αλλά ταξική, αλλήθωρη, δεξιόστροφη, ακόμα και αργυρώνητη! Με αφορμή τις υποθέσεις Κορκονέα, Λιγνάδη, τη μη αποφυλάκιση «του τοξοβόλου του Συντάγματος», την έφεση του Εισαγγελέα κατά της αθωωτικής απόφασης στην υπόθεση Δούρου. «Αυτή είναι η Δικαιοσύνη του Μητσοτάκη!».
Άλλες από την πλευρά της Κυβέρνησης, τον «συντηρητικό χώρο», για Δικαστές που ντροπιάζουν τη Δικαιοσύνη και τη Χώρα. Με αφορμή την άδεια στον Γιωτόπουλο της 17Ν, την υπόθεση Ελένης Τουλουπάκη και της Novartis. «Οι Εισαγγελείς Διαφθοράς, η Δικαιοσύνη υποχείρια του ΣΥΡΙΖΑ!».
Κατακλυζόμαστε από βαρύγδουπες δηλώσεις και αναλύσεις περί ατιμωρησίας και ανομίας. Ασκείται σκληρή κριτική σε Δικαστές, στη Δικαιοσύνη. Θεμιτό, αναμενόμενο. Αλλά εκτοξεύονται και λίβελοι και ύβρεις (π.χ. ντροπή, αίσχος, δυσωδία, «μας έχουν πνίξει τα σκ@τ@»!). Ανεπίτρεπτα, εγκληματικά, όχι μόνο από τον λεγόμενο κίτρινο τύπο, από δημοσιογραφίσκους, αλλά και από εφημερίδες και ιστοσελίδες υποτίθεται σοβαρές, ευρείας κυκλοφορίας, με πολλούς αναγνώστες.
Είναι έτσι; Ζούμε «στη χώρα της Μπανανομίας ή του Ανομιστάν; Πού ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Χαβαλεαρίδων Νήσων, μαζί με το Πολυνομιστάν και το Διεφθαρμιστάν;» (βλέπε: Τι τους θέλουμε τους νόμους; Ταξίδι στη χώρα της Μπανονομίας, Λίλη Σκουλαρίκη, Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη).
Εκεί δεν υπάρχουν κανόνες. Το όνομά της δεν το ορίζει νόμος. Άλλοι τη λένε Μπανανομία. Άλλοι Ανομιστάν. Ό,τι θέλει ο καθένας. Όπως και εδώ, που ανάλογα με τα πιστεύω και τις ιδεοληψίες μας, κάποιες δικαστικές αποφάσεις σε άλλους είναι αρεστές, σωστές, δίκαιες. Σε άλλους ντροπιαστικές και σκάνδαλο.
Κανείς, βέβαια, δεν είναι τόσο αφελής να πιστεύει ότι η Δικαιοσύνη στη χώρα μας λειτουργεί άψογα, δίχως εξωθεσμικές παρεμβάσεις, επιρροές, εξαρτήσεις, πιέσεις πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, ισχυρών και μεγαλοσχήμονων. Υπάρχει πράγματι πολυνομία. Ίσως και διαφθορά.
Αλλά δεν είμαστε, διάολε, και η χώρα της Μπανανομίας, του Ανομιστάν, των Χαβαλεαρίδων Νήσων, μαζί με το Πολυνομιστάν και το Διεφθαρμιστάν του παραμυθιού.
Ας μην τα ισοπεδώνουμε όλα. Ας μην ξεφτιλίζουμε τη Δικαιοσύνη, τη χώρα. Ας μην στρώνουμε χαλί στον λαϊκισμό, τη θεσμική εκτροπή. Απέχουμε έτη φωτός από αυταρχικές χώρες, που δεν έχουν δημοκρατικούς θεσμούς, δικαιοσύνη ανεξάρτητη.
Ακόμα και στις πιο δύσκολες ιστορικές μας στιγμές, πάντα βρίσκονταν ένας Πολυζωίδης, ένας Σαρτζετάκης, να σηκώνουν ανάστημα στην Εξουσία, στα συμφέροντα, να υποστηρίζουν το Σύνταγμα και τους Νόμους. Η Δικαιοσύνη καταγραφόταν πάντα ως αξιόπιστος θεσμός.
Ας θυμηθούμε βασικά μαθήματα Συνταγματικού και Ποινικού Δικαίου. Στις Φιλελεύθερες Δημοκρατίες, κατά το Σύνταγμα, η δικαστική εξουσία ασκείται από τα Δικαστήρια, που ερμηνεύουν και εφαρμόζουν κατά συνείδηση τους Νόμους, που ψηφίζει η Βουλή. Η Δικαστική Εξουσία ασκείται στο όνομα του Λαού.
Ο καθένας έχει δικαίωμα στον φυσικό του Δικαστή. Έκτακτα και λαϊκά δικαστήρια δεν επιτρέπονται. Υπάρχει το τεκμήριο αθωότητας. «Το Δικαστήριο πρώτα θα ακούσει και μετά θα αποφασίσει» (βλέπε: Το Σύνταγμα της Ελλάδας για παιδιά, Τζίνα Παπαντωνοπούλου – Καρατζά, Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη).
Κανείς δεν είναι ένοχος αν δεν κριθεί αμετάκλητα από τη μόνη αρμόδια, που είναι η Δικαιοσύνη. Τα ΜΜΕ, οι πολίτες συχνά έχουμε ήδη καταδικάσει, δίχως γνώση της δικογραφίας, δίχως να αποφανθεί ακόμα Δικαστήριο. Ανθρώπινο, αναμενόμενο στις μεγάλης σπουδαιότητας υποθέσεις.
Ναι, προβλέπονται, όπως σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, τρεις βαθμοί (πρώτος, εφετείο, αναίρεση στον Άρειο Πάγο). Ναι, κατά το ισχύον νομικό πλαίσιο, όπως και σε όλες τις προηγμένες φιλελεύθερες δημοκρατίες, μπορεί να μην προφυλακιστεί ο κατηγορούμενος, αν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις. Ναι, και εφόσον ασκηθεί έφεση, μπορεί το δικαστήριο να χορηγήσει αναστέλλουσα δύναμη, υπό τους όρους του νόμου. Ναι, ο Εισαγγελέας μπορεί να ασκήσει έφεση σε αθωωτική απόφαση. Κρίνει και αποφασίζει ανάλογα και κατά συνείδηση το αρμόδιο Δικαστήριο, Δικαστικό Συμβούλιο, Εισαγγελέας. Είναι νόμιμα και συνταγματικά όλα αυτά. Αυτονόητα στις Δημοκρατίες.
Τεκμαίρεται πως οι προαναφερόμενες κρίσεις της Δικαιοσύνης ήταν ορθές; Όχι πάντα. Και η δικαιοσύνη σφάλλει ενίοτε, είτε γιατί έτσι έκρινε με βάση τη δικογραφία και τα δεδομένα, είτε γιατί ενδεχομένως επηρεάστηκε ανεπίτρεπτα η κρίση της από προϊσταμένους, εξουσίες, συμφέροντα, ή ακόμα και την κοινή γνώμη.
Δεν μπορούμε να κρίνουμε τις δικαστικές αποφάσεις; Προφανώς και δικαιούμαστε. Οι πάντες κρίνονται. Δεν δικαιούμαστε, όμως, να εξυβρίζουμε χυδαία τους Δικαστές. Ας έχουμε πάντα κατά νου ότι δεν έχουμε όλα τα στοιχεία της δικογραφίας υπόψη μας, ότι το Δικαστήριο δεν εκδικάζει την εικόνα που έχουν δημιουργήσει τα ΜΜΕ, οι πολίτες, η κοινωνία, αλλά συγκεκριμένες περιπτώσεις. Εξετάζει μόνο στοιχεία που έχουν προσκομιστεί.
Μπορεί, βεβαίως, ο καθένας να έχει, να εκφράζει οποιαδήποτε άποψη, αλλά με υποψίες, με δίκη προθέσεων δεν δικαιούμαστε να καθυβρίζουμε, να απαξιώνουμε τη Δικαιοσύνη, να πριονίζουμε το κύρος της, να υπονομεύουμε το Σύνταγμα και τους Νόμους, να υποσκάπτουμε τη Δημοκρατία και τους θεσμούς της.
Κανείς προφανώς δεν θέλει λαϊκά δικαστήρια, δίχως εχέγγυα και διασφαλίσεις. Ο καθένας μας για τον εαυτό του και για τους οικείους του θα ήθελε δίκαιη δίκη, από τον φυσικό και προβλεπόμενο στο Σύνταγμα και τους Νόμους Δικαστή.
Δεν εκδικάζουν τα κόμματα, τα ΜΜΕ, το διαδίκτυο, οι πλατείες, η Επίδαυρος. Βεβαίως δικαιούνται πολίτες, σωματεία, φορείς, συλλογικότητες, επιστημονικές ενώσεις να ασκούν ακόμη και δριμεία κριτική στις δικαστικές αποφάσεις, όχι όμως να επιδιώκουν ποδηγέτηση της Δικαιοσύνης.
Ο Λιγνάδης, πέραν των όσων λέει ο ίδιος και ο συνήγορός του, καταδικάστηκε πρωτόδικα από το Δικαστήριο για τα εγκλήματα που εκδίκασε. Παράλληλα, για το σύνολο της έως σήμερα ζωής και συμπεριφοράς του, εξοβελίσθηκε τελεσίδικα και αμετάκλητα από τον χώρο του Πολιτισμού. Επέσυρε ο ίδιος την κοινωνική ηθική του καταδίκη. Δικαστήρια και κοινό περί δικαίου αίσθημα δεν συμβαδίζουν πάντα και ούτε πρέπει αναγκαστικά να συμβαδίζουν. Ο Άκης Πάνου, για παράδειγμα, είχε καταδικασθεί για φόνο δίχως ελαφρυντικά. Το δικαστήριο έκρινε πως δεν προσέφερε στον Πολιτισμό! Του τα αναγνώρισαν, όμως, η κοινωνία και ο Πολιτισμός.
Προφανώς το να αφεθεί ο Λιγνάδης ελεύθερος θεωρήθηκε από την κοινωνία προσβολή των θυμάτων, των όσων τόλμησαν μετά τόσα χρόνια να μιλήσουν, που διασύρθηκαν και υπέστησαν τα πάνδεινα, των όσων εγκληματικών και απαράδεκτων συνέβαιναν στον χώρο του θεάματος και του πολιτισμού, χώρο που επιδιώκει την αυτοκάθαρσή του. Δίκαιες, λοιπόν, οι αντιδράσεις, αλλά η αμετάκλητη ποινική καταδίκη του είναι υπόθεση της Δικαιοσύνης, που θα έχει και τον τελευταίο λόγο, δίχως να εκβιαστεί, να ποδηγετηθεί, όπως πρέπει να συμβαίνει σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του πλανήτη. Θα πρέπει, όμως, και η Δικαιοσύνη να έχει πειστικές απαντήσεις σε δίκαιες απορίες, όχι για να συμπορευτεί κατ’ ανάγκη με το λαϊκό αίσθημα, αλλά για να διατηρήσει την αξιοπιστία της.

Υ.Γ.: Ο γράφων δεν θα ήθελα να είμαι Δικαστής ή ένορκος. Αν, παρόλα αυτά, ήμουν στις άνω πολύκροτες υποθέσεις Κορκονέα, Λιγνάδη, δεν θα συντασσόμουν με τις ευνοϊκές γι’ αυτούς δικαστικές αποφάσεις. Ελπίζω πειθόμενος από τα στοιχεία της δικογραφίας και όχι για να συμπορευτώ με το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Θα ήταν ανεπίτρεπτο και μη νόμιμο.