Του Σωτήρη Δημηρόπουλου
Τα παραμύθια, δεν έχουν φυσικά ποτέ ημερομηνίες και τόπους.
Ξεκινάνε με «μια φορά και έναν καιρό» και σαν τόπο προσδιορίζουν ένα αόριστο βουνό, έναν πύργο, μια θάλασσα, ένα κάτι αόριστο.
Το δικό μου παραμύθι όμως, ξεκινάει στα 1864, στην μακρινή Μαγνησία της Μικράς Ασίας.
Χιλιάδες Δραμινοί, δεκάδες χιλιάδες καλύτερα, έχουμε τις ρίζες μας στις μακρινές Πατρίδες.
Μαγνησία λοιπόν, σήμερα ο νομός που βρίσκεται ανατολικά της Σμύρνης, μια ώρα και κάτι λίγο δρόμο, μέσω του περιφερειακού της Σμύρνης.
Χώρα κατοικημένη από τους προϊστορικούς χρόνους, από Ελληνικά φύλα.
Σήμερα, ελάχιστοι και ελάχιστα γνωρίζουν για όλα αυτά, γιατί η μεν ιστορία διδάσκεται για να αποστηθίζεται με στόχο τις εξετάσεις, η δε κοινωνία μας έπαψε από δεκαετίες να ασχολείται με τις ρίζες της …κι αυτό πολύ απλά γιατί επικράτησαν θορυβωδώς, …οι μη έχοντες ρίζες.
Το μακρινό λοιπόν 1864, εκεί στους κάμπους της Μαγνησίας –πρόκειται και τότε και τώρα για την πιο παραγωγική περιοχή της Τουρκίας, με απέραντους ελαιώνες και αμπέλια– η παρουσία των Ελλήνων ήταν βαρύνουσα, όχι μόνο πληθυσμιακά αλλά και κυρίως επιχειρηματικά. Κι αυτό φυσικά συνέβαινε σε όλες τις περιοχές που βρίσκονταν σε απόσταση κοντινή με το Αιγαίο.
Δεκέμβρης ήταν λοιπόν του 1864 …γεννιέται ο άνθρωπος που θα είναι μητροπολίτης Δράμας, ο Αγαθάγγελος Κωνσταντινίδης, την μέρα της απελευθέρωσης, την 1η Ιουλίου του 1913, σε τόπο και χρόνο δύσκολο για να είσαι κληρικός.
Μετά από εκπληκτικές σπουδές, που σήμερα θα ζήλευαν πολλοί καθηγητές Πανεπιστημίου – πέρα από θεολογικά, Χάλκη κλπ, ακόμη και νομικές σπουδές στο Βερολίνο, βρέθηκε μητροπολίτης Γρεβενών το 1901 και μητροπολίτης Δράμας το 1910. Όσοι ξέρουν το τι αγώνας δίνονταν στην τότε Μακεδονική γη (1901-1912), κατανοούν τι σήμαινε μητροπολίτης Έλληνας σε τέτοια μέρη.
Στην Δράμα, ήλθε δύο μέρες μετά το διώξιμο του Χρυσοστόμου Καλαφάτη, του εκ Τρίγλιας Μικράς Ασίας, μετέπειτα Χρυσοστόμου Σμύρνης. Δεν τον πρόλαβε στην Μητρόπολη, γνωρίζονταν όμως, σχεδόν συνομήλικοι και με κοντινή χρονικά συμμαθητία στην σχολή της Χάλκης.
Μια από τις πρώτες ενέργειες του Αγαθάγγελου Κωνσταντινίδη, είναι να καλέσει δίπλα του, τον συντοπίτη του και κατά 20 χρόνια νεώτερο, Βασίλειο Παπαδόπουλο.
Τότε –όπως και τώρα– ο πατριώτης, είναι πάντα ο εξ απορρήτων κάθε αρχής, στον καθ’ ημάς ανατολικού τύπου πολιτισμό διοίκησης.
Έτσι το 1912, ο απόφοιτος της θρυλικής σχολής της Χάλκης, Βασίλειος Παπαδόπουλος, καλείται στην Μητρόπολη Δράμας, σε ηλικία 28 χρονών, για να βοηθήσει τον νέο Μητροπολίτη Αγαθάγγελο, στο δύσκολο έργο του. Την ίδια χρονιά χειροτονείται Διάκος.
Όταν την 1η Ιουλίου του 1913, έμπαινε ο Ελληνικός στρατός στην Δράμα, ο Βασίλειος ήταν εκεί.
Δύο χρόνια μετά, τον βρίσκουμε στην πολύπαθη μητρόπολη Σμύρνης, δεξί χέρι του Αγίου πια, τότε Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Πιστεύω ότι μόνο σύμπτωση δεν ήταν αυτή η επιλογή.
Τα γεγονότα μετά είναι γνωστά, λυντσάρεται από το μαινόμενο πλήθος των Τούρκων ο Χρυσόστομος το 1922.
Ο Βασίλειος, μετά από πολλά βάσανα, καταλήγει στον Πειραιά στα μέσα Σεπτεμβρίου του 1922, ηγούμενος των προσπαθειών επιβίωσης του ορφανέψαντος ποιμνίου του.
– Μας έπιασε χέρι χέρι κι ανηφορίσαμε προς τα πάνω. Είχε εκεί ψηλά, κοντά σχετικά, μια τεράστια ακάλυπτη έκταση. Έβλεπε στην θάλασσα.
– Εδώ, είπε, εδώ θα κτίσουμε την νέα Σμύρνη μας. Να βλέπουμε θάλασσα. Αυτός ήταν τότες ο καημός μας, να μπορέσουμε να γυρίσουμε.
Και δω, θα σας πω ότι η ομιλούσα, είναι μια υπέργηρη πρεσβυτέρα, που κλαίγοντας μου είπε αυτά τα λόγια.
Θα ξαναγυρίσω εδώ, όμως ας συνεχίσουμε στον δρόμο του Βασιλείου.
Έμεινε εκεί, λειτουργούσε, απάλυνε τον πόνο των ενοριτών του, έβγαλε σιγά σιγά δικούς του παπάδες. Η ζωή έστρωνε πια στην νέα πατρίδα.
Όμως, ο Βασίλειος έτρεχε όπου χρειάζονταν, και τότε, στα μέσα του μεσοπολέμου, στα 1932, γίνεται Μητροπολίτης Φλώρινας.
Ετών 48, τότε, Σοφός και πανάξιος κράτησε 35 χρόνια Μητροπολίτης. Στα 83 του χρόνια, λόγω ηλικίας (όριο που μπήκε στα 1967), παραιτήθηκε λόγω γήρατος και κοιμήθηκε μετά από δύο χρόνια.
Το 1969 λοιπόν, κηδεύτηκε και θάφτηκε στον τόπο του, τον τόπο που αγάπησε, στα μνήματα της Ν. Σμύρνης.
Ας γυρίσουμε τώρα στην γηραιά πρεσβυτέρα. Δευτέρα απόγευμα, ήλθε ν’ ανάψει ένα κερί στον τάφο της αδελφής της, στην Ν. Σμύρνη.
Εκεί κοντά, ήταν από πάντα κι ο τάφος του δεσπότη, του Βασιλείου.
Πάντα περνούσε από εκεί, έκανε τον σταυρό της με ευγνωμοσύνη. Ο άνδρας της ο συγχωρεμένος χρόνια τώρα, είχε κάνει παπάς στην Μητρόπολη Φλώρινας, κι αυτή κι αυτός με καταγωγή από την Σμύρνη.
Ψιλόβρεχε, πλάκωσε και ομίχλη.
Σήκωσε το χέρι της, καθόταν σε ένα μαρμάρινο πεζούλι, σήκωσε το χέρι της και με έδειξε κλαίγοντας, έναν καινούριο τάφο.
– Κοίτα, κοίτα …εκεί ήταν θαμμένος ο δεσπότης.
Φυσούσε και άρχισε να βρέχει πιο δυνατά τώρα.
Προχώρησα λίγα μέτρα.
Ο τάφος, έγραφε …Καίτη Γκρέι.
Όχι, μπορεί να κάνει λάθος η γιαγιά.
Μπορεί να άκουσα και ’γω, λάθος.
Μπορεί και να είδα λάθος, έβρεχε πολύ.
Είχε ομίχλη.
Όμως για μένα δεν είναι καθόλου λάθος.
Μια σύμπτωση, ένας πολιτισμός.
Ένας δεσπότης αγωνιστής, ένας ήρωας και μια λαϊκή τραγουδίστρια, που τόσο αγαπήσαμε όλοι.
Αυτή είναι η γης των Ελλήνων, αυτός είναι ο πολιτισμός μας.
Έπρεπε, τώρα να ζει ο Σεφέρης, που ήταν συμπατριώτης όλων αυτών. Γιατί κι η Σμύρνη και η Σάμος, μια ανάσα είναι απόσταση. Μιας πενιάς ταξίδι.