Τον πολιτιστικό θεσμό με τίτλο «ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ» αναβιώνει και φέτος στις 25 Απριλίου, ανήμερα της Ζωοδόχου Πηγής, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μοναστηρακίου, στο πανηγύρι του χωριού.
Το Μοναστηράκι, πανηγυρίζει κάθε χρόνο την Παρασκευή της Διακαινησίμου, γιορτάζοντας την Παναγία του, τη Ζωοδόχο Πηγή του, όπως υπογράμμισε μιλώντας χθες στα ΧΡΟΝΙΚΑ της Δράμας, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου, Γιάννης Παππουτσής. Ο πολιτιστικός θεσμός διοργανώνεται με τη στήριξη του Δήμου Δράμας και της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Έχοντας διανύσει 31 χρόνια από την καθιέρωσή του ο θεσμός ετοιμάζεται φέτος να αφήσει ένα ακόμη δυνατό πολιτιστικό αποτύπωμα που έχει τίτλο «Ψηλάφιση στα πανάρχαια ίχνη πριν το θέατρο». Όπως είπε ο κ. Παππουτσής «Στο επίκεντρο της φετινής εκδήλωσης είναι ένα ερευνητικό ερώτημα που απασχολεί όλους εμάς που συνεχίζουμε να τελούμε δρώμενα. Το ερευντητικό ερώτημα είναι το εξής «Από που προέρχονται αυτά τα δρώμενα και τι υπηρετούν;». Οι κοινωνίες μας είναι πολύ παλιές. Ανάγονται στη διονυσιακή λατρεία και πρωθύστερα, με βάση το Παγγαίο, το μεγάλο σύμβολο της περιοχής και τους ποταμούς Στρυμώνα και Νέστο. Με την ερευνητική δουλειά που έχει γίνει, σιγά – σιγά αρχίζει και αναδεικνύεται η ιερότητα του χώρου αυτού, με αναγωγή στο μεγάλο μύστη που έζησε στην περιοχή, τον Ορφέα. Ο Διόνυσος έφερε ως δώρο στον άνθρωπο το θέατρο. Και εμείς αυτό θέλουμε να δείξουμε. Ότι οι μάσκες, τα κουδούνια και όλα αυτά προέρχονται από μια περίοδο πολύ πριν από αυτή του Διονύσου. Έτσι στη φετινή εκδήλωση ανιχνεύουμε, ψηλαφούμε και θέλουμε να βρούμε ποια είναι αυτή η πανάρχαια ρίζα. Φυσικά και δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Γι’ αυτό και το ξαναθέτουμε. Για να βρούμε απαντήσεις, αν βρούμε ποτέ».
Σε σχέση με τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, σημείωσε ο κ. Παπουτσής «Η παράδοση θέλει την αυθεντική εικόνα της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας του Παγγαίου να «φεύγει» απ’ τη σπηλιά μας, της Ζωοδόχου Πηγής, από κορυφή βουνού σε κορυφή με προστατευτικές φωτιές γύρω της, για να μην την καταπατήσουν, την καταστρέψουν οι Τούρκοι. Η εικόνα εκείνη όμως μας άφησε πίσω τα δάκρυά της ως αγιασμό. Μας κατέστησε υπεύθυνους να γιορτάζουμε τη Ζωοδόχο Πηγή. Πολλές είναι οι μαρτυρίες -γραπτές και προφορικές- που μας λένε ότι παλαιότερα την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής γινόταν μεγάλο πανηγύρι στο Μοναστηράκι μια και πουθενά αλλού, στη γύρω περιοχή, δεν γιόρταζαν τη μέρα αυτή, συγκεντρώνονταν πολύς κόσμος για να προσκυνήσει αλλά και να διασκεδάσει.
Πολλά λέγονται όχι μόνο για την εμφάνιση της Παναγίας σε ντόπιους και ξένους αλλά και για τα θαύματά της. Είναι εξάλλου πασίγνωστοι «οι θρύλοι και η ιστορία του σπηλαίου στο γραφικό Μοναστηράκι. Η παλαιότερη εκδοχή θέλει τους Τρανίψιους ή Τρανίψες να το λατρεύουν ως σύμβολο της ανεξάντλητης δημιουργικής δύναμης της Μητέρας Γαίας (Γης) ή της θεάς Δήμητρας (Μήτρως ή μπάμπω Μήτρας, Θεάς της γονιμότητας και της βλάστησης).
Παλαιότερα γινόταν εκδηλώσεις απλού πανηγυρικού χαρακτήρα που κατέληγαν σε πάνδημο γλέντι. Αυτό ούτως ή άλλως συνεχίζεται. Περάσαμε όμως από την αυτοοργάνωση και τον αυτοσχεδιασμό στις φολκλορικές εκδηλώσεις μιας άλλης εποχής χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, στην οργάνωση και στον σχεδιασμό δίχως να καταργούμε τις αυτόνομες, αυτοδύναμες λειτουργίες και εκφράσεις στο ευρύτερο ηθικό, σεβάσμιο, αξιακό πλαίσιο της κοινότητας.
Συναισθανόμενοι γι’ αυτό την ευθύνη της συνέχειας δημιουργήσαμε και οικοδομούμε τον πολιτιστικό θεσμό «ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ», που εμπνευστήκαμε απ’ το στίχο του Γ. Σεφέρη, κάνοντάς τον σημαία μας, ταυτίζοντας τη ρίζα με την τοπική ιστορική και πολιτιστική μας παράδοση και κληρονομιά.
Από το 1995 λοιπόν και οικοδομούμε τον πολιτιστικό μας θεσμό «ΠΙΟ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗ ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΜΑΣ», που συνίσταται σε θεματικές μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, στις οποίες συμμετέχουν τα παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα του Συλλόγου μας, καθώς και Συλλόγων της Ελλάδας και του εξωτερικού, με στόχο την προβολή της λαϊκής-παραδοσιακής, μουσικοχορευτικής μας κληρονομιάς.
H διοργάνωση των θεματικών αυτών μουσικοχορευτικών εκδηλώσεων από το Σύλλογό μας, έχει αποκτήσει εκείνο το απαραίτητο κύρος και το υψηλό επίπεδο – και εξαιτίας της εφευρετικότητάς τους – για να μας κατατάσσουν στην πρωτοπορία της νέας δημιουργίας, που πάντα βασίζεται στην πλούσια λαϊκή μας παράδοση, τον τοπικό μας πολιτισμό. Αναπτύξαμε, φωτίσαμε, αναλύσαμε και παρουσιάσαμε πολλά θεματικά πεδία έως τώρα, αλλά η παράδοσή μας είναι τόσο πλούσια και το εύρος της τόσο πλατύ, για να βολευτούμε μόνο σ’ αυτά που έγιναν.
Τα θεματικά πεδία που αναπτύξαμε, φωτίσαμε, αναλύσαμε και παρουσιάσαμε έως τώρα είναι:
Το 1995: «Χοροί και Τραγούδια της Ελληνικής γης»
Το 1996: «Τα τραγούδια του τόπου μας»
Το 1997: «Γυναικεία Μακεδονική παραδοσιακή Φορεσιά – η Γκιλίγκα Μοναστηρακίου»
Το 1998: «ΗΘΗ – ΕΘΙΜΑ – ΜΟΥΣΙΚΗ – ΧΟΡΟΣ, ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ – ΑΝΑΓΩΓΗ – ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ – ΜΕΤΑΛΑΜΠΑΔΕΥΣΗ»
Το 1999: «ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ»
Το 2000: «Το Τοπικό Πολιτιστικό Αναπτυξιακό μας Πρόγραμμα»
Το 2001: «ΣΚΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΥΤΟΔΙΔΑΚΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΕΥΤΩΝ – Ο Χορός και το Τραγούδι ως στοιχεία του παραδοσιακού πολιτισμού»
Το 2002: «ΦΩΝΕΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ»
Το 2003: «ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ – ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΧΟΡΟ-ΔΡΑΜΑ»
Το 2004: «ΑΕΝΑΟΝ ΧΟΡΟΘΕΑΤΡΟ, ο κόσμος μας, αεί-παίδες!»
Το 2005: «Ωδή και Δρόμος στην Ελευθερία (όλα τον θυμίζουν…)»
Το 2006: «Χοροί Μνήμης και Συνέχειας με Τραγούδια Ευφρόσυνα»
Το 2007: «ΕΑΡΙΝΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ (4 Στάσεις – 4 Πορείες)» «…όλη μεν που χορεία * όλη παίδευσις (εστίν) ημίν …» (=* Χορεία γε μην όρχησις τε και ωδή το σύνολόν έστι.)
Το 2008: «Γράφοντας Ιστορία … εν λίθοις»
Το 2009: «ΠΗΓΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΕΓΚΩΜΙΟΝ»
Το 2010: «καρπαία όρχησις Μακεδονική»
Το 2011:: «Ο Μακεδονικός Αγώνας στη δημώδη ποίησή μας»
Το 2012: «Ερευνητική εκστρατεία για …τα προικώα της Μνήμης»
Το 2013: «Η εκπαίδευση, η κοινωνία και η τοπική πολιτιστική ταυτότητα του Μοναστηρακίου μέχρι την 1η μας απελευθέρωση 1913»
Το 2014: «Τους χορούς ας συμπλέξωμεν, … Συμμέτρως εχορεύσαμεν, … Δια την πατρίδα»
Το 2015: «… εν χορδαίς … συντραγουδώντας … αλληλεπιδρώντες …»
Το 2016: «Η Εύανδρος Ήπειρος και η Μεγαλόψυχη Μακεδονία, η … ευπορίαν διαρκή παρασχείν»
Το 2017: «Πολιτισμικές Κοινότητες: Νήμα, Φάρος κι Οδηγός στη συνέχεια της ζωής μας»
Το 2018: «Η διαγενεαλογική μάθηση για τους πόρους και πόλους της κληρονομιάς μας»
Το 2019: «Η σύζευξη των δρώμενων, των μύθων, των θρύλων και των παραδόσεων της Μακεδονίας και της Θράκης»
Το 2020 2021 και 2022 δεν πραγματοποιήθηκαν οι εκδηλώσεις λόγω της πανδημίας του Κορωνοϊού COVID 19.
Το 2023: «Περιβάλλον –Πολιτισμός – Αειφορία».
Το 2024: «Το ηχόχρωμα της ιστορικής μουσικής μας συνείδησης».
Το 2025: στις 25 Απριλίου προγραμματίζουμε εκδηλώσεις με το θέμα: “Ψηλάφηση στα πανάρχαια ίχνη πριν το Θέατρο”.
Όπως είπε επίσης ο κ. Παπουτσής «Η πολιτιστική και ιστορική παρουσία του συλλόγου μας, από το 1971, είναι αξιέπαινη. Συμπληρώθηκαν αισίως 48 χρόνια προσφοράς και δημιουργίας από την ίδρυση του. Ο Σύλλογός μας έχει την ευθύνη της συνέχισης της τέλεσης του πατροπαράδοτου εθίμου των “ΑΡΑΠΗΔΩΝ” κάθε χρόνο, ανήμερα των Θεοφανείων, ενός δρωμένου που περιέχει πάμπολλα στοιχεία της Διονυσιακής λατρείας, αρμονικά και άρρηκτα δεμένα με στοιχεία της Χριστιανικής και πρόσφατης Ελληνικής παράδοσης με πολλές εναπομείνασες τελετουργίες πλείστων όσων συμβολισμών, ενός εθίμου – δρωμένου που έχει προβληθεί ιδιαίτερα από τα Μ.Μ.Ε. της Μακεδονίας αλλά και των Αθηνών, και που φέτος έγινε το αδιαχώρητο από πάρα πολλούς ξένους επισκέπτες. Ο Σύλλογος είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, και οι δραστηριότητές του δεν περιορίζονται στα στενά όρια του Δήμου Δράμας, επιπλέον οι Αράπηδες Μοναστηρακίου Δράμας ενεγράφησαν στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας».
Το ακριβές πρόγραμμα των εκδηλώσεων στην Κοινότητα Μοναστηρακίου θα ανακοινωθεί τις επόμενες ημέρες.