Του Ζαχαρία Κύζα
Παραλίμνι Αμμοχώστου Κύπρος
B’ ΜΕΡΟΣ
Ο Αρχηγός του Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης, στην κατάθεσή του στην ίδια Επιτροπή είπε ότι, στις 17 Ιουλίου 1974, δηλαδή τρεις μέρες πριν από την εισβολή, σε δεξίωση που έδωσε ο πρέσβης της Δυτικής Γερμανίας στην πρεσβεία του, αναφερόμενος στην κατάσταση που επικρατούσε στην Κύπρο μετά το πραξικόπημα, του είπε ότι «δεν είναι βέβαιος αν τα πράγματα θα είναι καλά και αύριο». Την πληροφορία αυτή την διαβίβασε αμέσως στον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Γρηγόριο Μπονάνο, γιατί άλλες πληροφορίες ανέφεραν ότι σημειώνονται στη Βουλγαρία μετακινήσεις στρατευμάτων.
Παρόμοιες πληροφορίας διαβιβάζονταν στον Μπονάνο και από τον Αρχηγό της ΚΥΠ, στρατηγό Λάμπρο Σταθόπουλο.
Οι ψεύτικες αυτές πληροφορίες στόχευαν στον εκφοβισμό του Ελληνικού Στρατού και να πλήξουν το ηθικό του, καθώς και στην πρόκληση σύγχυσης στη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία, η οποία δεν πήρε κανένα μέτρο για την ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς, με άντρες και άλλα πολεμικά μέσα.
Με την εκδήλωση του πραξικοπήματος στην Πράσινη Γραμμή στη Λευκωσία είχαν αρχίσει οι πρώτες αψιμαχίες μεταξύ Ελληνοκυπρίων στρατιωτών που υπηρετούσαν στα φυλάκια και Τουρκοκυπρίων , ενώ ένα όργιο φημών διαχέονταν στο νησί. Τα τηλεγραφήματα από την Τουρκία κατέφθαναν απειλητικά. Η τουρκική στάση αντιφατική και διφορούμενη. Μας καθησύχαζαν με κάθε τρόπο.
Την Πέμπτη και την Παρασκευή, 18η και 19η Ιουλίου 1974 , φθάνουν στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα τρεις Έλληνες αξιωματικοί από διαφορετικές χώρες ο ένας από τη Τουρκία , από τη Σμύρνη, ο άλλος από τη Λευκωσία και ο τρίτος –στέλεχος της χούντας αυτός– από το Λονδίνο. Και οι τρεις μεταφέρουν το ίδιο μήνυμα, ότι δηλαδή έχουν συγκεκριμένες πληροφορίες και ότι επίκειται τουρκική απόβαση στην Κύπρο. Περίπου τούς ειρωνεύονται και τους χλευάζουν λέγοντας τους ότι είναι θύματα ανακριβών πληροφοριών…
19η Ιουλίου 1974 , ημέρα Παρασκευή . Βράδυ. Στην Κύπρο γίνεται μερική επιστράτευση εφέδρων. Η ΤΟΥΡΔΥΚ και οι Τουρκοκύπριοι βρίσκονται σε συναγερμό.
Οι ξένοι υπήκοοι που βρίσκονται στην Κερύνεια , ως επί το πλείστον Άγγλοι , Γάλλοι και Γερμανοί ειδοποιούνται από τις πρεσβείες τους να είναι έτοιμοι προς αναχώρηση ενώ οι ξένοι ραδιοσταθμοί αναμεταδίδουν ανησυχητικές ειδήσεις . Χαρακτηριστικά το BBC έλεγε ότι ο τουρκικός στόλος αναχώρησε προς άγνωστη κατεύθυνση. Μάλιστα η βρετανική τηλεόραση στις 5:30 μμ στις 19 Ιουλίου έδειχνε τις σκηνές αυτές. Έτσι ενώ στην Τουρκία και κυρίως στην Αλεξανδρέττα σήμανε συναγερμός η Αθήνα παραμένει αδρανής και η Λευκωσία κοιμάται .
Τη νύκτα της 19ης προς την 20ή Ιουλίου, ειδικά ηλεκτρονικά μηχανήματα, εγκατεστημένα στην Κερύνεια, έπιαναν όλα τα παραγγέλματα και όλες τις διαταγές της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας και μέσα από αυτά γνώριζαν πόσοι Τούρκοι έρχονταν , από πού έφευγαν, πού θα έβγαιναν, πώς θα έβγαιναν. Τα σήματα αυτά, μεταδίδονταν ανελλιπώς και στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς στην Λευκωσία μα και στο Αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων στην Αθήνα. Και όμως δεν υπήρξε καμία αντίδραση, καμία εντολή για ν’ αντιμετωπισθεί η εισβολή.
Πιλότος των Κυπριακών αερογραμμών που απογειώθηκε από τη Ρώμη στις 2 το πρωί του Σαββάτου , στις 20 Ιουλίου για τη Λευκωσία κατά τη διάρκεια της πτήσης παρατήρησε πλοία του 6ου αμερικανικού στόλου να κινούνται ανάμεσα σε Κρήτη και σε Κύπρο. Επειδή κυκλοφορούσαν και λεγόντουσαν πολλά γύρω από τις πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο, υποψιάστηκε ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει , και πριν την προσγείωση του αεροπλάνου από περιέργεια και μόνο έκανε ένα γύρο πάνω από την Κύπρο και διαπίστωσε ότι 20 τουρκικά σκάφη βρίσκονται βόρεια της Κύπρου. Ανήσυχος για το γεγονός αυτό και υποψιασμένος όπως ήταν , λόγω των εξελίξεων το ανέφερε στον Πύργο Ελέγχου του αεροδρομίου Λευκωσίας . Η απάντηση ;
-Μη φοβάσαι κάνουν Γυμνάσια.
Όταν μετά από λίγο το αεροπλάνο αυτό έφευγε για το νέο του προορισμό οι Τούρκοι πιλότοι βομβάρδιζαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ.
Τη στιγμή που συνέβαιναν όλα αυτά η Αθήνα παραμένει αδρανής και η Λευκωσία κοιμάται. ενώ στην Άγκυρα παρατηρείται πολεμικός οργασμός .
Τα πράγματα όμως το 1974 ήταν εντελώς διαφορετικά, παρόλο που μπορεί και να μην πίστευαν στις πληροφορίες αυτές και να έλεγαν ότι είναι ασύστολα ψεύδη γιατί και το 1964 με τα γεγονότα στα Κόκκινα και στη Μανσούρα στη Τηλλυρία αλλά και το 1967 με τα γεγονότα στην Κοφίνου η Τουρκία είχε απειλήσει με εισβολή αλλά τότε δεν την επιχείρησε.
Σάββατο 20η Ιουλίου 1974 .Η εκκλησία μας γιορτάζει Ηλιού του Προφήτου . Από τις 4 το πρωί η περιοχή της Κερύνειας συγκλονίζεται και ξυπνά από σφοδρές εκρήξεις , πυροβολισμούς και βόμβους αεροπλάνων. Η εισβολή των Τούρκων στο νησί αρχίζει……….
Αν θελήσουμε να ρωτήσουμε κάτι από αυτή την πρώτη στιγμή της εισβολής είναι :
1. Ποιος διέλυσε τα πρώτα τάγματα των εφέδρων της Εθνικής Φρουράς που δημιουργήθηκαν μετά τη μυστική επιστράτευση της 19ης Ιουλίου 1974.
2. Ποιος άδειασε τα πολυβολεία στον Πενταδάκτυλο και στην παραλία της Κερύνειας; Ποιοι έδωσαν αυτές τις διαταγές;
Ερωτήματα που πενήντα ένα (51) χρόνια μένουν αναπάντητα.
Από τις στρατιωτικές μονάδες της Εθνικής Φρουράς οι περισσότερες είχαν εμπλακεί στο πραξικόπημα με αποτέλεσμα να είναι και καταπονημένες αλλά και διασκορπισμένες σε διάφορα μέρη του νησιού. Έτσι στην περιοχή της Κερύνειας βρέθηκε μόνο το 251 Τ.Π. , ένας λόχος των ΛΟΚ και δύο ( 2 ) μοίρες Πυροβολικού.
Αν θελήσουμε να δούμε την στρατιωτική κατάσταση στην Κύπρο εκείνη την ώρα , στις 535 το πρωί πρέπει να δεχτούμε ότι στην Λευκωσία παρατηρείται:
1. Αδυναμία από το ΓΕΕΦ αντιμετώπισης της κατάστασης
2. Πλήρης σύγχυση για το τι έπρεπε να γίνει
3. Πλήρης αποδιοργάνωση των μονάδων της Εθνικής Φρουράς λόγω της συμμετοχής τους στο πραξικόπημα, με αποτέλεσμα την ανατροπή των σχεδίων αμύνης του νησιού.
Ενώ οι Τούρκοι από την άλλη πλευρά :
1. Ήξεραν και χαρτογράφησαν τα πάντα δυο χρόνια πριν γίνει η εισβολή στην περιοχή της Κερύνειας.
2. Οι προετοιμασίες εισβολής άρχισαν πολύ νωρίτερα και όχι μετά το πραξικόπημα
3. Από τις 15 Ιουνίου 1974 απαγόρευσαν τις μετακινήσεις των στρατιωτικών
4. Οι αποβατικές δυνάμεις που έδρευαν στη Μερσίνα είχαν προσανατολισμό προς την Κύπρο.
Και η Αθήνα να κοιμάται.
Έτσι ξυπνήσαμε εκείνο το πρωινό της 20ης Ιουλίου 1974 , ημέρα Σάββατο , Ηλιού του Προφήτου όπως ανήγγειλε το ΡΙΚ στις 6:00 όταν άνοιγε το πρόγραμμα του.
Οι εξελίξεις όμως άρχισαν να τρέχουν. Στη Λευκωσία στις 800 το πρωί έστω και καθυστερημένα βγαίνει το πρώτο επίσημο έκτακτο πολεμικό ανακοινωθέν:
« Ανακοινούται ότι την πρωίαν της σήμερον Τουρκικά αεροσκάφη άνευ προειδοποιήσεως , υπούλως και ανάνδρως προσέβαλον τον σταθμό ραντάρ, εβομβάρδισαν το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και έρριψαν εντός του τουρκοκυπριακού θύλακος Λευκωσίας μικράν δύναμη αλεξιπτωτιστών . Αι Ελληνικαί Κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανή ενθουσιασμό την απρόκλητο επίθεσιν του Τουρκικού Σωβινισμού. Ο εχθρός ουδέν κατώρθωσεν να επιτύχει. Μέχρι στιγμής κατερρίφθησαν τρία εχθρικά αεροπλάνα . Ουδεμία απώλεια εσημειώθη εις τα ημετέρας δυνάμεις »
Από τις 5.35 το πρωΐ της 20ής Ιουλίου 1974 ο τουρκικός στόλος επιτίθεται στο λιμάνι της Κερύνειας με παράλληλη κάλυψη αεροπορικής δυνάμεως, και ταυτόχρονα αρχίζει την αποβίβαση στο Κυπριακό έδαφος βαρέων αρμάτων μάχης και πεζοναυτών, ενώ η Κυπριακή Εθνοφρουρά αποφεύγει να αντιδράσει .
Ο Τούρκος πρωθυπουργός κ. Ετζεβίτ ανακοίνωσε ότι τα τουρκικά στρατεύματα θα απελευθερώσουν την Κύπρο από τους δυνάστες της. Το σχέδιο «Αττίλας Ι» έχει τεθεί σε εφαρμογή και η κυπριακή τραγωδία φθάνει στο αποκορύφωμά της.
Μετά από μια ώρα περίπου αρχίζει η ρίψη αλεξιπτωτιστών στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας και στην περιοχή της Μιας Μηλιάς.
Στις 8.15 το πρωί εδόθη επιτέλους η πρώτη διαταγή για να αντιμετωπισθεί η εισβολή από το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Φρουράς ( ΓΕΕΦ )στην Λευκωσία, αλλά ίσως ήταν αργά.
Τα τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδιζαν με εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ διάφορες θέσεις, ιδίως το δάσος του Πενταδακτύλου, όπου υπήρχαν εγκατεστημένα μερικά ελληνικά στρατιωτικά φυλάκια. Αρκετοί Ελληνοκύπριοι κάηκαν εκεί ζωντανοί, ενώ άλλοι υπέστησαν σοβαρά εγκαύματα. Τα αεροπλάνα, πάντως, δεν τόλμησαν να κάνουν βουτιές.
Οι πρώτοι Τούρκοι αποβιβάσθηκαν με ελικόπτερα από τα πλοία σε ορισμένους λόφους και ερημικές τοποθεσίες. Από εκεί κτυπούσαν κάθε κινούμενο όχημα και κάθε μονάδα ή και περίπολο που περνούσε σε ακτίνα βολής. Το πρώτο σημείο της επιθέσεως ήτο βεβαίως η περιοχή της Κερύνειας, η οποία ξύπνησε λίγα λεπτά πριν από τις 5 το πρωί από εκρήξεις, πολυβολισμούς και βόμβες αεροπλάνων. Μεταξύ των πρώτων στόχων ήσαν το στρατόπεδο του 251 τάγματος πεζικού . Τα αεροπλάνα πολυβόλησαν επίσης την παραλιακή οδό προς την Κερύνεια για να παρεμποδίσουν στρατιωτικές μετακινήσεις. Έτσι επλήγησαν και πολλά ιδιωτικά αυτοκίνητα, τα οποία κυκλοφορούσαν την ώρα εκείνη. Ένας αυτόπτης μάρτυς και παθών λέγει στην αφήγησή του και τα εξής: «Μου έκανε εντύπωση ότι ούτε ένας πυροβολισμός δεν ρίχτηκε από δικούς μας κατά των αεροπλάνων αυτών».
Η Αθήνα συνεχώς έλεγε «μην κτυπήσετε». Πίστευε, φαίνεται, ακόμη στο παραμύθι περί «γυμνασίων». Ενώ όλα αυτά αναφέρονται ανελλιπώς προς το αρχηγείο Ενόπλων Δυνάμεων και εζητούντο συνεχώς οδηγίες , η στερεότυπη απάντηση ήταν: «Μην κτυπήσετε, οι Τούρκοι, προφανώς, κάνουν ασκήσεις».
Ένας ανώτερος αξιωματικός παίρνει στο τηλέφωνο αρμόδιο προϊστάμενό του στη Λευκωσία και τον πιέζει να του επιτρέψει να αποκρούσει τους Τούρκους που αποβιβάζονταν σε σημείο κοντά στη θέση όπου βρισκόταν. Η απάντηση ήταν: «Μην με βασανίζεις. Τέτοια εντολή έχω. Να μην κτυπήσουμε».
Νέα επαφή μετ’ ολίγον, της ηγεσίας πλέον των κυπριακών δυνάμεων με τον στρατηγό Μπονάνο. Η ίδια απάντηση: «Όχι, μην κτυπήσετε».
Έτσι, τις πρώτες τρεις περίπου ώρες κανείς δεν πείραξε τους Τούρκους, και η απόβαση έγινε με όλη τη δυνατή άνεση. Δεν εφαρμόσθηκε κανένα σχέδιο, δεν λειτούργησε το επιτελείο.
Φέτος συμπληρώνονται πενήντα ένα ( 51 ) χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την κατοχή του βορείου τμήματός της. Η Τουρκία συνεχίζει την επιθετικότητά της τόσο στην Κύπρο όσο και στο Αιγαίο για να ολοκληρώσει το στρατηγικό της στόχο.
Στην Κύπρο δημιουργεί προβλήματα κάθε τόσο στη νεκρή ζώνη (Στροβίλια, Πύλα, Δένεια) Παραβιάζει το δίκαιο της θάλασσας για την Κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και ακρωτηριασμός του FIR Λευκωσίας.
Απειλεί με εποικισμό κάθε τόσο την περίκλειστη περιοχή Αμμοχώστου.
Προσπαθεί να δημιουργήσει δημογραφική αλλοίωση των ελεύθερων περιοχών.
Τα κατεχόμενα σήμερα παρουσιάζουν μία εφιαλτική εικόνα τουρκοποίηση , με τη μαζική μεταφορά Τούρκων εποίκων, με το κτίσιμο τζαμιών και την παρουσία ιμάμηδων αλλά ταυτόχρονα και την εκρίζωση του ελληνικού πληθυσμού στα κατεχόμενα, την τουρκοποίηση των ελληνικών τοπωνυμίων και την καταστροφή της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας.
Και δυστυχώς η επεκτατική στρατηγική της Τουρκίας θέλει και απαιτεί λύση δύο κρατών που θα νομιμοποιεί τη διχοτόμηση και θα καταλύει την Κυπριακή Δημοκρατία . Αυτή είναι και η μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωση του Κυπριακού Ελληνισμού.
Σήμερα , πενήντα ένα ( 51 ) χρόνια μετά , πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πάντα στο μήνυμα που βγαίνει αβίαστα από το “Δεν ξεχνώ”. Δεν ξεχνούμε αλλά παράλληλα θυμόμαστε και αυτούς που έδωσαν την ζωή τους υπερασπιζόμενοι την Κυπριακή Δημοκρατία και οι οποίοι με την θυσία τους έδειξαν την αξία της ελευθερίας και της αγάπης προς την πατρίδα.
Σήμερα , πενήντα ένα ( 51 ) χρόνια μετά τιμούμε τη μνήμη όλων αυτών που αγωνίστηκαν για την Κύπρο εκείνο το καλοκαίρι του 1974.
Σήμερα , πενήντα ένα ( 51 ) χρόνια μετά , δυστυχώς το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 και η τουρκική εισβολή που ακολούθησε στις 20 Ιουλίου, δεν αποτέλεσαν απλώς τραγικά γεγονότα, αλλά ήταν η αρχή μιας μακράς περιόδου κατοχής, προσφυγιάς, διχασμού και πόνου. Μιας αδικίας που ακόμη δεν έχει διορθωθεί. Εμείς ποτέ δεν πρέπει να αποδεχθούμε και φυσικά δεν αποδεχόμαστε ούτε την κατοχή μήτε και την Κύπρο να είναι μοιρασμένη στα δυο.
Σήμερα , πενήντα ένα ( 51 ) χρόνια μετά, μισός αιώνας έχει περάσει και ο κυπριακός λαός ζει με την ελπίδα της ελευθερίας , της δικαιοσύνης και της επιστροφής. Ζει περιμένοντας δικαίωση και ζητά , υπομένοντας στωικά , να μάθει για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων.
Η Κύπρος δεν κείται μακράν. Πρέπει επιτέλους να μάθουμε από τα λάθη και τις παραλείψεις μας. Πρέπει να διδασκόμαστε από την Ιστορία. Πρέπει να απορρίπτουμε κάθε μορφή διχασμού και πρέπει βοηθήσουμε στην ενδυνάμωση της ενότητας του ελληνισμού και της δημοκρατίας μας.
