Οι μη ισορροπημένες δίαιτες της μόδας, που μονόπλευρα αποκλείουν από τη διατροφή τα λιπαρά ή τους υδατάνθρακες, δεν έχουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Αυτό έδειξε μεγάλη έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Lancet Diabetes και Endocrinology, στο πλαίσιο της οποίας αναλύθηκαν 53 μακροπρόθεσμες μελέτες που εκπονήθηκαν από το 1960 έως σήμερα, συγκρίνοντας διάφορες δίαιτες μεταξύ τους.
Καταρχήν διαπιστώθηκε κάτι παράδοξο. Οι δίαιτες χαμηλών λιπαρών δεν είναι εξίσου αποτελεσματικές με αυτές που είναι φτωχές σε υδατάνθρακες. Ο λόγος αναζητείται στη βιομηχανία των επεξεργασμένων τροφίμων. Η τρέλα των χαμηλών λιπαρών οδήγησε στην παρασκευή χιλιάδων προϊόντων με αφαίρεση λιπαρών, από γιαούρτια και τυριά έως διάφορες σως και έτοιμα φαγητά. Στα περισσότερα από τα προϊόντα αυτά προστέθηκαν πρόσθετες ουσίες για να τους δώσουν όγκο και να βελτιώσουν τη γεύση τους και αρκετή ζάχαρη, που θεωρείται η κύρια υπεύθυνη για την επιδημία παχυσαρκίας, ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα υγείας τον 21ο αιώνα.
Τα νέα όμως δεν είναι ευχάριστα ούτε γι αυτούς που επιλέγουν διατροφή πλούσια σε λιπαρά και φτωχή σε υδατάνθρακες. Μπορεί να χάνουν ένα κιλό περισσότερο στην αρχή, αλλά η απώλεια βάρους διατηρείται μόνο επί έξι μήνες. Μετά πολλοί άνθρωποι ή σταμάτησαν να χάνουν βάρος η ξαναπήραν κιλά σταματώντας τη δίαιτα. Η μακροπρόθεσμη τήρηση των στερητικών κανόνων είναι εξαιρετικά δύσκολη και ανεξαρτήτως διατροφικής επιλογής, οι περισσότεροι εγκαταλείπουν τη δίαιτα πολύ πριν κλείσουν χρόνο. Ίσως γιατί σε πολλές περιπτώσεις η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στη παιδική ηλικία, μπουκώνουμε, ασκώντας όση πίεση διαθέτουμε, τα παιδιά όταν είναι μικρά και όταν μεγαλώσουν κάπως, εκεί στην εφηβεία, τα μαλώνουμε γιατί πάχυναν.
Στην Ελλάδα 600.000 παιδιά και έφηβοι, ποσοστό που υπερβαίνει το 30% είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα. Οι αιτίες είναι πολλές και έχουν σχέση με τη διατροφή, τα γονίδια, το περιβάλλον, τον τρόπο ζωής. Όταν και οι δύο γονείς είναι παχύσαρκοι, τα παιδιά έχουν 80% πιθανότητα να αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα. Η πιθανότητα αυτή μειώνεται στο 40% όταν είναι παχύσαρκος μόνο ο ένας γονιός και στο 8% όταν και οι δύο έχουν φυσιολογικό βάρος.
Χρειάζεται διατροφική παιδεία για να κάνουμε υγιεινές επιλογές, ξεκινώντας από το σπίτι και το σχολείο. Οι παχύσαρκοι γονείς δημιουργούν ένα διατροφικό περιβάλλον για τα παιδιά τους που ενθαρρύνουν που τα ενθαρρύνει και κάνει εύκολη την επιλογή τροφών πλούσιων σε κορεσμένα λιπαρά και θερμίδες. Η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή, που δεν βασίζεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα, προφυλάσσει, ενώ το έτοιμο φαγητό, τα φαστ φουντ, τα αναψυκτικά και τα γλυκά παχαίνουν. Η θεραπεία της παχυσαρκίας, όπως προκύπτει από τα νεότερα δεδομένα, απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση, που πρέπει να στοχεύει στην εκπαίδευση, στη διαιτητική παρέμβαση με περιορισμό θερμίδων, την αύξηση της δραστηριότητας, την άσκηση και την αλλαγή τρόπου ζωής.
Ο Ναβίντ Σατάρ καθηγητής της Μεταβολικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Γλασκώβης, ανέφερε, βλέποντας ένα ποτήρι μισογεμάτο. ότι όλες οι δίαιτες είναι αποτελεσματικές σε μέτριο βαθμό. Πρέπει, είπε, να κάνουμε πολύ περισσότερα πράγματα για να διατηρήσουμε την όποια απώλεια βάρους. Παράλληλα να βοηθήσουμε τα παιδιά και τους ενήλικες να μην γίνουν υπέρβαροι με εξειδικευμένες μελέτες, τις οποίες δεν έχουμε. Απαιτείται κυβερνητική αρωγή και βοήθεια από τη βιομηχανία τροφίμων, για να μεταβληθεί η σύσταση ορισμένων τροφών και ο κόσμος να μπορεί να κάνει πιο υγιεινές επιλογές.
Για εμάς η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή μπορεί να είναι η πυξίδα. Πρόκειται για μια διατροφή πλούσια σε λιπαρά, που όμως περιλαμβάνει πολυακόρεστα λίπη, όπως υο ελαιόλαδο με πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, ξηρούς καρπούς, ψάρι και λίγο κρέας χωρίς να αποκλείει και αμυλούχα τρόφιμα, όπως το ψωμί και τα μακαρόνια. Είναι μια καλή πρόταση για παιδιά. Μια-δυο φορές την εβδομάδα ψητό ή βραστό ψάρι, άλλες τόσες όσπρια, δύο-τρεις φορές την εβδομάδα κρέας. Να τρώνε σπιτικό φαγητό και αν περιορίσουν: γλυκά, παγωτά, αλμυρά επεξεργασμένα τρόφιμα και αναψυκτικά. Να αντικαταστήσουμε το άσπρο ψωμί με μαύρο, τα άσπρα ζυμαρικά και το ρύζι με προϊόντα ολικής αλέσεως. Να ξεκολλήσουν λίγο από την τηλεόραση και τα κομπιούτερ και να βρούνε μια σωματική δραστηριότητα, που τους αρέσει να ασχολούνται δυο τρεις φορές την εβδομάδα. Εάν είναι πεισμένοι και αποφασιστικοί οι γονείς δεν θα ακολουθήσουν τα παιδιά; Αναψυκτικά και προϊόντα περιπτέρου, τσιπς γαριδάκια δεν έχουν θέση στην παιδική διατροφή. Ας προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τους πολλούς υδατάνθρακες και τις μπισκοτόκρεμες, με τις οποίες φουσκώνουμε τα βρέφη. Ακόμη και μωρά δώδεκα μηνών μπορεί αν είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα, η κοιλίτσα και το προγουλάκι δεν γίνεται, όπως λένε οι γιαγιάδες, ύψος. Καλύτερα να του δώσουμε να μασουλίσει ένα φρούτο. Εάν μάθει στους χυμούς θα χάσει τις φυτικές ίνες και δεν θα πίνει νερό, γιατί θα του φαίνεται άνοστο. Δώστε μεγάλη σημασία στη σωματική άσκηση και περιορίστε το χρόνο στις οθόνες. Αυτά περίπου λένε οι παιδίατροι τις τελευταίες δεκαετίες, συστάσεις που καμιά έρευνα δεν μπορεί να ανατρέψει γιατί έχουν διαχρονική αξία. Και παράλληλα τονίζουν την αξία που έχει το προσωπικό παράδειγμα: Όχι καθημερινά σουβλάκια και σοκολάτες. Και ας μην ξεχνάμε, τα παχύσαρκα παιδιά γίνονται παχύσαρκοι ενήλικες, εν δυνάμει ασθενείς …
