Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Α’
Η ισχαιμική καρδιοπάθεια κατέχει τη μερίδα του λέοντος στις κύριες αιτίες θνητότητας παγκοσμίως. Η θνητότητα από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου έχει μειωθεί τα τελευταία 20 χρόνια, ως αποτέλεσμα των εξελίξεων της φαρμακευτικής θεραπείας και των επεμβατικών μεθόδων στην πρώιμη φάση του επεισοδίου. Παρόλα αυτά, επειδή είναι περισσότεροι οι επιζώντες σήμερα από στεφανιαία νόσο, παρατείνεται η γήρανση του πληθυσμού και αυξάνονται οι επιπτώσεις του σακχαρώδη διαβήτη, της παχυσαρκίας, της φυσικής αδράνειας και του μεταβολικού συνδρόμου. Και οι συνολικοί θάνατοι από την καρδιαγγειακή νόσο έχουν αυξηθεί κατά 2.5% ανά έτος.
Σήμερα, έχουμε στη θεραπευτική μας φαρέτρα πολλά φάρμακα, που ευτυχώς κάνουν πιο αποδοτική την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων. Σ’ αυτά έρχονται να προστεθούν, μετά από τα πολλά υποσχόμενα δεδομένα επιδημιολογικών παρατηρήσεων αλλά και κλινικών μελετών, τα Ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
Τα επιστημονικά δεδομένα και των τελευταίων ετών υποδεικνύουν ότι τα Ω-3 κατέχουν πλέον θέση επί ίσοις όροις στις θεραπευτικές επιλογές μας. Αλλά ας δούμε τι είναι αυτά τα ονομαστά Ω-3.
Τα Ω-3 είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα που δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του ο οργανισμός, άλλα πρέπει να τα προσλάβει από εξωγενείς πηγές, κυρίως θαλασσινά. Τα ψάρια προσλαμβάνουν αρχικά το Ω-3 από τους χλωροπλάστες των θαλάσσιων φυτών και το φυτοπλαγκτόν της αρχικής τροφικής αλυσίδας. Συνιστάται συχνή και αυξημένη κατανάλωση θαλασσινών, με μόνο πρόβλημα το τίμημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος, δηλαδή την ενδεχόμενη πρόσληψη της αυξημένης συγκέντρωσης τοξικών ουσιών, όπως υδραργύρου, διοξινών κ.ά. Τα τελευταία χρόνια έχουμε στη διάθεση μας καθαρής, συμπυκνωμένης μορφής Ω-3 σε ζελατινώδεις κάψουλες, και μάλιστα κεκαθαρμένων από βαρέα μέταλλα και ανεπιθύμητα υποπροϊόντα, για ιατρική χορήγηση. Επιδημιολογικά δεδομένα έχουν δείξει ότι η αυξημένη πρόσληψη ψαριών και Ω-3 μειώνουν τον κίνδυνο αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων σε γυναίκες, καθώς επίσης τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο και τη θνητότητα σε διαβητικές γυναίκες. Επιπρόσθετα επιδημιολογικά δεδομένα σε ηλικιωμένους έδειξαν ότι η κατανάλωση ψαριών, ψητών ή στο φούρνο, μειώνει τον κίνδυνο για εγκεφαλικά, αλλά αντίθετα δεν φαίνεται να υπάρχει όφελος σε πρόσληψη τηγανιτών ψαριών. Επίσης, άλλες παρατηρήσεις υποδεικνύουν ότι πρόσληψη Ω-3 από φυσικές πηγές, π.χ. καρύδια, είναι μία ήπια εναλλακτική πρόταση, σε περιπτώσεις αδυναμίας πρόσληψης θαλασσινής προέλευσης Ω-3.
Σε μελέτη μετανάλυσης που περιλάμβανε μεγάλους πληθυσμούς, παρατηρήθηκε ευεργετική δοσοεξαρτωμένη σχέση κατανάλωσης ψαριών και μείωσης στεφανιαίων θανάτων. Τα Ω-3 λιπαρά αυξάνουν τη δραστηριότητα της λίπανσης και έτσι μειώνουν μέχρι 45% τα τριγλυκερίδια του αίματος με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Επίσης, μειώνουν ελαφρά τα επίπεδα χοληστερόλης με παράλληλη μικρή αύξηση της HDL χοληστερόλης. Τα Ω-3 αποτελούν εναλλακτική λύση, σε ανάγκη συγχορήγησης με υπολιπιδαιμικά φάρμακα, στη θεραπεία σύνθετης μικτής υπερλιπιδαιμίας, χωρίς μάλιστα να χρειάζεται επιπρόσθετος βιοχημικός έλεγχος αναφοράς στην έναρξη της θεραπείας.
