Το περπάτημα είναι ο πιο ελεύθερος και ανεξάρτητος τρόπος μετακίνησης. Σχεδόν κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το ποδήλατο. Διεισδύει παντού. Μεταφέρεται από οχήματα δημόσιας συγκοινωνίας, ανεβαίνει σκάλες, μπαίνει στο ασανσέρ, το παίρνεις στα χέρια. Περπάτημα και ποδήλατο θεωρητικά θα εξασφάλιζαν την απόλυτη προσπελασιμότητα. Στην πράξη συναντούν άπειρα εμπόδια, που στη χώρα μας υποχρέωσαν τον ποδηλάτη και αρκετούς από κάποιες κατηγορίες πεζών (άτονα με κινητικές δυσκολίες, ηλικιωμένους, μικρά παιδιά) να περιορίσουν την παρουσία τους στο δρόμο. Σε συνθήκες ανησυχητικής αύξησης των ποσοστών παχυσαρκίας είναι εύλογο, περπάτημα και ποδήλατο, που συνδυάζουν μετακίνηση και άσκηση του κορμιού, να προσελκύουν το ενδιαφέρον. Συγχρόνως είναι αθώα ως προς τη ρύπανση και το θόρυβο. Περπάτημα και ποδήλατο είναι μετακινήσεις δωρεάν. Στην εποχή της εμπορευματοποίησης, όπου οι μεν δραστηριότητες χωρίς πληρωμή είναι όλο και πιο σπάνιες, η δε κίνηση και στάθμευση των υπόλοιπων μέσων μεταφοράς γίνεται όλο και πιο ακριβή, περπάτημα και ποδήλατο αναδεικνύονται σε σύμβολα ελεύθερης βίωσης της πόλης. Η τελευταία εκφράζεται από την αρνητική στάση πεζών και ποδηλατών απέναντι στους κανόνες κυκλοφορίας. Είναι συστηματικοί παραβάτες ή, από μια άλλη σκοπιά, σταθεροί διεκδικητές μιας διαφορετικής και λιγότερο μηχανοποιημένης αστικής εικόνας. Το περπάτημα κυρίως, αλλά και το ποδήλατο, είναι οι πιο ειρηνικοί τρόποι μετακίνησης. Ωστόσο, ενώ δεν αποτελούν κίνδυνο για τους άλλους, είναι εξαιρετικά ευάλωτοι απέναντι στα αυτοκίνητα και τα μηχανοκίνητα δίκυκλα. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για π.χ. 1000 μ. διαδρομής με περπάτημα οι πιθανότητες ατυχήματος είναι δεκαπλάσιες και με ποδήλατο οκταπλάσιες σε σχέση με αυτοκίνητο.
Τώρα στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα, χάρη σε όλα τα παραπάνω και ίσως πιο πολύ λόγω του εντεινόμενου κορεσμού, που αύριο θα οφείλεται στα ‘καθαρά’ αυτοκίνητα, ο σχεδιασμός δίνει έμφαση σε περπάτημα και ποδήλατο, αναγνωρίζοντάς τα ως δυο από τις πιο μοντέρνες συνιστώσες των πολιτικών βιώσιμης κινητικότητας. Πράγματι καταλαμβάνουν ελάχιστο χώρο, ενώ συγχρόνως η παρουσία τους, σύμβολο ποιότητας ζωής, είναι εξαιρετικά σημαντική για το κοινωνικό περιβάλλον. Η προοπτική της βιώσιμης πόλης περιγράφει ένα κατ’ εξοχήν κοινωνικό στόχο με δρόμους ζωντανούς, ανθρώπους χαρούμενους, ανοικτούς στην επικοινωνία, που θα απολαμβάνουν τη μετακίνηση, βιώνοντας την με όλες τους τις αισθήσεις.
Περπάτημα και ποδήλατο, μετακινήσεις εξαρτώμενες από την ανθρώπινη αντοχή, είναι προφανώς βολικές κυρίως για μικρές αποστάσεις.
Ο στόχος λοιπόν να αυξηθεί στο δρόμο σημαντικά ο αριθμός πεζών και ποδηλατών προϋποθέτει μια μεγάλη εκστρατεία γενικότερης οργάνωσης της κυκλοφορίας που θα επανιεραρχήσει τις προτεραιότητες. Η μέχρι τώρα απόδοση απόλυτης προτεραιότητας στο αυτοκίνητο αποδείχθηκε αδιέξοδη και συγχρόνως κατέστρεψε την πόλη. Αν δοθεί προβάδισα στον πεζό θα αποκατασταθούν οι ποιότητες και η ιστορική μνήμη του αστικού χώρου.
Πεζός, για λίγο ή πολύ, είναι καθημερινά ο καθένας. Επομένως ο σχεδιασμός για αυτόν απευθύνεται σε όλους. Σήμερα, οι πεζοί, είναι ανίσχυροι και ευάλωτοι απέναντι στη δυναμική των μηχανικών μέσων. Μόνο με προνομιακές για αυτούς λύσεις μπορούν να σταθούν στο δρόμο με αξιοπρέπεια. Θα ήταν σωστό ο σχεδιασμός για τον πεζό να τηρεί εκείνους τους ελάχιστους όρους που εγγυώνται την ασφαλή και άνετη κίνηση όχι των νέων και υγιών αλλά εκείνων με κινητικές δυσκολίες που στη χώρα μας αριθμούν εκατοντάδες χιλιάδες. Πρόκειται για άτομα που συχνά δεν μπορούν να οδηγήσουν, επομένως είναι δέσμια της δημόσιας συγκοινωνίας και του περπατήματος. Αν η πόλη είναι φιλική για αυτούς, όπως το οφείλει σε μια πολιτισμένη κοινωνία, τότε θα είναι για όλους.
Τελικός στόχος όλων των εμπλεκόμενων φορέων – Δήμος & Περιφέρεια, είναι να προτρέψει τους πολίτες να επιλέξουν ενεργητικούς τρόπους μετακίνησης ή να συνδυάσουν περπάτημα και ποδηλασία εξασφαλίζοντας πολλαπλά οφέλη όπως η ευελιξία η κοινωνική και οικονομική προσβασιμότητα, η αξιοπιστία, οι μηδενικές εκπομπές ρύπων και ο θετικός αντίκτυπος στην υγεία.
Περπάτημα – Ποδήλατο
Του Αθανάσιου Κάππα, Πολ. Μηχανικού & Συγκοινωνιολόγου, MSc.Civil & Traffic Eng