Άρχισαν την Παρασκευή και κορυφώνονται αύριο Τρίτη οι εκδηλώσεις μνήμης από τη βουλγαρική θηριωδία στη Δράμα τον Σεπτέμβριο του 1941.
Η ανάγλυφη περιγραφή του Δημήτρη Πασχαλίδη στα «Χ» για τα θλιβερά γεγονότα της εποχής.
Άρχισαν την Παρασκευή και κορυφώνονται την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου οι εκδηλώσεις για την επέτειο της σφαγής του Δραμινού λαού από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων μνήμης, όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος την Τρίτη τα καταστήματα της πόλης θα είναι κλειστά.
Οι επετειακές εκδηλώσεις Μνήμης για τη «Σφαγή της Δράμας» από τα βουλγαρικά στρατεύματα κατοχής άρχισαν από την κοινότητα Νικοτσάρας την Παρασκευή, όπου και τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο που βρίσκεται εκεί. Την ίδια ημέρα ακολούθησαν ανάλογες εκδηλώσεις στην κοινότητα Μυλοποτάμου. Αντίστοιχα, στην κοινότητα Καλού Αγρού και την κοινότητα Κουδουνίων πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις το Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου.
Στην κοινότητα Χωριστής πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις στο μνημείο των θυμάτων χθες Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου. Στην κοινότητα Δράμας, αύριο Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου στον ιερό ναό Αγίου Νικολάου θα τελεσθεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και Ιερό Μνημόσυνο από τις 7 το πρωί έως και τις 10:30 π.μ. όπως έκανε γνωστό η Ιερά Μητρόπολη Δράμας ενώ αμέσως μετά, στις 11.00 θα ακολουθήσει επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των θυμάτων της βουλγαρικής κατοχής απέναντι από το ξενοδοχείο Ξενία. Στις 17.30 θα τελεσθεί επιμνημόσυνη δέηση στο Μνημείο του Κορυλόβου και στις 17.45 θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των αδελφών Ζαχαροπούλου και Μπρέζα που βρίσκεται απέναντι από τους πρόποδες του Κορυλόβου, στον δρόμο προς την κοινότητα Μοναστηρακίου.
Η επέτειος της «Σφαγής της Δράμας» στις 29 Σεπτεμβρίου συνοδεύεται κάθε χρόνο από εκδηλώσεις στη μνήμη των θυμάτων της βουλγαρικής κατοχής. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι συνοδεύεται από γεγονότα και μνήμες των ανθρώπων που βίωσαν εκείνη την περίοδο. Γεγονότα που καταγράφηκαν μεταξύ άλλων και μετά από την εξαντλητική έρευνα του δασκάλου – ιστορικού – ερευνητή και συγγραφέα Δημήτρη Πασχαλίδη ο οποίος είχε περιγράψει σε ρεπορτάζ των “Χ” με ανάγλυφο τρόπο, την επίμαχη περίοδο μιλώντας και για την έρευνα του η οποία περιλαμβάνεται στο βιβλίο με τίτλο “Τα γεγονότα της Δράμας (Σεπτέμβριος Οκτώβριος του 1941). Το εν λόγω βιβλίο, το οποίο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 2004, συνέγραψε με τον Ιστορικό και διδάκτορα Τάσο Χατζηαναστασίου.
Αναφερόμενος στα θλιβερά γεγονότα που σημάδεψαν με αιματηρό τρόπο την ιστορία της Δράμας ο κ. Πασχαλίδης είπε στα “Χ” ότι: «Προηγήθηκε η εξέγερση εναντίον των βουλγαρικών στρατευμάτων κατοχής το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου του 1941. Όσοι πήραν μέρος στην εξέγερση, που ήταν η πρώτη οργανωμένη αντιστασιακή ενέργεια στην σκλαβωμένη Ελλάδα, ήταν απλοί άνθρωποι από τη Δράμα και τα χωριά του κάμπου με μνήμες από τις δυο προηγούμενες βουλγαρικές κατοχές που δεν άντεχαν να βλέπουν τους ίδιους κατακτητές να σφετερίζονται για τρίτη φορά την γη και την περιουσία τους. Οι Έλληνες αντάρτες χτύπησαν 22 οικισμούς και σκότωσαν 47 Βούλγαρους και βουλγαρίζοντες. Εκείνο το βράδυ χτύπησαν οι καμπάνες και υψώθηκαν ελληνικές σημαίες και κόκκινες επαναστατικές. Το θαύμα όμως κράτησε μόνο μια νύχτα. Στην συνέχεια ακολούθησε ο Γολγοθάς.
Στη Δράμα που υπήρξε μικρή αντάρτικη δραστηριότητα από τα ξημερώματα της 29ης Σεπτεμβρίου του 1941 άρχισαν μαζικές συλλήψεις από τους Βουλγάρους. Άρχισαν ομαδικές εκτελέσεις στην περιοχή του Ινστιτούτου Καπνού, στον Κορύλοβο, στο Γυμνάσιο Αρρένων, πίσω από το πάρκο των Κομνηνών, στην οδό Μεγάλου Αλεξάνδρου και νεκροταφεία της Στενημάχου. Ο συνολικός αριθμός των θυμάτων μόνο μέσα στην πόλη της Δράμας ήταν τουλάχιστον 562 ψυχές. Βαρύς ήταν ο φόρος αίματος των αντιποίνων και στο Δοξάτο την ίδια ημέρα. Τρομερά βουλγαρικά αντίποινα υπήρξαν και στην Χωριστή στις 30 Σεπτεμβρίου του 1941 όπου 147 αθώοι έφηβοι, άνδρες και γέροντες εκτελέστηκαν ομαδικά στην Γκιόλα της Χωριστής.
Η προσωπική μαρτυρία του Δημήτρη Πασχαλίδη στη Χωριστή
Για τα γεγονότα, ειδικότερα στην περιοχή της Χωριστής, ο κ. Δημήτρης Πασχαλίδης είχε και προσωπικά βιώματα σε νηπιακή σχεδόν ηλικία τα οποία περιέγραψε στα “Χ” ιδιαίτερα γλαφυρά: «Aν και ήμουν 6 χρονών όταν έγινε η εξέγερση του 1941, έγινα και εγώ μάρτυρας της σφαγής στην Χωριστή στις 30 Σεπτεμβρίου του 1941. Το βράδυ της 28ης Σεπτεμβρίου που ήρθαν οι Έλληνες αντάρτες στην Χωριστή ακούγαμε πολυβολισμούς. Ο πατέρας μου κατάλαβε τι συμβαίνει και υπό τον φόβο των αντιποίνων που θα ακολουθούσαν έφυγε με πολλούς ακόμη για το βουνό. Την επόμενη ημέρα (29 Σεπτεμβρίου) οι Βούλγαροι μας συγκέντρωσαν στην Γκιόλα (μπαίνοντας στη Χωριστή). Η εκτέλεση εκεί δεν έγινε διότι ένας Βούλγαρος εύελπις αξιωματικός πήρε την απόφαση να πάρει μόνο 16-17 παιδιά σαν ομήρους στη Δράμα και άφησε να φύγουν όλους τους υπόλοιπους που ήταν συγκεντρωμένοι στην Γκιόλα. Στις 30 Σεπτεμβρίου οι Βούλγαροι συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους της Χωριστής που δεν έφυγαν στα βουνά. Ήταν οι πιο αθώοι. Αυτοί που δεν είχαν καμία σχέση με την εξέγερση. Οι Βούλγαροι τους είπαν να βγουν από τα σπίτια τους, διότι θα έκαιγαν το χωριό. Οι κάτοικοι μάζεψαν όσα μπορούσαν από τα υπάρχοντά τους και συγκεντρώθηκαν και πάλι στην Γκιόλα. Στη 1 το μεσημέρι ήρθε διαταγή να γίνει εκτέλεση. Άφησαν τα γυναικόπαιδα ελεύθερα και κράτησαν μόνο τους άνδρες που είχαν τα χέρια σηκωμένα ψηλά. Επικρατούσε μεγάλη ζέστη. Κάποια στιγμή έδιωξαν όλα τα γυναικόπαιδα. Είχαμε απομακρυνθεί περίπου 300-400 μέτρα. Τότε άρχισε ο ήχος των πολυβόλων. Η μάνα μου κάλυψε το πρόσωπό μου με τα χέρια της. Αλλά ήταν λίγο ανοιχτά και θυμάμαι πολύ καλά τους ανθρώπους να τινάζονται ψηλά. Την ίδια ώρα σκότωναν όσους προσπαθούσαν να βγουν από την Γκιόλα. Γλύτωσαν 2-3 από αυτή την κατάσταση. Αυτή η κατάσταση με έκαιγε μεγαλώνοντας. Άρχισα να ρωτώ “γιατί έγιναν όλα αυτά”. Δεν μου απαντούσε κανείς διότι είχε μεσολαβήσει ο εμφύλιος και ο κόσμος ήταν μαζεμένος. Από το 1980 και έπειτα άρχισα να ερευνώ συστηματικά αυτή την εξέγερση μέχρι να ολοκληρωθεί το 2003 το βιβλίο με τίτλο «Τα γεγονότα της Δράμας (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος του 1941)» που έγραψα με τον διδάκτορα Τάσο Χατζηαναστασίου από την Κύπρο και το οποίο επιμελήθηκε στο σύνολό του, ο Χρίστος Π. Φαράκλας».