Αναδημοσίευση άρθρου του Χριστόδουλου Ι. Στεφανάδη, Καθηγητή Καρδιολογίας, Διευθυντή Athens Heart Center, Ιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Τη στήλη επιμελείται ο Αχιλλέας Παπαδόπουλος, Ειδικός Καρδιολόγος
Πριν από αρκετά χρόνια ταξίδευσα στην Ιαπωνία. Ήταν το πρώτο μου ταξίδι εκεί. Σκοπός η προώθηση μιας νέας τότε τεχνικής στην επεμβατική καρδιολογία, που είχε επινοηθεί και εξελιχθεί στην Πανεπιστημιακή κλινική του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου της Αθήνας.
Μου έκανε εντύπωση, εκτός των άλλων εντυπωσιακών στη χώρα του «ανατέλλοντος ηλίου», ο αριθμός των ατόμων που φορούσαν προστατευτικές μάσκες προσώπου… Στο μετρό, στο δρόμο, σε εσωτερικούς χώρους. Μια εικόνα σπανιότατη τότε για τη χώρα μας, όπου προστατευτικές μάσκες προσώπου φορούσαν μόνο οι ανοσοκατεσταλμένοι από χημειοθεραπεία και οι μεταμοσχευμένοι, με μοναδικό σκοπό να προφυλαχθούν από το υγιές περιβάλλον. Επειδή αποκλειόταν να υπάρχει στο Τόκιο τόσο μεγάλος αριθμός πολιτών σε ανοσοκαταστολή από χημειοθεραπεία ή με μεταμόσχευση οργάνου, ρώτησα (με αφέλεια) και έμαθα. Η μεγάλη πλειονότητα των Ιαπώνων που φορούσαν τις μάσκες έπασχαν από ιογενή λοίμωξη του αναπνευστικού (κοινό κρυολόγημα ή και γρίπη) και ήθελαν να προφυλάξουν τους συμπολίτες τους! Χωρίς να τους το επιβάλλει κανείς, χωρίς αστυνομικό έλεγχο, χωρίς πρόστιμα. Η ατομική ευθύνη σε όλο το μεγαλείο της!
Είναι αυτή η συμπεριφορά που ο μεγάλος Σταγειρήτης φιλόσοφος Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια», περί ήθους και ηθικής, περιγράφει ως συνευθύνη του κάθε πολίτη ως μέρος μιας κοινωνίας και μιας οργανωμένης Πολιτείας. Δηλαδή δεν αρκεί ένα άτομο να έχει γενικά σωστή συμπεριφορά, αλλά θα πρέπει οι ενέργειες και οι πράξεις του να είναι ωφέλιμες και συμβατές και με τους κανόνες της πόλης όπου ζει.
Η χώρα μας, όπως και όλος ο πλανήτης, σαρώνεται από την πανδημία του κορωνοϊού. Η επιστημονική κοινότητα, πρώτη φορά με τόση πίεση, βρίσκεται εμπρός σε μια νόσο που προκαλεί πανδημία, για την οποία πριν λίγους μήνες δεν γνώριζε τίποτα ούτε στο διαγνωστικό ούτε στο θεραπευτικό πεδίο. Με πρωτοφανή ταχύτητα για τα μέχρι σήμερα δεδομένα της ιατρικής αναπτύχθηκαν αξιόπιστα διαγνωστικά τεστ και μέσα από ένα τεράστιο δημοσιευμένο επιδημιολογικό και κλινικό υλικό μάθαμε τον τρόπο μετάδοσης τού επικίνδυνου ιού, την κλινική εικόνα των ασθενών, καθορίσαμε τις ευπαθείς ομάδες και αρχίσαμε να κατανοούμε την περίεργη κλινική πορεία της νέας νόσου. Επισημάναμε μέσα από πλήθος δοκιμών φάρμακα και συνδυασμούς φαρμάκων που δεν θεραπεύουν, αλλά βελτιώνουν την πρόγνωση των ασθενών. Και με ταχύτατους ρυθμούς, που κινούνται στα όρια της δεοντολογίας, δοκιμάζονται εμβόλια προστασίας.
Αλλά μέχρι τώρα τα μόνα αποτελεσματικά μέσα πρόληψης από τη μετάδοση του ιού έχει αποδειχθεί ότι είναι ο κοινωνικός εγκλεισμός (η καραντίνα), η αποφυγή κοινωνικού συγχρωτισμού, η ατομική υγιεινή και η προστατευτική μάσκα.
Οι ειδικοί Λοιμωξιολόγοι και Επιδημιολόγοι συνεχώς ενημερώνουν το κοινό για την αξία της πρόληψης και ειδικότερα για τη χρήση της προστατευτικής μάσκας. Η συνεχής και καθημερινή ενημέρωση από όλα τα ΜΜΕ και τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τείνει να γίνει κουραστική.
Παρόλα αυτά, μερίδα συμπολιτών μας αρνείται να συμμορφωθεί. Αρνείται τα αδιάσειστα επιστημονικά δεδομένα και επικαλείται ατεκμηρίωτες έως και γραφικές απόψεις για την πανδημία και για τη χρήση της μάσκας. Αμφισβητεί την ύπαρξη της πανδημίας. Πιστεύει ότι η μάσκα βλάπτει την υγεία. Πιστεύει ότι η μάσκα είναι μέσο του κράτους για να φιμώσει τους πολίτες. Αυτή η κατηγορία των συμπολιτών μας είναι μικρή. Όμως δεν παύει να αποτελεί κίνδυνο για τους υπόλοιπους, τους πολλούς που ακολουθούν τις οδηγίες των ειδικών και της πολιτείας. Από αυτούς τους συμπολίτες μας που αρνούνται τη χρήση της μάσκας λείπει το αίσθημα της συνευθύνης που περιέγραψε ο Αριστοτέλης πριν 2500 χρόνια! Δηλαδή οι ενέργειες και οι πράξεις τους όχι μόνο δεν είναι ωφέλιμες, αλλά είναι επιβλαβείς για την κοινωνία μέσα στην οποία ζουν.
Και τότε δυστυχώς για αυτούς τους συμπολίτες μας τη θέση της συνευθύνης που δεν έχουν παίρνει η συμμόρφωση, δηλαδή η επιβολή της πρέπουσας συμπεριφοράς από το κράτος, που έχει την τελική ευθύνη για την προστασία της υγείας του συνόλου των πολιτών. Θεσμοθετημένη συμμόρφωση και για τη δική τους υγεία. Και για τη δική τους ζωή…
…Σκέπτομαι ξανά τις εικόνες από το Τόκιο πριν από δεκαετίες. Σκέπτομαι τη συνευθύνη των Ιαπώνων με τις μάσκες, τότε που δεν υπήρχε ο κορωνοϊός, αλλά ήθελαν να προφυλάξουν τους συμπολίτες τους από ένα κοινό κρυολόγημα.