Του Αθανάσιου Κάππα, Πολιτικού Μηχανικού-Συγκοινωνιολόγου
Η συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα πλαστικών, ο αντίκτυπός τους στη βιοποικιλότητα και η συμβολή τους στην κλιματική αλλαγή, καθώς και ο τρόπος αντιμετώπισής τους στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας βρίσκονται εδώ και χρόνια στο θεματολόγιο πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πανδημία Covid-19 έχει στρέψει την προσοχή ακόμα περισσότερο στα πλαστικά απόβλητα, με εικόνες από μάσκες και μεγάλες ποσότητες προστατευτικού εξοπλισμού μίας χρήσης στις θάλασσές μας. Στην έκθεση για την κυκλική οικονομία πλαστικών που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (Ε.Ο.Π.) αναλύει την ανάγκη και τις δυνατότητες μετάβασης σε μία κυκλική και βιώσιμη προσέγγιση όσον αφορά τη χρήση πλαστικών.
Ενώ η ευαισθητοποίηση, η ανησυχία και η δράση σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των πλαστικών στο θαλάσσιο περιβάλλον και αλλού έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν πολλές άλλες, λιγότερο γνωστές επιπτώσεις από τα πλαστικά, όπως, μεταξύ άλλων, η συμβολή τους στην κλιματική αλλαγή και στις νέες προκλήσεις που θέτει η πανδημία Covid-19.
Η έκθεση εξετάζει την παραγωγή, την κατανάλωση και το εμπόριο πλαστικών, τον αντίκτυπό τους στο περιβάλλον και στο κλίμα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους και διερευνά τη μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία πλαστικών μέσω τριών οδών στις οποίες συμμετέχουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, η βιομηχανία και οι καταναλωτές.
Οι προκλήσεις που θέτουν τα πλαστικά οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι τα συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης που χρησιμοποιούμε δεν είναι βιώσιμα. Η πανδημία Covid-19 και η κλιματική αλλαγή έχουν εντείνει την προσοχή του κοινού στην κρίση των πλαστικών αποβλήτων που αντιμετωπίζουμε. Είναι εμφανές ότι η καλύτερη επιλογή μας είναι η μετάβαση σε μία θεμελιωδώς βιώσιμη και κυκλική οικονομία πλαστικών, στην οποία θα κάνουμε πιο συνετή χρήση πλαστικών και θα μπορούμε να τα επαναχρησιμοποιούμε και να τα ανακυκλώνουμε με καλύτερο τρόπο. Επιπλέον, αφετηρία μας θα πρέπει να είναι η παραγωγή πλαστικού από ανανεώσιμες πρώτες ύλες.
Η έκθεση δείχνει ότι η παραγωγή, η χρήση και το εμπόριο πλαστικών συνεχίζουν να αυξάνονται. Ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτικών και πρωτοβουλιών της Ε.Ε. έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτουν τα πλαστικά, ιδίως εκείνων που προκύπτουν από τα πλαστικά μίας χρήσης. Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη παγκοσμίως ολοκληρωμένη στρατηγική για τα πλαστικά σε μία κυκλική οικονομία, στην οποία καθορίζεται η προσέγγιση της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτουν τα πλαστικά, ακολουθούμενη το 2019 από την Οδηγία για τα πλαστικά μίας χρήσης.
Η έκθεση του Ε.Ο.Π. επισημαίνει τρεις τρόπους για τη μελλοντική πορεία, στους οποίους περιλαμβάνονται η εξυπνότερη χρήση πλαστικών, η αυξημένη κυκλικότητα και η χρήση ανανεώσιμων πρώτων υλών. Ο συνδυασμός όλων αυτών μπορεί να συμβάλει στην εξασφάλιση ενός βιώσιμου και κυκλικού συστήματος πλαστικών.
Πανδημία Covid-19 και πλαστικά
Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει αλλαγές στην παραγωγή, στην κατανάλωση και στα απορρίμματα πλαστικών. Οι πλαστικές μάσκες παίζουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό της περαιτέρω εξάπλωσης της Covid-19. Ωστόσο, η ραγδαία αύξηση των πλαστικών αποβλήτων λόγω της ζήτησης για μάσκες και γάντια, καθώς και η αλλαγή της παραγωγής και χρήσης πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, όπως τα δοχεία φαγητού σε πακέτο και οι πλαστικές συσκευασίες για διαδικτυακές πωλήσεις, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες της Ε.Ε. βραχυπρόθεσμα για τον περιορισμό της ρύπανσης από πλαστικά και τη μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και κυκλικό σύστημα πλαστικών.
Τα κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της μη βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης πλαστικών
Υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον και κερδοφόρες ευκαιρίες για την αλλαγή των παραδοσιακών επιχειρηματικών μοντέλων ώστε να καταστούν πιο κυκλικά, διευκολύνοντας την επαναχρησιμοποίηση υλικών και προϊόντων ώστε να παραμένουν στην οικονομία το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα. Σε ενημερωτικό σημείωμα του Ε.Ο.Π. με τίτλο «A framework for enabling circular business models in Europe», («Ένα πλαίσιο για τη διευκόλυνση των κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων στην Ευρώπη»)», που δημοσιεύεται επίσης σήμερα, προσδιορίζονται οι δράσεις που μπορούν να αναληφθούν για την αποτελεσματική εφαρμογή των κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων. Στο δελτίο προσδιορίζονται επίσης οι παράγοντες που διευκολύνουν την ανάπτυξη των μοντέλων αυτών σε ευρεία κλίμακα στο πλαίσιο της αναμενόμενης μετάβασης σε μία κυκλική οικονομία. Μια τέτοια μετάβαση θα απαιτήσει τη θέσπιση κατάλληλων υποστηρικτικών πολιτικών και συμπεριφορών που οδηγούν σε αλλαγές στην κατανάλωση και την εκπαίδευση.
Πηγή:eea.europa.eu
