Μετά από αίτηση του Πολιτιστικού και Μορφωτικού Συλλόγου Δοξάτου, με απόφαση του Συμβουλίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το Σπαθουράκι και το Σπαθόλαδο, ως Εθνοβοτανικές γνώσεις και πρακτικές του Δοξάτου Δράμας.
To αίτημα είχε κατατεθεί από το 2022 αλλά καθώς οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες, ήρθε η ώρα τώρα για να ενταχθούν τα στοιχεία αυτά του Δοξάτου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, όπως είπε στα ΧΡΟΝΙΚΑ της Δράμας η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Δοξάτου, Μαρία Ζαφειροπούλου, ευχαριστώντας μάλιστα την Φιλόλογο, Δήμητρα Χατζηδημητρίου για την καθοριστική συμβολή της στο όλο εγχείρημα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή τριών νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, μεταξύ αυτών το Σπαθουράκι και το Σπαθόλαδο του Δοξάτου με την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, να δηλώνει:
«Η εγγραφή των τριών νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς αναδεικνύει τον πλούτο και την πολυφωνία της πολιτισμικής δημιουργίας, η οποία διατρέχει όλη την ελληνική επικράτεια, ενδυναμώνοντας τη συλλογική μνήμη και την ιστορική συνέχεια, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και ταυτόχρονα διαμορφώνοντας το μέλλον. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι ζωντανή, βιωματική και αντικατοπτρίζει τον τρόπο ζωής και συμμετοχής στην κοινότητα. Η εγγραφή των στοιχείων αποτυπώνει τη σταθερή προτεραιότητα της πολιτιστικής μας πολιτικής, όχι μόνο ως αντικείμενο προστασίας, αλλά ως ενεργό πεδίο συμμετοχής, εκπαίδευσης και διαγενεακής ανταλλαγής, ενώ, παράλληλα αντανακλά την σταθερή στήριξη του ΥΠΠΟ στις κοινότητες και τους φορείς που εργάζονται για τη διαφύλαξη και την ανάδειξή της».
Τα τρία στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είναι τα εξής:
Σπαθουράκι και Σπαθόλαδο: Εθνοβοτανικές γνώσεις και πρακτικές στο Δοξάτο Δράμας
Το σπαθόχορτο, αυτοφυές σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, αποτελεί σημαντικό στοιχείο της λαϊκής φαρμακευτικής παράδοσης. Στον κάμπο του Δοξάτου, αλλά και μέσα στον οικισμό, το φυτό συλλέγεται για την παρασκευή δύο παραδοσιακών γιατροσοφιών: του σπαθουρακιού και του σπαθόλαδου. Τα παράγωγα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της τοπικής νοικοκυροσύνης και μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά, διατηρώντας ζωντανές τις εθνοβοτανικές γνώσεις της κοινότητας.
«Βάλε» – Χορός των γυναικών στον Ασπρόπυργο Αττικής
Το εθιμικό χορευτικό δρώμενο «Βάλε» τελείται την Κυριακή της Τυρινής στον Ασπρόπυργο Αττικής, με πρωταγωνίστριες τις γυναίκες της πόλης. Μετά τα σκωπτικά προλεγόμενα δρώμενα στην πλατεία του 1ου Δημοτικού Σχολείου, σχηματίζεται μεγάλος κύκλος νέων γυναικών που χορεύουν αρβανίτικους χορούς και τραγουδούν στα Αρβανίτικα χωρίς μουσική. Ακολουθεί ζωντανή μουσική από τοπικούς οργανοπαίκτες, με τις γυναίκες να χορεύουν Καλαματιανά και Συρτά, ενώ το δρώμενο ολοκληρώνεται με τη συμμετοχή των ανδρών, που χορεύουν χορούς του γλεντιού και τον τοπικό ανδρικό Αποκρεάτικο Χορό.
Έθιμο της Μεγάλης Φωτιάς τη Μεγάλη Πέμπτη στην Αγία Θεοδώρα Άρτας
Ένα μήνα πριν από το Πάσχα, οι ενορίτες της Αγίας Θεοδώρας ξεκινούν τη συλλογή ξύλων για την αναβίωση του εθίμου. Το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, κάτοικοι κάθε ηλικίας συγκεντρώνονται στην πλατεία για το στήσιμο της κωνικής ξύλινης κατασκευής. Κατά την ακολουθία των Παθών, με το 6ο Ευαγγέλιο και το πένθιμο χτύπημα της καμπάνας, δίνεται το σήμα για το άναμμα της Μεγάλης Φωτιάς, που συμβολίζει τις φωτιές έξω από το κυβερνείο του Ποντίου Πιλάτου. Η φλόγα φωτίζει τον επιβλητικό βυζαντινό ναό, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό, κατανυκτικό θέαμα
Σε ότι αφορά ειδικότερα την ένταξη των δυο στοιχείων από το Δοξάτο στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Δοξάτου ανέφερε μεταξύ άλλων στα «Χ»: «Στον εύφορο κάμπο του Δοξάτου, αυτοφυή φυτά, όπως το πολυετές φυτό σπαθόχορτο, αποτέλεσαν από τα πρώτα «γιατρικά». Θα το συναντήσουμε στις άκρες των αγροτικών δρόμων, στους αμπελώνες, στις άκρες χέρσων χωραφιών. Θα το συναντήσουμε όμως και μέσα στο Δοξάτο, σε αυλές, κήπους και σε οικόπεδα. Το ύψος του φυτού φτάνει περίπου το 1/2 μέτρο και τα άνθη του έχουν 5 κίτρινα πέταλα και μεγάλους στήμονες.
Οι κάτοικοι του Δοξάτου, άνθρωποι φιλομαθείς, προφανώς γνώριζαν τις θεραπευτικές ιδιότητες του σπαθόχορτου και έτσι κάθε χρόνο φρόντιζαν και φροντίζουν ως και τις μέρες μας, να παρασκευάσουν από το σπαθόχορτο δύο ”γιατρικά” που δεν λείπουν από κανένα οικιακό φαρμακείο του Δοξάτου. Το σπαθόλαδο και το σπαθουράκι αποτελούν πολύτιμα αποθέματα ”διά πάσαν νόσον”, βάλσαμο για το σώμα και την ψυχή και αποτελούν στοιχεία της Δοξατινής νοικοκυροσύνης
Η συλλογή του φυτού γίνεται προς το τέλος της άνοιξης και τις αρχές του καλοκαιριού σε καθαρές περιοχές, μακρυά από ρύπους και φυτοφάρμακα. Κόβουν προσεκτικά τα κλαδιά με τα άνθη, προσέχοντας να μη ξεριζώσουν όλο το φυτό, ώστε να το αφήσουν να ανθοφορήσει και την επόμενη χρονιά.
Με τα άνθη και την προσθήκη τσίπουρου παρασκευάζουν το Σπαθουράκι ενώ με τα ανθισμένα κλαδιά και την προσθήκη ελαιόλαδου παρασκευάζουν το Σπαθόλαδο.
Μετά από αίτηση του Πολιτιστικού και Μορφωτικού Συλλόγου Δοξάτου, με απόφαση του Συμβουλίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το Σπαθουράκι και το Σπαθόλαδο, ως Εθνοβοτανικές γνώσεις και πρακτικές του Δοξάτου Δράμας.
Παράγωγα του σπαθόχορτου, το Σπαθουράκι και το Σπαθόλαδο, περιγράφονται στο σκεπτικό της απόφασης ως “αναπόσπαστο μέρος της τοπικής νοικοκυροσύνης που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά, διατηρώντας ζωντανές τις εθνοβοτανικές γνώσεις της κοινότητας”.
Ο Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Δοξάτου ευχαριστεί όλους όσοι συνέβαλαν στην επιτυχή προσπάθειά του για την εγγραφή των στοιχείων στον Κατάλογο των Στοιχείων της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στην Φιλόλογο Δήμητρα Χατζηδημητρίου για την καθοριστική συμβολή της στο όλο εγχείρημα».