Του Αθανάσιου Κάππα, Civil & Traffic Engineer
Το φως αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι της ζωής. Η έννοια του φωτισμού έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, από τη στιγμή της ανακάλυψης της φωτιάς, δηλαδή του τεχνητού φωτισμού. Ο τεχνητός φωτισμός είναι αναγκαίος στην καθημερινότητα του ανθρώπου, γιατί ουσιαστικά είναι ο λόγος που δίνει τη δυνατότητα για νυχτερινή διαβίωση, παρατείνει δηλαδή τη δυνατότητα να βλέπουμε και να λειτουργούμε κατά τη διάρκεια της νύχτας, δημιουργεί αισθήματα ευεξίας και ασφάλειας. Ο όρος αστικός φωτισμός περιλαμβάνει το σύνολο του τεχνητού φωτισμού στον δημόσιο χώρο της πόλης. Δεν περιορίζεται όμως σε εγκαταστάσεις που έχουν να κάνουν με τη κρατική παρέμβαση, αλλά περιλαμβάνει και τον φωτισμό που προκύπτει από ιδιωτικές παρεμβάσεις, όσο αυτός επηρεάζει την εικόνα του νυχτερινού αστικού τοπίου.
Ο φωτισμός των δρόμων και συνολικά των δημόσιων χώρων είναι εξαιρετικής σημασίας υποδομή για τη σύγχρονη, άνετη και ασφαλή λειτουργία μιας πόλης. Ο δημόσιος φωτισμός, ή αλλιώς δημοτικός φωτισμός, αποτελεί παράλληλα έναν σημαντικό παράγοντα της αισθητικής εικόνας, του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και της ελκυστικότητας της πόλης. Υπάρχει ανάγκη για μία ολοκληρωμένη μελέτη επανασχεδιασμού και ολικής αναβάθμισης του οδοφωτισμού της πόλης. Επιβάλλεται προσδιορισμός των συγκεκριμένων απαιτήσεων φωτισμού των δρόμων και χρήση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών, με παράλληλη μεγάλη κλίμακα εξοικονόμησης ενέργειας και πόρων.
Η εγκατάσταση του ολοκληρωμένου σύγχρονου συστήματος οδοφωτισμού με λαμπτήρες LED ή φωτιστικά σώματα LED και έξυπνη απομακρυσμένη διαχείριση σε όλο το οδικό δίκτυο συνιστά μία εκτεταμένη οριζόντια αναβάθμιση της πόλης και επιτυγχάνονται ταυτόχρονα πολλοί και σημαντικοί στόχοι:
-Ριζική βελτίωση και αναβάθμιση του φωτισμού, ιδιαίτερα στις γειτονιές, όπου πάρα πολλές περιοχές της πόλης μας είναι έντονα υποφωτισμένες.
-Μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας, ακόμα και περισσότερο από 70%, αξιοποιώντας τις δυνατότητες προσαρμογής φωτισμού. Η εξοικονόμηση ενέργειας αφενός συνεπάγεται μεγάλη και συνεχής εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για τον δήμο, αφετέρου συμβάλλει στη βελτίωση του περιβάλλοντος. Βασικός λόγος είναι ότι περιορίζει την εκπομπή ρύπων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
-Ενίσχυση της ασφάλειας μετακίνησης των οδηγών και των πεζών, καθώς και του αισθήματος ασφάλειας των κατοίκων.
-Ο δήμος αποκτά μία έξυπνη υποδομή, η οποία παρέχει τη δυνατότητα άμεσης ολικής εικόνας, ελέγχου, εποπτείας και παρέμβασης σε ολόκληρο το δίκτυο του οδοφωτισμού.
-Βελτιώνεται αποφασιστικά η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης για συντήρηση του συστήματος του φωτισμού. Η πληροφορία για βλάβη ή πρόβλημα σε ένα φωτιστικό θα παρέχεται άμεσα σε πραγματικό χρόνο.
-Δημιουργείται στον δήμο μία βιώσιμη υποδομή με χαρακτηριστικά μεγάλης αντοχής στον χρόνο, μεγάλη διάρκεια ζωής και ελάχιστες απαιτήσεις συντήρησης για πολλά χρόνια.
-Ενισχύεται η ελκυστικότητα της πόλης και κατ’ επέκταση η τοπική επιχειρηματικότητα και η βιώσιμη αστική κινητικότητα στην πόλη.
Τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ο τρόπος που βιώνουμε τον δημόσιο χώρο και καθοριστικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή έχει παίξει ο αστικός φωτισμός. Ο αστικός φωτισμός δεν αλλάζει μόνο την εικόνα του νυχτερινού αστικού τοπίου, όπως προαναφέρθηκε, αλλά ταυτόχρονα ενισχύει και παρατείνει τη λειτουργία της πόλης κατά τη νύχτα. Στη προσπάθεια να γίνει, λοιπόν, αντιληπτό το γεγονός ότι η ζωή δεν τελειώνει με τη δύση του ηλίου, τη δεκαετία του ‘70 στη Ρώμη επιλέχθηκε η νυχτερινή εικόνα της πόλης να έχει εορταστικό χαρακτήρα που περιλάμβανε διάφορα θεάματα με προσωρινές εγκαταστάσεις φωτισμού. Με τον φωτισμό μεταμορφώνεται το αστικό τοπίο σε ένα πιο δυναμικό περιβάλλον, προσαρμοσμένο στις δραστηριότητες των πολιτών, δημιουργώντας ατμόσφαιρα στην πόλη. Η πόλη γίνεται αυτόματα ελκυστική και ταυτόχρονα δημιουργείται στους κατοίκους αίσθημά άνεσης, ευεξίας και ασφάλειας. Πολύ σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος του αστικού φωτισμού στην εστίαση της προσοχής. Με τη βοήθεια του φωτισμού, ο χρήστης καθοδηγείται στα σημεία ενδιαφέροντος και εστιάζει την προσοχή του στα πιο σημαντικά τμήματα της πόλης. Μια άλλη πολύ σημαντική δυνατότητα που παρέχει ο φωτισμός είναι η ανάδειξη της αρχιτεκτονικής της εκάστοτε πόλης. Φωτίζοντας τις όψεις των κτηρίων, δίνεται έμφαση στις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, στα υλικά και αναδεικνύεται το κτίσμα ταυτόχρονα με τις πνευματικές και πολιτιστικές αξίες του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του φωτισμού στην ένταξη του μνημείου στον αστικό ιστό. Τα μνημεία χαρακτηρίζουν τις πόλεις, υπάρχουν μέσα στο αστικό τοπίο και αποτελούν κομμάτι της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το μνημείο είναι απαραίτητο να δένει αρμονικά με το περιβάλλον του και να είναι ενεργό στοιχείο στη καθημερινότητα της πόλης. Εάν αυτά είναι σκοτεινά ή δεν φαίνονται, τότε χάνεται και το βασικό τους χαρακτηριστικό, που είναι η μετάδοση πληροφορίας και η προσέλκυση του κοινού.
Ένας από τους βασικότερους, αν όχι ο βασικότερος, ρόλος του φωτισμού είναι να εξυπηρετεί τις ανθρώπινες ανάγκες. Με τον φωτισμό, λοιπόν, οι χρήστες εκμεταλλεύονται τον χρόνο τους καθημερινά για εκπαίδευση, εργασία, αναψυχή και κοινωνικές συναναστροφές. Καθώς ο φωτισμός ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας, η παραμονή στους εξωτερικούς χώρους εντείνεται και επί της ουσίας ευνοούνται η επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων των πόλεων και οι κοινωνικές σχέσεις. Τέλος, ένα ακόμα αποτέλεσμα του φωτισμού είναι το αίσθημα χαράς και ευεξίας που δημιουργείται στους κατοίκους από τον αστικό φωτισμό κατά τη χρήση των κοινόχρηστων και δημόσιων χώρων. Παρόλα αυτά, με όσα αναφέρω και καταγράφω παραπάνω, ελπίζω ότι κατάφερα να δώσω μία ιδέα του πόσο σημαντικό είναι το κεφάλαιο «αστικός φωτισμός» και πόσο έχει παραμεληθεί μέχρι σήμερα στην πόλη μας. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον η κατάσταση αυτή θα αλλάξει, με τη βοήθεια όλων αυτών που εμπλέκονται στον σχεδιασμό και την υλοποίησή του.
