Στην πόλη της Δράμας και στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου το προηγούμενο καλοκαίρι που πέρασε (2018), οργανώθηκε η πρώτη χορωδία Γυναικών από είκοσι έξη μέλη. Στην πράξη, εκείνη τη γενέθλια χρονιά πρωτοψάλτης στο Ναό και μουσικοδιδάσκαλος υπήρξε ο Κυριάκος Τοπαρλάκης. Στο κατάλληλο αυτό πρόσωπο έγινε η πρόταση από τον Αρχιμανδρίτη πατέρα Διονύσιο Ράπτου συναινώντας και του συλλείτουργού του ιερέα Φιλίππου Μπεζάνη, όπως αναλάβει τη σύσταση χορωδιακού γυναικείου τμήματος στα πλαίσια της αρίστης λειτουργίας του κεντρικότερου ιερού Ναού της Δράμας. Η θετική και πρόθυμη ανταπόκριση του καθηγητή γρήγορα απέδειξε τη χρησιμότητά της και ακόμη γρηγορότερα αγκάλιασε την επιτυχία με τη συμμετοχή της χορωδίας του στους Παρακλητικούς Κανόνες που ψέλνονται στους εσπερινούς του Δεκαπενταύγουστου.
Στη δεύτερη, φετινή χρονιά (2019), τα μέλη της Χορωδίας αυξήθηκαν. Έγιναν τριάντα τρία, με ένα κοινό γνώρισμα διαπιστωμένο και στις δυο ομάδες (στην πρώτη και τη δεύτερη). Όλες οι γυναίκες χορωδοί ήσαν προσαρμοσμένες στις καταστατικές αρχές ενός άτυπου λειτουργικού χάρτη, όπως: Οι καθημερινές ακολουθίες των Κανόνων να ψάλλονται εναλλάξ πρώτα ο Μεγάλος και ύστερα ο Μικρός και στην περίπτωσή μας πρώτα οι ιεροψάλτες στα αναλόγια και το άλλο απόβραδο στον εσπερινό οι γυναίκες χορωδοί δηλαδή. Κυρίαρχος τόνος στους Κανόνες είναι το «πένθος». Έχει ευδιάκριτη την οδύνη του πιστού που ζητά παρακλητικά παρηγοριά από την Παναγία.
«Πάντων προστατεύεις, Αγαθή,
των καταφευγόντων εν πίστει τη κραταιά σου χειρί,
άλλην γαρ ουκ έχομεν, αμαρτωλοί προς Θεόν.
εν κινδύνοις και θλίψεσιν, αεί μεσιτείαν,
οι κατακαμπτόμενοι υπό πταισμάτων πολλών.
Μήτερ του Θεού του Υψίστου,
όθεν σοι προσπίπτομεν˙
Ρύσαι πάσης περιστάσεως τους δούλους σου.
Τα λόγια, η μουσική στους ψαλμούς, η προσήλωση στα χορωδιακά καθήκοντα των τριάντα τριών γυναικών υποβοηθούσε την επιζητούμενη έκφραση. Την απέδιδαν οι χορωδοί και δώριζαν συγκινητική κατάνυξη στο εκκλησίασμα.
Οι γυναίκες στο σύνολό τους αγαπούν το τραγούδι. Τραγουδούν συχνά και αποδεδειγμένα συχνότερα. Με το τραγούδι βρίσκουν την ψυχική τους ισορροπία οι ίδιες και οι πιστοί. Καθότι: Το τραγούδι συνδέεται με το άγραφο ή και καταγραμμένο Δημοτικό τραγούδι, και κυρίως με την ηχώ που βγαίνει από τις λέξεις και συνοδεύει τους βυζαντινούς ήχους. Με τα νανουρίσματα της καλομάνας1 μεγάλωσαν και μεγαλώνουν βρέφη και νήπια ως και σήμερα στην αγκαλιά της γιαγιάς. Αγάπησαν και αγαπούν το ίδιο πολύ τις από χρόνους ψαλμωδίες των ιερωμένων και των ιεροψαλτών στους εκάστοτε εκκλησιαστικούς χώρους. Ψαλμωδίες, θα έλεγε κανείς, συγκερασμένους πάντα με ευωδιές από θυμιάματα σε ηχηρά με κουδουνάκια περίτεχνα να κρέμονται στις αλυσίδες του θυμιατού και να κουδουνίζουν, χαϊδεύοντας τα αυτιά. Εκτελούν το χρέος που επωμίσθηκαν κι αυτό αναγνωρίζεται από τους χριστιανούς οι οποίοι υποκλίνονται. Με τις υποκλίσεις, τις γονυκλισίες με τη στάση του σώματος συνομιλούν εισπράττοντας τους ταιριασμένους συνθηματικούς ήχους από λαλήματα καμπάνας στα καμπαναριά. Η γιαγιά μου η Παρέσα γνώριζε τη γλώσσα της καμπάνας. Και ήταν αυτό μια ικανότητα με την οποία κέρδιζε κανείς την επέλαση του κακού και τον απρόοπτο ερχομό του κινδύνου.
Πέρα απ’ αυτά, ο εκατοντάχρονος μέχρι σήμερα πόνος από τη Μικρασιατική καταστροφή συμπλήρωσε τις μέρες και τις νύχτες του με τις διηγήσεις των τεθλιμμένων για τους ανθρώπους που έχασαν στις από πάντα χαμένες γενέθλιες πατρίδες. Δεν ξεπεράσθηκε αυτός ο πόνος. Έγινε μοιρολόι για τους μεγάλους στην ηλικία, ενώ για τους μεσήλικες ακροατές έγινε εφιάλτης. Ωστόσο, θελημένα ή αθέλητα μεταποιήθηκε ο πόνος σε εμμονή και από τις Ελληνίδες (Ρωμιές), ο λόγος πέρασε στην αναζήτηση μιας ικανής ερμηνείας στην παπαδιαμάντειο ρήση: «σα νάχαν ποτέ τελειωμό / τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου». Έχουν, όσο άδονται οι Παρακλητικοί Κανόνες σαν επίσημα πιστοποιητικά πως ανέκαθεν ο ελληνισμός έπασχε. Γι αυτό φυγή και καταφυγή «στην πάντων προστατεύεις Αγαθή».
Αλλά και ο βιωματικός πόνος από τον εικοστό αιώνα που μας πέρασε, άφησε πίσω του (ανάμεσα στο μήνα Αύγουστο του 1914 και στο Μάιο του 1945 αλογάριαστα θύματα), πολλούς νεκρούς εκατοντάδες εκατοντάδων. Για τους επιζήσαντες έθρεψε μνήμες, πόνο και δάκρυα. «Παραπονεμένα λόγια έχουν τα τραγούδια μας» λένε συχνά στην πόλη μας και το παράπονο ζωγραφίζεται στο μέτωπο, στα χείλη, στα μάτια. Οι ιερωμένοι πατέρες (Διονύσιος, Φίλιππος και Γαβριήλ) λουσμένοι από θεία χάρη καταφεύγουν σε επιλογές που τους υπαγορεύει η παράδοση χρόνων. Το πρώτο απαγορευτικό στην επέμβαση της δομής της λατρείας και της μορφής του λατρευτικού χώρου. Πρέπει να παραμένει παραδοσιακά αναλλοίωτος στους αιώνες. Γνωρίσματα που παραμένουν σεβαστά.
Ωστόσο, ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος, γνώστης στις λεπτομέρειες του εκκλησιαστικού διάκοσμου τοποθέτησε στο Σολέα (συμμετρικό με το χώρο) ένα ορθογώνιο τραπέζι. Πάνω σε αυτό και με μια στάση πλαγιαστή προς το όρθιο τοποθέτησε την εικόνα της Βασίλισσας των ουρανών παριστάνοντας τη φυγή της, στον πέραν του κόσμου τούτου χώρο. Αυτή τη συμβολική φυγή απέδωσε με τη στάση την εικόνας αποφεύγοντας την ύπτια θέση του θανάτου. Για το λόγο αυτό τονίσθηκε συμβολικά η υπέρ έκταση για άνοδο στον ουρανό. Δημιούργησε με άλλα λόγια μια τάση φυγής προς το φως, πέραν από το φως που ανέδιδαν οι 4 κυροστάτες2.
Την ίδια στιγμή ο πατέρας Φίλιππος μπροστά στην εικόνα της Παναγίας διάβαζε συγχωρητικές ευχές, ενώ ο πατέρας Γαβριήλ θυμιάτιζε. Όλα ισοζυγιασμένα τέλεια.
Την ίδια στιγμή οι καλλίφωνες γυναίκες, κοινωνικές και συνεργάσιμες, με αγάπη φανερή στη γενέθλια πόλη τη Δράμα, μαζί με αυτές που έχουν σε άλλους τόπους τη γενέτειρά τους απέδιδαν τους Κανόνες. Γενικότερα όμως όλες ήσαν καλόγουστα ντυμένες με άσπρα μπλουζάκια και μαύρες φούστες, ένα φαντεζί μπουκέτο από όμορφες κυρίες, όπως θα έλεγε και ο αξέχαστος Παύλος Παλαιολόγος, δημοσιογράφος ολκής το 1954.
Επικεφαλής της Χορωδίας των Γυναικών του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου ο πρωτοψάλτης Κυριάκος Τοπαρλάκης απέσπασε τα συγχαρητήρια του Σεβασμιότατου Δράμας κ.κ. Παύλου Αποστολίδη, μαζί με ευλογίες που απέδωσε στο εκκλησίασμα.
1 Καλομάνα, η γιαγιά
2 Φως ιλαρόν Αγίας Δόξης
