Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
“Νους υγιής εν σώματι υγιεί”
Η παραπάνω ρήση έρχεται να μας υπενθυμίσει για μια ακόμη φορά την άρρηκτη σχέση μεταξύ σωματικής και ψυχοπνευματικής υγείας. Εντούτοις, πολύ λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει και μετουσιώσει σε πράξη την αυτονόητη διδαχή της, με αποτέλεσμα ακόμη και στις μέρες μας να παραβλέπεται η καθοριστική συμβολή της σωματικής άσκησης στην προαγωγή της πνευματικής καλλιέργειας. Και αυτό είναι εύλογο. Πολλάκις έχουν τονιστεί οι θετικές επιδράσεις της άσκησης στη σωματική και ψυχική υγεία, π.χ. στην πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, διαφόρων μορφών καρκίνου, παθήσεων του αναπνευστικού, στην καταπολέμηση του άγχους, της κατάθλιψης, της άνοιας κ.α. Πολύ λιγότερο, όμως, έχει προβληθεί η συνεισφορά της στην προαγωγή των νοητικών διεργασιών, π.χ. στη βελτίωση της ακαδημαϊκής επίδοσης.
Για τον λόγο αυτό, το Αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) σε συνεργασία με το Αμερικάνικο Κολλέγιο Αθλητιατρικής (ACSM) για την αντιμετώπιση του προβλήματος της παιδικής παχυσαρκίας θεώρησαν πως, αν γνωστοποιούσαν στο ευρύ κοινό τις υπάρχουσες ισχυρές επιστημονικές ενδείξεις αναφορικά με τη σχέση σωματικής άσκησης και μαθησιακής επίδοσης, θα μπορούσαν ευκολότερα να πείσουν τους αρμόδιους εκπαιδευτικούς φορείς, αλλά και τους γονείς για την αναγκαιότητα της καθημερινής συμμετοχής των μαθητών σε προγράμματα φυσικής αγωγής. Έτσι, στηριζόμενοι στην ήδη υπάρχουσα τεκμηριωμένη γνώση τόνισαν πως τα χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας επηρεάζουν αρνητικά τη δομή και τη λειτουργικότητα του παιδικού εγκεφάλου, ο οποίος χαρακτηρίζεται από έντονες αναπτυξιακές διεργασίες, με δυσάρεστες επιπτώσεις και στην ικανότητα μάθησης.
Πώς επηρεάζει όμως η σωματική άσκηση την πνευματική απόδοση;
Εδώ και πολλά χρόνια είναι γνωστό πως η καθημερινή συμμετοχή ενός παιδιού σε αθλητικές δραστηριότητες:
-αυξάνει την ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών με αποτέλεσμα την ταχύτερη ολοκλήρωση μίας άσκησης,
-προάγει την εστίαση της προσοχής του στο μάθημα,
-βελτιώνει τη μνήμη του,
-μειώνει τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές του στην τάξη, ενώ παράλληλα μαθαίνει στο παιδί να συνδιαλέγεται με τους ομηλίκους του, να υπακούει σε κανόνες και, τέλος,
-προάγει τη συνεργατική ικανότητα μεταξύ των παιδιών ως το μέσο διαπαιδαγώγησης στο πλαίσιο του σχολικού μικρόκοσμου, εμπλουτίζει το συναισθηματικό τους κόσμο, τα βοηθά να υιοθετήσουν θετική στάση απέναντι στον σκοπό και την ιδέα που εκπροσωπεί το σχολείο συμβάλλοντας, έστω και υποσυνείδητα, στη βελτίωση και της μαθησιακής τους απόδοσης.
Ποιου είδους άσκηση θεωρείται καλύτερη;
Από τα αποτελέσματα των μελετών φαίνεται πως κάθε μορφή άσκησης επιφέρει σημαντικά οφέλη στην πνευματική απόδοση του παιδιού. Τόσο η αερόβια άσκηση, μέτριας ή υψηλής έντασης, όσο και οι ασκήσεις ισορροπίας, ευλυγισίας, κινητικού συντονισμού, προσανατολισμού στον χώρο, αλλά και επιδεξιότητας βοηθούν στην επίτευξη του ανώτερου στόχου. Ωστόσο, η συμμετοχή στις αθλητικές δραστηριότητες θα πρέπει να γίνεται σε καθημερινή βάση, να έχει παιγνιώδη μορφή όταν απευθύνεται σε μαθητές μικρής ηλικίας, αλλά θα πρέπει να έχει διάρκεια περίπου μίας ώρας.
Πρέπει να τονιστεί πως από τη συστηματική συμμετοχή σε αθλητικά προγράμματα δύνανται να ωφεληθούν όλοι οι μαθητές, ακόμη και αυτοί που χαρακτηρίζονται από διαφόρων ειδών μαθησιακές δυσκολίες ή και από κάποια μορφή αναπηρίας. Συνεπώς, παιδιά με μαθησιακά προβλήματα στην ανάγνωση, στη γραφή, στα μαθηματικά, μαθητές με διάσπαση προσοχής, με υπερκινητικότητα, με εγκεφαλική παράλυση αλλά και άλλων ειδών νοητικών, λειτουργικών ή σωματικών μειονεξιών μπορούν να βελτιώσουν το μαθησιακό τους προφίλ. Αυτό που πρωτίστως απαιτείται είναι να συνειδητοποιηθεί από όλους η σημαντική συμβολή της άσκησης και στην προαγωγή της μαθησιακής απόδοσης του μικρού παιδιού, ώστε να του παρέχεται κάθε δυνατότητα αξιοποίησης του ταλέντου και άλλων πολύπλευρων δυνατοτήτων του.