Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου,
Ειδικού Καρδιολόγου
ΜΕΡΟΣ Α’
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει κοινώς αποδεκτό, ότι κάποια διατροφικά πρότυπα προάγουν την υγεία, ενώ άλλα αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών. Η Μεσογειακή Δίαιτα (ΜΔ) θεωρείται ότι έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία και τη μακροζωία. Χαρακτηριστικά της αποτελούν η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, οσπρίων, μη επεξεργασμένων δημητριακών, γαλακτοκομικών προϊόντων και ψαριών, καθώς η χρήση ελαιόλαδου και η μέτρια κατανάλωση κρασιού. Το ολικό λίπος παρέχει περίπου το 25-35% της ολικής ενέργειας στη ΜΔ και αξίζει να αναφερθεί ότι το υψηλό περιεχόμενό της σε λίπος, κυρίως από το ελαιόλαδο, είναι αυτό που την διαχωρίζει σε σχέση με τα άλλα διατροφικά πρότυπα.
Επιδημιολογικά δεδομένα από μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι η κατανάλωση ελαιολάδου μπορεί να έχει οφέλη όσον αφορά στη συνολική θνησιμότητα, στα καρδιαγγειακά νοσήματα, στο διαβήτη και σε κάποια είδη καρκίνου. Οι πρώτες ενδείξεις, ότι η κατανάλωση ελαιολάδου σχετίζεται με καλύτερη υγεία, προέκυψαν από τη Μελέτη των Επτά Χωρών και στη συνέχεια από άλλες μελέτες παρατήρησης. Οι ισχυρισμοί αυτοί βασίστηκαν στο γεγονός ότι η Μεσογειακή Δίαιτα, που εξετάζονταν σε αυτές τις μελέτες, περιλαμβάνει τη συστηματική κατανάλωση ελαιολάδου. Όμως είναι περιορισμένα τα επιδημιολογικά δεδομένα για την άμεση επίδραση της κατανάλωσης ελαιολάδου στη θνησιμότητα. Την τελευταία δεκαετία διάφορα επιδημιολογικά δεδομένα έχουν συγκεντρωθεί από προοπτικές μελέτες, που συσχετίζουν την κατανάλωση ελαιολάδου με την ολική θνησιμότητα, τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα, μεταβολικές ασθένειες, καρκίνο και άλλα χρόνια νοσήματα. Στη μελέτη EPIC σε ελληνικό πληθυσμό, για ένα διάστημα παρακολούθησης 44 μηνών, διαπιστώθηκε μείωση 4% της ολικής θνησιμότητας, η οποία δεν ήταν στατιστικώς σημαντική για κάθε 20 γρ. ελαιολάδου ανά ημέρα. Σε αντίθεση, η μελέτη GISSI στην Ιταλία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση ελαιολάδου σε σχέση με τη μη κατανάλωση η τη σπάνια κατανάλωση μειώνει σημαντικά κατά 24% τη θνησιμότητα σε εθελοντές που είχαν πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε μελέτη από τη Γαλλία, στην οποία έγινε παρακολούθηση 7.625 προσώπων επί 5,25 έτη, κατέληξαν σε παρόμοια αποτελέσματα με 41% μείωση της πιθανότητας εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου μεταξύ καταναλωτών και μη καταναλωτών ελαιολάδου. Σε συμφωνία είναι και τα αποτελέσματα της μελέτης EPIC σε ισπανικό πληθυσμό, όπου παρατηρήθηκε μείωση κατά 24% στην ολική θνησιμότητα και κατά 44% στη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα, ανεξάρτητα από τα άλλα τρόφιμα της Μεσογειακής Δίαιτας, ενώ δεν παρατηρήθηκε μείωση στη θνησιμότητα από καρκίνο. Συγκεκριμένα στα περιστατικά καρδιαγγειακών νοσημάτων παρατηρήθηκε αρνητική συσχέτιση μεταξύ του υψηλότερου (28,9 γρ./ ημ.) και του χαμηλότερου (10 γρ./ημ.) τεταρτημορίου κατανάλωσης ελαιολάδου. Στη μελέτη PREMIMED, που ήταν εστιασμένη στην κατανάλωση ελαιολάδου, παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση ενός (1) λίτρου ελαιολάδου την εβδομάδα μειώνει κατά 30% τα καρδιαγγειακά επεισόδια στους καταναλωτές σε σχέση με τους μήκαταναλωτές. Σε μεταανάλυση, δημοσιευθείσα το 2014, που χρησιμοποίησε δεδομένα από μελέτες ασθενών-μαρτύρων και μελέτες παρατήρησης, δεν βρέθηκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης ελαιολάδου και του κινδύνου της στεφανιαίας νόσου, αλλά παρατηρήθηκε σημαντικά μειωμένος κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο. Επιπλέον, σε μεταανάλυση μελέτης πρόσληψης ζωικής και φυτικής προέλευσης ελαίου, ελαιολάδου και ελαϊκού οξέος, φάνηκε ότι μόνο η κατανάλωση ελαιολάδου σχετίστηκε με την παρατηρούμενη μείωση του σχετικού κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
[…] […]