του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Ο χημικός συνδυασμός του ελαιόλαδου με τη σαλάτα και τα λαχανικά αποτελεί το μυστικό της μεσογειακής διατροφής;
Αμερικανοί και Βρετανοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι, όταν το ακόρεστο λίπος από το παρθένο ελαιόλαδο και τα νιτρώδη ή νιτρικά άλατα των λαχανικών «παντρεύονται», τότε δημιουργείται στον οργανισμό κατηγορία ωφέλιμων νιτρικών λιπαρών οξέων, τα οποία ρίχνουν την αρτηριακή πίεση.
Σκοπός μελετών που έγιναν σε πειραματόζωα από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας και του King’s College του Λονδίνου, ήταν να εξηγηθεί για ποιον λόγο οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων, των Ιταλών και των Ισπανών ωφελούν την υγεία και την καρδιά. Η μεσογειακή διατροφή περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, ελαιόλαδο, πουλερικά και ψάρια και λιγότερα κόκκινα κρέατα και βούτυρο ή άλλα ζωικά λίπη. Το μυστικό της μακροζωίας κρύβεται στους συνδυασμούς των τροφών, επειδή καθένα από τα συστατικά της Μεσογειακής κουζίνας έχει τα δικά του διατροφικά οφέλη. Πρόκειται για προστατευτικούς μηχανισμούς της φύσης, τους οποίους πολλοί ερευνητές προσπαθούν να αξιοποιήσουν και να αναπτύξουν νέα φάρμακα για τη θεραπεία των καρδιοπαθειών και άλλων παθήσεων.
Στην κατεύθυνση αυτή, μια άλλη Βρετανική έρευνα έδειξε ότι ένα «χάπι ντομάτας» την ημέρα, το οποίο περιέχει την αντιοξειδωτική ουσία λυκοπένιο, δρα προστατευτικά για το καρδιαγγειακό σύστημα. Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ πραγματοποίησαν μια πρώτη δοκιμή και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το χάπι βελτίωσε την κατάσταση του ενδοθηλίου (της εσωτερικής επένδυσης των αιμοφόρων αγγείων) και την κυκλοφορία του αίματος των καρδιοπαθών. Το λυκοπένιο, που αποτελεί βασικό αντιοξειδωτικό συστατικό της ντομάτας και είναι δέκα φορές πιο ισχυρό από την βιταμίνη Ε, θεωρείται ότι προστατεύει τα κύτταρα από τυχόν βλάβες λόγω οξείδωσης. Η ποσότητα του λυκοπενίου ποικίλλει ανάλογα με την ποικιλία της ντομάτας και από τον τρόπο που αυτή καταναλώνεται, ωμή ή μαγειρεμένη. Όταν το λυκοπένιο καταναλώνεται μαζί με ελαιόλαδο, όπως σε μια χωριάτικη σαλάτα, τότε η δράση του φαίνεται ότι αυξάνεται.
Οι ερευνητές ομολογούν ότι θα χρειαστούν μεγαλύτερες έρευνες για να διαπιστωθεί κατά πόσο τα διατροφικά συμπληρώματα μπορεί να μειώσουν τις καρδιοπάθειες. Δεν είναι μόνο οι ντομάτες· λυκοπένιο περιέχουν και άλλα φρούτα και λαχανικά, όπως τα βερίκοκα, το καρπούζι, τα γκρέιπφρουτ, τα καρότα, τα σπαράγγια…
Ο συνδυασμός των λαχανικών που μαγειρεύονται με ντομάτα, λάδι και τα θαυμαστά μυρωδικά της ελληνικής γης και καταναλώνονται ως κύριο φαγητό της ημέρας, παρέχουν πρόσθετη προστασία στην ελληνική κουζίνα. Η συμβολή της Μεσογειακής διατροφής στη μακροζωία είναι γνωστή από την επιστημονική συμβολή του Δημήτρη και της Αντωνίας Τριχοπούλου, εδώ και πολλά χρόνια, και τα νέα επιστημονικά δεδομένα απλά την επιβεβαιώνουν. Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό British Medical Journal έδειξε ότι παρατείνει τη διάρκεια της ζωής, επειδή εμποδίζει τη γήρανση των κυττάρων. Ο καθιερωμένος δείκτης γήρανσης των κυττάρων είναι τα τελομερή, τα οποία βρίσκονται στο τέλος των χρωμοσωμάτων και σταματούν την αλλοίωση τους. Μικρότερα σε μήκος τελομερή σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο ασθενειών. Η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατανάλωση ζάχαρης, το οξειδωτικό στρες και η φλεγμονή προκαλούν μη φυσιολογική μείωση των τελομερών, τα οποία, σε υγιή πρόσωπα, μικραίνουν σταδιακά με την ηλικία. Επειδή τα φρούτα, τα λαχανικά και τα καρύδια, βασικά συστατικά της μεσογειακής κουζίνας, έχουν αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, ομάδα ερευνητών από το Χάρβαρντ εξέτασε κατά πόσο η διατροφή συνδέεται και με καλύτερη εξελεκτική πορεία των τελομερών. Ανέλυσαν στοιχεία για 4.676 υγιείς γυναίκες μέσης ηλικίας, οι οποίες συμπλήρωσαν λεπτομερή ερωτηματολόγια διατροφής και υποβλήθηκαν σε εξέταση αίματος για τη μέτρηση του μήκους των τελομερών. Τα αποτελέσματα ήσαν συντριπτικά υπέρ της μεσογειακής κουζίνας, που βρέθηκε ότι συμβάλλει στην επιβράδυνση της γήρανσης των κυττάρων.
Παράλληλα η διατροφή παίζει το μεγαλύτερο ρόλο στη μάχη κατά της χοληστερίνης. Αλλαγές στο καθημερινό διαιτολόγιο μπορεί να επιφέρουν μείωση της χοληστερίνης έως και 20%-30%, με την προϋπόθεση ότι η υψηλή χοληστερίνη δεν οφείλεται σε κληρονομικούς, παθολογικούς ή άλλους παράγοντες, αλλά επηρεάζεται από διατροφή πλούσια σε ζωικά λίπη. Εξίσου σοβαρός, εάν όχι σοβαρότερος, είναι ο συσχετισμός ανάμεσα στην παχυσαρκία και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Μείωση του σωματικού βάρους κατά 4,5 κιλά οδηγεί σε σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης, καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου και μείωση του κινδύνου εμφράγματος του μυοκαρδίου. Η παχυσαρκία είναι ένα συνεχώς επιδεινούμενο πρόβλημα υγείας στις ανεπτυγμένες χώρες, που εξελίσσεται και σε σοβαρό οικονομικό πρόβλημα. Την τελευταία δεκαετία λαμβάνει μορφή επιδημίας και εξαπλώνεται από τις ανεπτυγμένες οικονομίες στις λιγότερο πλούσιες χώρες με ετήσιο κόστος περί τα δύο τρισεκατομμύρια δολάρια. Εάν δεν αλλάξουμε πορεία, σε δεκαπέντε χρόνια ο μισός πληθυσμός της γης θα είναι υπέρβαρος.
