Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
ΜΕΡΟΣ Β’
Το ποσοστό ανθρώπων που σώζονται από το σύνολο των προσπαθειών για τη διάσωση από χαώδη καρδιακή αρρυθμία στις πλέον αναπτυγμένες και οργανωμένες χώρες είναι μικρό. Στις Η.Π.Α., για παράδειγμα, επιτυγχάνεται η διάσωση πασχόντων με καρδιακή ανακοπή σε ποσοστό μόλις 7%, με τον ετήσιο αριθμό απωλειών να ξεπερνά τις 500.000, αποτελώντας την πλειοψηφία των απωλειών από καρδιακό ή αγγειακό αίτιο.
Θα μπορούσαμε ίσως να τα καταφέρουμε καλύτερα, αν προσπαθούσαμε να έχουμε περισσότερους πάσχοντες εντός νοσοκομείου την ώρα της καρδιακής ανακοπής. Μια πρόσφατη μελέτη από το Όρεγκον των Η.Π.Α. (Oregon Sudden Cardiac Death Study) πιστοποιεί πως η πλειοψηφία των ανθρώπων που παρουσίασαν καρδιακή ανακοπή είχαν συμπτώματα πριν το επεισόδιο: οι περισσότεροι το τελευταίο εικοσιτετράωρο, κάποιοι και νωρίτερα (Ann Intern Med. 2016;164(1):I-22. Doi: 10.7326/P16-9001). Η μελέτη απλώς επιβεβαιώνει την καθημερινή εμπειρία των καρδιολόγων σε αντίστοιχες ατυχείς περιπτώσεις.
Μιλώντας με τη σύζυγο του εκλιπόντος πολύ συχνά ανακαλύπτουμε πως «έτριβε το στήθος του» την προηγούμενη ημέρα ή πως είχε ξυπνήσει μέσα στη νύχτα με «ένα σίδερο πάνω στο στήθος». Παρά την επιμονή της όμως εκείνος ανέβαλλε την ενασχόληση με το πρόβλημα, αφού την επόμενη μέρα ήταν καλά. Η ίδια μελέτη επιβεβαιώνει την αξία που έχει η άμεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, στο Όρεγκον των Η.Π.Α. συνίσταται στην κλήση της υπηρεσίας επειγόντων (911) και παρ’ ημίν συνήθως μεταφράζεται ως άμεση μεταφορά του πάσχοντος σε εφημερεύουσα καρδιολογική κλινική από τον/τη σύζυγο. Το πρόβλημα προέρχεται από ενδεχόμενη υπερβολική αντίδραση των πολιτών: συμφόρηση της υπηρεσίας επειγόντων (911) του Όρεγκον ή συνωστισμός στα Επείγοντα των εφημερευόντων νοσοκομείων της Αθήνας από κάθε λογής «τσιμπήματα» στο στήθος και αρκετούς κατά φαντασίαν ασθενείς! Αυτό που συχνά επαναλαμβάνουμε οι καρδιολόγοι, όταν αναφερόμαστε στη στηθάγχη, το προκάρδιο ενόχλημα που προκαλεί η στεφανιαία νόσος, είναι η αναγνώρισή του από τον πάσχοντα ως κάτι διαφορετικό από κάθε λογής «τσιμπήματα» ή «βελονιές» που μπορεί να είχε κατά καιρούς. Συχνά περιγράφεται ως «πλάκωμα» ή σαν «ένα σίδερο που κάθισε στο στήθος» και ποτέ δεν σέβεται τον ύπνο μας, ενώ επιδεινώνεται σε ελάχιστη προσπάθεια, οπότε δεν υποχωρεί αν αρχίσουμε να περπατάμε, για παράδειγμα, αντιθέτως μεγαλώνει.
Αποτελεί (αναπόδεικτη) πεποίθηση του γράφοντος πως θα έχουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα στην επείγουσα νοσηλεία περισσότερων πασχόντων και στην αποφυγή, τελικώς, αιφνίδιων απωλειών, με ταυτόχρονη αποτροπή συνωστισμού των υπηρεσιών υγείας, αν χρησιμοποιήσουμε δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες.
Τα τελευταία χρόνια εξαπλώνονται πολλές διαφορετικές εφαρμογές, οι οποίες μπορούν να καταγράψουν αξιόπιστα το ηλεκτροκαρδιογράφημα μέσω κινητού τηλεφώνου, καθώς και διάφορες εργαστηριακές παραμέτρους (όπως το σάκχαρο). Ίσως αποτελεί θέμα χρόνου η δημιουργία σχετικών αλγορίθμων για την αξιολόγηση της σημαντικότητας ενός προκάρδιου ενοχλήματος. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, ο πάσχων να απαντά σε απλές προτυποποιημένες ερωτήσεις, που αφορούν τα χαρακτηριστικά του ενοχλήματος, καθώς και ενδεχόμενη παρουσία παραγόντων που αυξάνουν την πιθανότητα εμφράγματος (παράγοντες κινδύνου), ενώ παράλληλα καταγράφονται το ηλεκτροκαρδιογράφημα και εργαστηριακές εξετάσεις από τις αντίστοιχες εφαρμογές. Η προσθήκη της δυνατότητας άμεσης επικοινωνίας με τον ιατρό μέσω σχετικών εφαρμογών (όπως το Skype) οδηγεί σε πολύ καλύτερη αξιολόγηση, αφού ο τελευταίος θα μπορεί να αποκτά πληρέστερη εικόνα τόσο του ενοχλήματος όσο και του ασθενούς.
Υπάρχουν πολλές μελέτες οι οποίες μας έχουν οδηγήσει να πιστέψουμε πως οι ασθενείς με οξύ έμφραγμα δεν ωφελούνται από την αξιολόγησή τους σε κάποιο καρδιολογικό ιατρείο, επειδή χάνουν πολύτιμο χρόνο και πρέπει να απευθυνθούν σε επείγουσες υπηρεσίες (εφημερεύουσα Καρδιολογική Κλινική).
Η προσέγγιση που περιγράφουμε, με χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας, ενδέχεται να καταστήσει την επαφή με τον καρδιολόγο εποικοδομητική, αναιρώντας την απώλεια πολύτιμου χρόνου, ενώ ταυτόχρονα αποφεύγεται υπερβολικός φόρτος ασθενοφόρων και εφημερευόντων νοσοκομείων από τη διαλεύκανση κάθε προκάρδιου ενοχλήματος. Το τελευταίο θα απέβαινε αρνητικό για την ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εμφραγμάτων.
Με την ευχή τα παραπάνω να γίνουν και πραγματικότητα, ωφελώντας την έγκαιρη αναγνώριση του εμφραγματία και αποτρέποντας ανθρώπινες απώλειες, θυμίζουμε πως ζούμε καλύτερα και ζούμε περισσότερο όταν: τρώμε υγιεινά, ασκούμαστε τακτικά και αποφεύγουμε τον… σατανά (όσοι μας διαβάζετε ξέρετε ποιος είναι ο σατανάς).