Του Αχιλλέα Παπαδόπουλου, Ειδικού Καρδιολόγου
Μέρος Β’
Με την 24ωρη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης αποκαλύπτεται το φαινόμενο λευκής μπλούζας, δηλαδή το παιδί να έχει υπέρταση μόλις μπαίνει στο ιατρείο και μόλις βγαίνει από αυτό να έχει φυσιολογική πίεση. Επίσης, με αυτή την τεχνική διαγιγνώσκεται και η συγκαλυμμένη υπέρταση, δηλαδή να έχει πίεση το παιδί τις ελεύθερες ώρες και όταν πηγαίνει στον γιατρό η πίεση να πέφτει στο φυσιολογικό.
Όπως και στις μετρήσεις στο ιατρείο, έτσι και στην 24ωρη καταγραφή αλλά και στις μετρήσεις στο σπίτι χρησιμοποιούνται ειδικοί πίνακες.
Σε όλα τα παιδιά με αυξημένη αρτηριακή πίεση είναι απαραίτητο να ληφθούν λεπτομερείς πληροφορίες για το οικογενειακό ιστορικό, γονείς με υπέρταση, καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, δυσλιπιδαιμία, παχυσαρκία, κληρονομικά νεφρικά ή ενδοκρινικά νοσήματα, λήψη φαρμάκων, διατροφή, άσκηση. Καταγράφεται το ύψος, το βάρος και γίνεται πλήρης και σχολαστική κλινική εξέταση. Επίσης, γίνεται πλήρης αιματολογικός και βιοχημικός έλεγχος, ενώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις συνιστάται περαιτέρω έλεγχος για δευτεροπαθή υπέρταση, υπέρταση δηλαδή που εμφανίζεται μετά από άλλη πάθηση. Για τη διερεύνηση αυτής της περίπτωσης χρειάζονται δύσκολες, επώδυνες και δαπανηρές εξετάσεις και πρέπει να γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα κέντρα.
Το υπερηχοκαρδιογράφημα (echo καρδιάς) είναι χρήσιμη εξέταση, π.χ. για να βεβαιωθούμε ότι το παιδί δεν έχει υπερτροφία της αριστερής κοιλίας από υπέρταση. Από την εξέταση των ούρων η διαπίστωση λευκωματουρίας θεωρείται αξιόπιστος δείκτης νεφρικής προσβολής. Αντίθετα, ο ρόλος της μικρολευκωματουρίας δεν έχει διευκρινιστεί, αν και συχνά συνυπάρχει με υπερτροφία καρδιάς. Στο μάτι, η εξέταση του βυθού μπορεί να αποκαλύψει πρώιμη βλάβη, αλλά αυτό δεν είναι τεκμηριωμένο στα παιδιά.
Πώς αντιμετωπίζεται η υπέρταση στα παιδιά;
Σε παιδιά με πίεση στα ανώτερα φυσιολογικά όρια ή με ήπια υπέρταση συνιστάται η σχετική υγιεινοδιαιτητική αγωγή, χωρίς φάρμακα. Τα παχύσαρκα παιδιά πρέπει να χάσουν βάρος με λιγότερες θερμίδες στην τροφή. Η παιδική και εφηβική παχυσαρκία είναι τεράστιο και διογκούμενο πρόβλημα δημοσίας υγείας και στην Ευρώπη. Πρέπει τα παιδιά αυτά να ελαττώνουν το βάρος τους σταδιακά, 1 με 2 κιλά τον μήνα, και να αλλάξουν τρόπο διατροφής με αποφυγή σνακ, σοκολατών, πίτσας, χάμπουργκερ, γλυκών και φυσικά ανθρακούχων ποτών που έχουν πολλές θερμίδες. Πρέπει να καταναλώνουν φρούτα, λαχανικά και γενικά τροφή με φυτικές ίνες, όπως είναι το μαύρο ψωμί, τα όσπρια κ.ά. Αποφυγή της τροφής με λίπος και στα λαδερά, το λάδι περιορισμένο, επειδή, όπως και τα λίπη, έχει πολλές θερμίδες: 1 γρ. λάδι έχει 9 θερμίδες· αντιθέτως, 1 γρ. πρωτεΐνης έχει 4 θερμίδες.
Επιπλέον, πέραν της υγιεινής διατροφής, πρέπει να υποβάλλονται σε σωματική άσκηση. Εδώ συνιστάται η αερόβια άσκηση, όπως είναι το ζωηρό βάδισμα και η συμμετοχή σε μη ανταγωνιστικά παιχνίδια, όπως το μπάσκετ, το βόλεϊ κ.ά. στη γειτονιά. Βεβαίως, πρέπει να αποφεύγονται καθιστικές δραστηριότητες διαρκείας ωρών σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές κλπ.
Σε σοβαρή υπέρταση γίνεται και φαρμακευτική θεραπεία με φάρμακα που συνήθως χρησιμοποιούνται στους ενηλίκους. Τα φάρμακα των ενηλίκων, σαφώς σε πολύ μικρότερη δόση, έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία και χωρίς παρενέργειες.
Η θεραπεία, δυστυχώς, είναι ισόβια και χρειάζεται ιατρική παρακολούθηση, συνήθως 1-2 φορές τον χρόνο. Η προσπάθεια είναι να απλοποιείται το θεραπευτικό σχήμα με μία δόση την ημέρα ή ενός σταθερού συνδυασμού 2 ή περισσότερων αντιυπερτασικών φαρμάκων.
Με τη σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, άσκηση και διατροφή, στην ανάγκη και με χορήγηση αντιυπερτασικού φαρμάκου, μπορεί να προληφθεί η παθολογική εξέλιξη του παιδιού στην ενήλικη ζωή, χωρίς καρδιοπάθεια, χωρίς ή με χαμηλά ποσοστά σακχαρώδη διαβήτη και δυσλιπιδαιμίας και γενικά με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής προσβολής, π.χ. εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.
