Ο κ. Γιώργης Μαγγίνης, επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, και η κα Ξένια Πολίτου, επιμελήτρια της συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού, μιλούν στα «Χ»
Τα εγκαίνια της έκθεσης «Μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα» του Μουσείου Μπενάκη έγιναν στον πολιτιστικό χώρο του Σαντιρβάν στη Δράμα το Σάββατο 17 Ιουνίου 2023 στις 20:00 το βράδυ. Στα εγκαίνια παραβρέθηκαν εκπρόσωποι του μουσείου Μπενάκη, της εταιρείας Raycap στην οποία ανήκει ο πολιτιστικός χώρος τού «Σαντιρβάν», εκπρόσωποι τοπικών φορέων και συλλόγων καθώς και πλήθος συμπολιτών μας.
Με εκθέματα που συνθέτουν ανάγλυφα το χάρτη της ελληνικής αργυροχοΐας κατά τα νεότερα χρόνια, εντυπωσιάζουν τα κοσμήματα, οι κεφαλόδεσμοι, τα σκουλαρίκια και οι ταινίες που στολίζουν το μέτωπο, κοσμήματα που αγκαλιάζουν το λαιμό ή καλύπτουν το στήθος, πόρπες που ακουμπούν στην κοιλιά και αλυσιδωτά κοσμήματα που διακοσμούν την ποδιά. Η έκθεση συνοδεύεται με κείμενα σε μπάνερ, που δίνουν πληροφορίες για κάθε τμήμα της έκθεσης αλλά και βίντεο σε οθόνη που επιτρέπει στον επισκέπτη να γνωρίσει καλύτερα το υλικό που παρουσιάζεται.
Ο κ. Γιώργης Μαγγίνης, Επιστημονικός Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη δήλωσε στα ΧΡΟΝΙΚΑ της Δράμας σχετικά με την έκθεση ότι είναι η δεύτερη έκθεση που κάνει το μουσείο Μπενάκη στο Σαντιρβάν. Σε αυτή παρουσιάζονται κοσμήματα από τον ελληνικό χώρο, από την νεότερη ελληνική περίοδο, από τον 18ο αιώνα και έπειτα. Η έκθεση είναι χωρισμένη σε γεωγραφικές ενότητες, που ξεκινούν από τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, συνεχίζουν με τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Μικρά Ασία, ενώ υπάρχει και μια ενότητα κοσμημάτων για άνδρες, αφού όλα τα υπόλοιπα είναι γυναικεία κοσμήματα.
Στην έκθεση υπάρχει ένα βίντεο στο οποίο εξετάζονται οι τεχνικές κατασκευής των κοσμημάτων, που συναντά κανείς σε όλους τους γεωγραφικούς χώρους που προαναφέρθηκαν.
«Η προσπάθειά μας είναι μέσα από αυτό το υλικό που είναι πολύ εντυπωσιακό, κυρίως ασήμι, κάποτε επίχρυσο και σπάνια χρυσό, να αγγίξουμε και θέματα και συμβολισμών, μεταφυσικής και της σημασίας που είχαν αυτά τα αντικείμενα όσο και θέματα κοινωνικά. Την κοινωνική διαστρωμάτωση, τις σκέψεις των ανθρώπων, τον τρόπο που έβλεπαν τον κόσμο, τον τρόπο που αντιμετώπιζαν τις κρίσιμες στιγμές της ζωής, όπως ο γάμος. Θελαμε να εξετάσουμε πολλές διαφορετικές πλευρές μέσα από ένα υλικό που είναι εντυπωσιακό όμορφο και προσβάσιμο. Επίσης το γεγονός ότι τα κοσμήματα είναι μικρά, μας βοήθησε να φέρουμε ένα αρκετά σημαντικό αριθμό κοσμημάτων, σχεδόν 90» είπε στα «Χ» ο κ. Μαγγίνης.
Ίσως το πιο εμβληματικό έκθεμα στην έκθεση είναι τα σκουλαρίκια καραβέλες από τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία αποτελούνται από χρυσό, σμάλτο και μαργαριτάρια. Αλλά υπάρχουν και άλλα πολύ ασυνήθιστα ή σπάνια κοσμήματα, όπως τα μικρασιατικά στέφανα, οι μεταλλικές ζώνες με την κορώνα της Θράκης, τα ασημένια τεπελίκια, αλλά και εντυπωσιακές πόρπες. Μία από αυτές πολύ ασυνήθιστη και στολισμένη με σμάλτα.
«Κάποια από τα κοσμήματα έχουν αγοραστεί από τον ιδρυτή του μουσείου τον Αντώνη Μπενάκη. Ήταν ίσως από τους πρώτους στον κόσμο που συνέλεξαν συστηματικά ελληνικά κοσμήματα. Ήταν αυτή η γενιά στις αρχές του 20ου αιώνα που συγκέντρωσε νεοελληνικά κοσμήματα. Ωστόσο στην έκθεση υπάρχουν πάρα πολλά κοσμήματα και από άλλες μεταγενέστερες δωρεές» σημείωσε ο κ. Μαγγίνης.
Η κα Ξένια Πολίτου, Επιμελήτρια της Συλλογής Νεοελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου Μπενάκη και επιμελήτρια της έκθεσης στο Σαντιρβάν, δήλωσε στα «Χ» ότι: «Τα κοσμήματα της έκθεσης είναι από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Μέσα από την έκθεση θελήσαμε να δείξουμε μια γενική ιδέα του νεοελληνικού κοσμήματος, έτσι όπως διαμορφώθηκε σε διάφορες περιοχές. Πολλά από αυτά τα συναντάμε σε περισσότερες από μια περιοχές, γιατί το κόσμημα είναι ένα μικρό αντικείμενο που ταξιδεύει εύκολα. Προσπαθήσαμε λίγο συμπυκνωμένα να δείξουμε τις διαφορετικές αναγνώσεις που μπορεί να κάνει κανείς βλέποντας τα κοσμήματα. Το ένα είναι η τέχνη. Το άλλο είναι η τεχνική. Προσπαθήσαμε με ένα βίντεο να δείξουμε τις πέντε διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στα κοσμήματα. Από τη γεωγραφική ταξινόμηση της έκθεσης, τουλάχιστον σε δυο ενότητες μπορεί κανείς να ξεχωρίσει, ότι η τέχνη διαφοροποιείται από τις ιστορικές συνθήκες που επικράτησαν στον ελληνικό χώρο την εποχή που αρχίσει και αναπτύσσεται αυτή η τέχνη. Υπάρχει άλλη αισθητική και τεχνοτροπία στα κοσμήματα των νησιών, όπου οι επιδράσεις είναι κυρίως από τη Δύση, αρχής γενομένης από την Ενετοκρατία. Άλλο ύφος, άλλη τεχνική και άλλη αισθητική υπάρχει στην ηπειρωτική Ελλάδα, όπου υπάρχουν επιδράσεις πιο πολύ από το οθωμανικό στοιχείο. Άρα στην έκθεση μπορεί κανείς να διαβάσει σε ένα δεύτερο επίπεδο τις ιστορικές συνθήκες. Όπως είναι και ο τρόπος που τα κοσμήματα τοποθετούνται στη φορεσιά ως μέρος ενός συνόλου. Βλέπει δηλαδή κάποιος και την αισθητική του σώματος και την αισθητική της φορεσιάς μέσα από τα κοσμήματα. Φυσικά μπορεί να δει και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χρησιμοποιούσαν τα κοσμήματα οι κοινότητες. Μπορεί να ήταν μέρος της προίκας του γάμου και είχαν σκοπό τον εντυπωσιασμό, για να φανεί ότι η οικογένεια της νύφης ή του γαμπρού, αντίστοιχα ήταν αρκετά εύπορες οικονομικά και αυτό, αντανακλούσε στην φορεσιά και στο κόσμημα. Προφανώς ήταν μια επένδυση που είχε να κάνει με το γόητρο της οικογένειας και το φαίνεσθαι που ήταν πολύ σημαντικό σε αυτές τις παραδοσιακές κοινωνίες».
Η έκθεση του μουσείου Μπενάκη στο Σαντιρβάν θα διαρκέσει έως τις 29/10/2023.
Το πρόγραμμα επισκέψεων είναι:
Πέμπτη: 10:00-14:00 και 18:00-21:00.
Παρασκευή: 10:00-14:00 και 18:00-21:00.
Σάββατο: 10:00-14:00 και 18:00-21:00 και
Κυριακή: 11:00-14:00 και 18:00-21:00.
Η είσοδος είναι ελεύθερη.
