Της Νόρας Κωνσταντινίδου
«Ο ακάθιστος ύμνος» ορίζεται ως
κατανυκτική τελετή της Ορθόδοξης Εκκλησίας,
τελουμένη κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή,
εις ανάμνησιν της εκδιώξεως των Αβάρων
εκ των τειχών της Κωνσταντινουπόλεως
επί αυτοκρατορίας Ηρακλείου (625 π.Χ.)»
(Ο παραπάνω ορισμός αντιγράφηκε από το Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας
των Άγγλων LIDDELL & SCOTT)
Βυζαντινή και φιλολογική ιδεολογία υποκρύπτεται στη σημερινή επικεφαλίδα του δημοσιεύματος που ακολουθεί. Πασίγνωστη ωστόσο η φράση και σε επάρκεια η χρήση της από το σύνολο των Ορθοδόξων Χριστιανών. Κατανυκτική τελετή την αποκαλούν οι πιστοί επεξηγώντας την επωνυμία ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ από το πασίγνωστο Μέγα Λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας, γραμμένο από τους Άγγλους LIDDELL & SCOTT. Οι επώνυμοι λεξικογράφοι ακολουθώντας την αλφαβητική πορεία των γραμμάτων επεξηγούν τις λέξεις: «Ακάθιστος Ύμνος», πάει να πει, ο μη καθήμενος, ο αεί κινούμενος, ο οποίος προκειμένου να τιμωρηθεί (να βάλει λίγο μυαλό, να σωφρονιστεί) υποχρεούται να ξηροφάγει όρθιος. Αμέσως μετά αποδίδονται παρακάτω επεξηγήσεις πρόσφορες και όχι μόνο σχετικά με την πρόταση των δύο λέξεων «Ακάθιστος Ύμνος». Χρήσιμη η καθαρότητα του λόγου προκειμένου να ενισχυθεί η μνήμη με ιστορικά δρώμενα. Αναφανδόν, φανερά θα λέγαμε ενεργώντας προσεκτικά και επιλεγμένα γίνεται αναφορά στις μέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Η παρουσία της Θεοτόκου στις τέσσερεις Παρασκευές με τις τέσσερεις στάσεις των Χαιρετισμών θα μένουν στη μνήμη όχι ακριβώς ανεξίτηλες, αλλά ένα πολλών ημερών χαϊδολόγημα αέρα από ευωδιές κρίνων, ζουμπουλιών και από μπουμπουκιασμένες πασχαλιές λίγο πριν ανοίξουν τα πέταλά τους. Αυτό από μόνο του κυριαρχεί στο μυαλό ως να είναι ζωντανή η Παναγιά θαυματουργικά. Δίνει, αν χρειασθεί λύσεις φανερώνει την αγάπη της η πονεμένη Θεοτόκος, όσο το Χριστός Ανέστη πλησιάζει. Ακούγεται της Αναστάσεως ημέρα, το λαμπρή ας είναι η ζωή λαοί, μαζί με άλλες υμνογραφίες γνωστές. Άσπιλε, αμόλυντε, άφθορε, άχραντε αγνή Παρθένε, Θεόνυμφε,
Παράλληλα με την ακολουθία των χαιρετισμών της Υπεραγίας Θεοτόκου ο Μέγας των Υμνογράφων Ρωμανός ο Μελωδός απευθύνει παρακλήσεις στην Παναγία, όπως το παρακάτω εφύμνιο: «… χαίροις παντευλόγητε, σκέπη και κραταίωμα, τείχος και οχύρωμα των μελωδούντων Αγνή˙ Τον Κύριον υμνείτε τα έργα, και υπερυψούτε, εις πάντας τους αιώνας». Σύμφωνα με μαρτυρίες αμφισβητούμενης ιστορικής γνησιότητας ο Ηράκλειος ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας που ανέθεσε τη φύλαξη της Πόλης του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Θεοτόκο. Ο ίδιος βρέθηκε εναντίον των Περσών και η αναγκαία ανάμνηση της εκδίωξης των Αβάρων από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης το 623 μ. Χ., αποτελεί μεγάλο μέρος περιγραφών για ανάμνηση.
Το πέρασμα στην απαραίτητη ιστορική μνεία των γεγονότων του 626 (μετά από τρία χρόνια από την εμφάνιση των Αβάρων) αποδίδει μαζί με την ενθύμηση εκείνων των ημερών και την επαναφορά στο προσκήνιο του Πατριάρχη Σέργιου. Τα πολύτιμα λείψανα της ΘΕΟΤΟΚΟΥ απορροφούν πολλά ενδιαφέροντα στις μέρες μας, καθώς ένα μέρος τους ορίζει κατανόηση μεγατόνων. Η περιήγηση της λειψανοθήκης της Παναγίας από τις Βλαχέρνες στην Αγία Σοφία και αντίστροφα δεν άφησε αδιάφορο κανένα που να είναι Ορθόδοξος Χριστιανός. Η Υπέρμαχος Στρατηγός (η Παναγία) γίνεται προστάτης της Βασιλεύουσας Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο το γεγονός ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται ανήκει στα θέσφατα και για το λόγο αυτό η παρουσία του λειψάνου του Αγίου Γεωργίου του Καρσλίδη στη λειψανοθήκη του θυμίζει τα περισσότερο από χίλια χρόνια πως η εκκλησία λειτουργεί με τα ίδια στοιχεία ως υπόδειγμα σταθερά. Αυτό σημαίνει, πως η διάρκεια που μεσολαβεί από τότε μέχρι σήμερα πλησιάζει συμβολικά στα χρόνια που πάει να καλύψει το ενάμιση εκατομμύριο που μεσολάβησε, ενώ ο ορισμός «Ακάθιστος» ως πασίγνωστος ως και σήμερα εκκλησιαστικός Ύμνος παρέμεινε όπως έχει.
Δεν υπάρχει ίχνος υπερβολής κάθε φορά που γράφεται στην πρώτη ευκαιρία πως ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ αποτελεί ένα από τα πλέον σεβαστά και λαοφιλέστερα ποιητικά δημιουργήματα της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Εκτιμάται ως ανυπολόγιστης αξίας θησαυρός που ψάλλετε ολόκληρος από το άλφα ως το ωμέγα με ζέση και θέρμη ξεκάθαρα υπολογίσιμη. Ορισμένως προσμετράτε η όρθια στάση στη συνεχή απόδοση των 24ων οίκων, άλλως των στροφών. Στην απόδοση του ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ συμμετέχουν ένθερμοι ψάλτες όρθιοι στο αναλόγιο, ψάλλοντας μόνο το προοίμιο, ενώ οι επί μέρους ποιητικές συνθέσεις από πάντα αναγιγνώσκονται κατανοητά και διατυπωμένα με διακριτή δόση αγάπης.
«Σαφές το σοφόν». Η καθαρότητα της αλήθειας συνοδεύει την αιωνιότητα της αγάπης καθώς την ενισχύει με τη λαμπηδόνα της, όπως την αξιολογεί ο Ιβηρίτης αρχιμανδρίτης μοναχός π. Βασίλειος προσθέτοντας παραδίπλα της λέξης αγάπη την αληθινή αγάπη. Αγάπης γέννημα λογίζεται η φετινή αληθινή, αδιαμφισβήτητη πέρα για πέρα παραδοσιακή λειτουργία καθώς αυτή ενίσχυσε τη κοσμοσυρροή στις Εκκλησίες, αν και έτσι πολυπληθέστερες υπήρξαν και πέρυσι και πρόπερσι χωρίς εξαίρεση. Την εξαίρεση απρόσμενα προκάλεσε η «Δαμόκλεια σπάθα» που πήρε κεφάλια και κατατρόμαξε τα σύμπαντα με τα αθώα θύματα να στερηθούν το θείο δώρημα της ζωής αναπάντεχα.
