του Αχιλλέα Παπαδόπουλου 
Ειδικού Καρδιολόγου
Μερικές βασικές έννοιες
Τα διάφορα τρόφιμα μπορεί να περιέχουν: α) Πρωτεΐνες (λευκώματα), β) Λίπη Κορεσμένα, Πολυακόρεστα, Μονοακόρεστα, γ) Υδατάνθρακες, Άμυλα, Σάκχαρα, Φυτικές Ίνες.
Τι βλάπτει και τι ωφελεί;
Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης περιέχουν κυρίως πρωτεΐνες, καθώς και λίπη, κυρίως τα κορεσμένα. Τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης περιέχουν κυρίως υδατάνθρακες και κυμαινόμενες ποσότητες πρωτεϊνών και λιπών (κυρίως πολυακόρεστα ή μονοακορεστα).
Τα πολλά κορεσμένα ζωικά λίπη βλάπτουν την καρδιά και το αγγειακό σύστημα και διευκολύνουν την εμφάνιση ορισμένων μορφών καρκίνου. Τα κατεργασμένα κρέατα, αλλαντικά, διάφορες κονσέρβες, προ-μαγειρεμένα τρόφιμα του εμπορίου – έτοιμα για κατανάλωση ή για πρόσθετο μαγείρεμα (θέρμανση), όταν καταναλώνονται συχνά μπορεί να βλάψουν την υγεία. Αυτό οφείλεται στο πολύ αλάτι που περιέχουν, καθώς και σε άλλες ουσίες –τα συντηρητικά-, που είναι δυνητικά καρκινογόνες, και επιπλέον πλούσια σε λίπος.
Τα αυγά είναι δεκτά, όχι βλαβερά. Ανώτερη κατανάλωση ένα την ημέρα, το αυγό σήμερα δεν θεωρείται βλαβερό.
Τα ψάρια αποτελούν μια άριστη επιλογή, ιδίως τα παχιά, που είναι πλούσια σε ωφέλιμα ω-3 λιπαρά οξέα, όπως το σκουμπρί, η σαρδέλα, ο τόνος, ο σολωμός , ο μπακαλιάρος, ο γαύρος κ.α..
Στο κοτόπουλο το κρέας είναι πτωχό σε λίπος και προτιμάται σε σχέση με τη συχνή λήψη κόκκινου κρέατος.
Τα γαλακτοκομικά, ιδίως τα αποβουτυρωμένα, παρότι περιέχουν κορεσμένα λίπη, είναι λόγω των λοιπών συστατικών τους επίσης μια καλή επιλογή.
Οι ξηροί καρποί αποτελούν τρόφιμο με ευνοϊκές επιδράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα, χωρίς υπερβολές επειδή έχουν πολλές θερμίδες.
Γενικά, αντί για τα τηγανιτά πρέπει να προτιμώνται τα βραστά η ψητά. Το ψήσιμο δεν πρέπει να είναι πολύ έντονο. Προϊόντα όπως τηγανητές πατάτες, τα τσιπς, το ποπκορν δεν πρέπει να τρώγονται συχνά. Τα μονοακόρεστα (κυρίως ελαιόλαδο) και πολυακόρεστα (κυρίως σπορέλαια) λίπη προστατεύουν τον οργανισμό από καρδιαγγειακά νοσήματα και ορισμένες μορφές καρκίνου. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο υπερέχει ως προς τα άλλα ελαιόλαδα, επειδή περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά.
Τα αμυλούχα τρόφιμα (ψωμί, ρύζι, μακαρόνια, πατάτες, όσπρια) προτιμώνται από τη ζάχαρη, που είναι αναμφίβολα βλαβερή και προδιαθέτει σε αθηροσκλήρωση, ορισμένους καρκίνους, παχυσαρκία και διαβήτη. Ιδιαιτέρως τα όσπρια αποτελούν εξαιρετική τροφή, δεδομένου ότι περιέχουν άμυλο αλλά και χρήσιμες πρωτεΐνες, καθώς και φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.
Τα φρούτα και λαχανικά περιέχουν, εκτός των άλλων, φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Αυτές έχουν ευμενείς επιδράσεις στην πρόληψη και εξέλιξη των καρδιαγγειακών νόσων, ενώ παράλληλα δρουν ευμενώς στη λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος.
Τα οινοπνευματώδη –σε μικρές ποσότητες – μπορεί να ωφελούν, εκτός αν υπάρχουν αντίθετοι λόγοι, π.χ. ηπατοπάθεια.
Τι τελικά είναι ωφέλιμο να τρώμε και τι όχι;
Κορεσμένο ζωικό λίπος
Αυγά: αθώα και ωφέλιμα (επιφύλαξη προς το παρόν για τα διαβητικά άτομα).
Γαλακτοκομικά: πολύ πιθανόν αθώα και ωφέλιμα (ιδίως γιαούρτι).
Κόκκινο κρέας: όταν καταναλώνεται συχνά είναι βλαβερό. Μην ξεχνάμε και την καρκινογένεση.
Λουκάνικα, σαλάμια, προμαγειρεμένα φαγητά: όχι συχνή λήψη.
Φυτικά έλαια
Σπορέλαια: αθώα και πιθανόν ωφέλιμα.
Ελαιόλαδο (έξτρα παρθένο): αθώο και ωφέλιμο (αποφυγή επανειλημμένου τηγανίσματος).
Παχιά ψάρια: αθώα και ωφέλιμα.
Αμυλούχα τρόφιμα
Όσπρια, λαχανικά, μαύρο ψωμί: ωφέλιμα.
Γλυκίσματα και ζάχαρη: βλαβερά. Αποφυγή τακτικής κατανάλωσης.
Φρούτα: ωφέλιμα.
Αλάτι: πάνω από όριο, βλαβερό (ιδιαίτερη προσοχή, όταν υπάρχει υπέρταση ή καρδιακή ανεπάρκεια).
Οινόπνευμα (μικρή ποσότητα): σχετική ωφελιμότητα.
Ξηροί καρποί: ωφέλιμοι, αλλά προσοχή στις θερμίδες.
Συμπληρώματα διατροφής: όχι ανεξέλεγκτα, μόνο με οδηγία γιατρού.
